म्हज्या आत्मचरित्राचो आरंभ करतना….

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

अापजिण स्वता कथन करप एके कथेवरी वा कादंबरी सारकें. हेरांक वाचपा सारकें बरोवप होवूय एक तसो साहित्य प्रकारूच. आमी प्रथे प्रमाण आत्मकथन वा आत्मचरित्र म्हणटात. साहित्याचो प्रकार म्हणल्यार आत्मचरीत्र, पूण आत्मचरीत्र ग्रंथ कसो बरोवपा इतलो हांव घडये तिततलो व्हड नासत, पूण ल्हान नक्कीच ना. जिणेची पंचाहत्तरी पुराय करून फुडल्या वर्सांत पावल दवरतना खोस जाताच. पूण वर्सां निर्फळ गेलींना वा सार्थकी जालींना अशें मानपाचें कारण ना. तसो खबर नासतना हांव घडलां आनी घडत आसा.
फाटीं वळून पळयतना पयलें येता तें म्हजें भुरगेंपण. भुरगे म्हणटकच चडशें दिसता ते सुखा दुख्खाचें, खूबशे वायट दिसपाचें वाट्याक आयिल्लें म्हजें भुरगेपण. हांव खूब वायट आशिल्लो अशें म्हणपाक हांव तयार ना, कारण म्हज्या परस चड वायट भुरगेंपण भोगिल्लें हांवें म्हजे वांगडचे खूब जाण पळयल्यात. सुख, दुख तशें चित्रण करपाक तें कितें नाम विशेशण न्हय. ते एकवेळ क्रियापद जावं येता, कारण जिणेची क्रिया कर्मां ही सगली कृतीमय आसात. जें घडटा वा घडयतात तातूंत क्रिया कर्मां भरसून रावतात. ती वेगळावंक जायना, हय ती वेगळावंक जमना. सुख दूख हीं जुंवळीं भावंडां आनी तीं म्हज्याय वांट्याक येवन गेल्यांत. भुरगेंपण एके खोपींत म्हणल्यार जाता. म्हाका सविस्तर याद जाता ती हांगां बरयतां.
जल्म जालो फाल्गुनांत, बद्द नश्ट पाडव्याक! कृष्णपक्ष तिथी शुक्लपक्ष हाचे मदीं फाल्गुनांत म्हणल्यार मार्च म्हयन्यांत बुद्ध बिरेस्ताराक दोन पारची दोन जावन अठ्ठावीस पळा, आनी घटका, भर दनपार सांजे वटेन निकतीच चलपाक पावलां उखलताली तेन्ना खंय म्हजो जल्म नागेशीं वाड्यार सुभा नायक म्हणल्यार आजो, ताणें बांदिल्ल्या एका ल्हानशा मातयेच्या घरांत माळये पोंदां जालो. हें म्हाका म्हजे आवयन म्हाका समज येतकच सांगिल्लें. हांगां हांव बाळंत जाल्ली, तूं हांगां जाल्लो. आमच्या नागेशीच्या मूळ घराक एक इल्लीशी माळी आसली. कोंड्यांचेर माती थापून केल्ली ती माळी हालींच मोडून नवे तरेन केल्या, पूण ती माळी अजून आसा, भावांनी तें घर मात्शें नुतनीकरणान आतां सजयलां. भितर कूडी बऱ्यो आधुनिक केल्यात. पूण आतां हांव त्या घरांत रावना.
शिक्षकी पेशा पत्करत पासून चडसो घरा पासून पयस आनी गांवा पासून पयस जायत उरलों. अदीं मदीं गांवांत येवप जातालें, पूण इस्कोलां, हायस्कूलां जंय हांव शिकयतालो तीं साश्टी, बार्देसांत. चडशीं साश्टींत, बाणावले, वार्का, फातोड्डें थोडो तेंप चिंचोण्या बी. उपरांत 1970 पासून सांताक्रूज हायस्कूल म्हणल्यार डायोशियनाचीं स्कुलां. पयलो हांव सांताक्रुज हायस्कुलांत, हालींच ह्या स्कुलाक 60 वर्सां जाल्यांत, सांताक्रूज इस्कोलांतल्यान दिवाडी जुंव्यार, अवर लेडी ऑफ दिवार थंय सात- आठ वर्सां काडल्या उपरांत 1997 बद्द पावलो मडगांवां फातोड्डें अवर लेडी ऑफ फातोर्डा हायस्कूल आनी ह्या इस्कोलांतल्यान 2009 वर्सा हांव बसपगारी म्हणल्यार रिटायर जालों, आनी ह्याच वर्सा गोंय सरकारान म्हाका कोंकणी अकादेमीची अध्यक्षपदाची धुरा सांबाळपाक दिली.
कोंकणी विशय हांवें शिकोवप, कारण हांव कोंकणी बरोवपी अशें वेवस्थापनाक दिसतालें. वास्तवीक म्हजो मुखेल विशय इंग्लीश आशिल्लो. मुंबय विद्यपीठाचो हांव पदवीधर. पोस्ट ग्रॅज्यूएट सेंटरांत एमए मेरेन शिकला. इंग्लीश बरपावळींत इंग्लिशीची वळख जाली. शेक्सपीयर, विलीयम्स वर्डसवर्थ, जॉन किट्स सारके फामाद इंग्लीश लेखक कवी वाचूंक आनी शिकपाक मेळ्ळे. इंग्लीश साहित्याचे विशय आकांताचे, हाताक सोंपेपणी गावपाचें ना, अशें खूब व्यापून उरिल्लें साहित्य जग. पूण खूब कितें समजूंक पावता. आमकां भारतीय साहित्यकारांक फाटीं घालून फुडें गेलें. साहित्य बरपांतलें कितें म्हणटा ती इंग्लीश साहित्याचो अभ्यास करतना कळपाक लागलो. पूण खोल दर्यांत बुडी मारपाची ती अवस्था येवप झेलप कठीणच कशें, कारण नोकरी करून कॉलेज करप पयलीं इंटरा मेरेन धेंपे कॉलेजींत सारलीं, उपरांत साश्टी म्हालांत मुळावो शिक्षक, तोवूय सरकारी बंदनांत पडलों. पयलीं हांव सरकारी नोकरेंक विटलों. खूब बंदना, सरकारा विरूद्ध बी उलोवपाक जायना, बरोवंक जायना पूण म्हज्या स्वभावा प्रमाण सरकारी शिक्षक म्हूण म्हज्यान चड तेंप तिगून रावप जालें ना.
निमाणें सरकारी शाळेक रामराम करून डायोसिसन हायस्कूलांत सांताक्रज तिसवाडी पावलों, तेन्ना बी. डी. क्रूज हे शिक्षण संचालक आसले आनी अनग्रेडेड पॅटर्न म्हण शिक्षणाच्या मुळावे अवस्थेंत आशिल्ली. निवर्ग ती पद्दत निमाणी आमकां मानवली ना. ती फाटीं पडली. ते पद्दतीन वर्ग बी नासतात, क्वालिफिकेशन वा वर्गवादी नासता, सहज बडटी चौथी मेरेन, अशी कितें तरी नवी पद्दतींत शिकोवपाची तयारी शिक्षण खातें करतालें. म्हाका याद जाता हांवें हे शिक्षणीक पद्दतीक वर्तमानपत्रांनी लेख बरोवन विरोध केलो. सरकाराचेर टिका जाली. सरकारी शिक्षकांक सरकाराक तासपाक गावना तो सरकाराचो अवमान. दक्षीण शिक्षक खात्याच्या एका अधिकाऱ्यान ‘मेमो’ धाडून म्हजे कडेन स्पश्टीकरण मागलें.
हांवें चितलें सरकारी शिक्षकी पेशा म्हाका पचपाचो ना. हांवें तीन म्हयन्याचो पागर घे नासतना सरकारी शिक्षकपद सोडलें.
सांताक्रुझ हायस्कूलान तेन्ना पुंडलीक नायक शिकोवपाक येतालो. ताका ट्रेनींग म्हणल्यार ‘डीएड’ ही शिकोवप्यांक गरज पडटा ती पात्रता नाशिल्ली. पुंडलीकाक सांताकुज हायस्कूल सोडचें पडलें आनी पुंडलीक रोखडोच पणजे आकाशवाणीचेर पावलो आनी फा. आंतीम गोम्स जो प्रिन्सीपल आसलो, ताणें पुंडलीकाच्या जाग्यार कोंकणी शिक्षक म्हूण म्हाका घेतलो. हे भशेन स- सात वर्सांची सरकारी नोकरी फुकट गेली, निवृत्त जातना हीं सात वर्सा पेन्शना खातीर सरकारी खात्यान कोताक धरलीं ना.
सांताक्रुझ स्कुलांतल्यान सोमतोच साश्टींतल्या वार्का गांवांत सेंट मेरी हायस्कूलांत पावलों. सेंट मेरी स्कुलांत चड तेंप उरलोंना, डायोसिसनच्या वेवस्थापनान म्हाका सोमतोच वार्का स्कूलांत ट्रान्सफर केलो. सेंट मेरीत कांय एक- दोन वर्सा हांव दिवाडी जुव्यार आशिल्ल्या अवर लेडी दिवार हायस्कुलांत कोंकणी टिचर म्हण ट्रान्सफर जालों आनी मागीर 1997 म्हजी बदली फातोड्डें अवर लेडी ऑफ फांतोड्डेच्या स्कुलांत जाली आनी थंय हांवें रिटायर जायसर शिकवणी केली. तेन्नाच 2009 वर्सा गोंय सरकारान म्हजी गोवा कोंकणी अकादेमीचेर अध्यक्ष म्हण नेमणूक केली. मागीर 2009 ते 2012 मेरेन गोवा कोंकणी अकादेमीचो अध्यक्ष म्हण वावूरलों. गोवा कोंकणी अकादेमीचो अध्यक्ष आसतना हांवें हितसंबंद नातीं वापरून शांतारामबाब नायक जे तेन्ना खासदार आसले, तांणी आपल्या खासदार निधींतल्यान गोवा कोंकणी अकादेमीक पंधरा लाखांचें भोंवतें वाचपघर म्हणल्यार मोबायल लायब्ररी दिली.
हांव फुडाराक अध्यक्ष उरतलों हो अदमास चुकलो. दिगंबर कामतीन दुसरो टर्म दिलो, थंय दिलीप बोरकार आयलो आनी मोबायल लायब्ररीच्या बसीचें वाजलें. कोंकणी अकादेमीक बरी मोबायल लायब्ररी मेळूनय नव्यान आयिल्ल्या अध्यक्षांनी मोबायल लायब्ररी बस कळमेपाक घाली. ती 15 लाखांची मोबायल लायब्ररी सांपळो जावन कावलाक पडल्या. अकादेमीच्या एक रस्त्यार ही मोबायल लायब्ररी बस वत पावस खायत झरतमरत फुकेसवाय कावलाक गेली. सरकारानूय हे मोबायल लायब्ररीची जाय तशी दखल घेतली ना. उपरांत आयिल्ल्या अध्यक्षांनीय ती आपली लायब्ररी न्हय कशी ते लायब्ररीक सध्याक सरकारी वसणुकेक प्रदर्शनाक कशी दवरल्या. आयजूय पाट्या कडेन पावतकच ती मोबायल लायब्ररी म्हाका हडकीता कशें दिसता. ते बशीर भायल्यान म्हजें नांव शांताराम नायका सांगाताक आशिल्लें, पूण तें म्हजें नांव थंय आसा ते आमच्या फाटल्यान आयिल्ल्या अध्यक्षाक कशेंच पचलें ना. ताणें सगल्यांत पयलीं आदले अध्यक्षीय कारकीर्दीत बसीर घाल्लें म्हजें नांव पुसून काडपाचो पराक्रम केलो, ताका हात लावन मम म्हणपी आनी एक बरोवपीण तृप्त जाली. आमचें मदीं कशे दुस्वास आनी मत्सर कोंकणींतले बरोवपी करताले ताचे तें एक जिवें उदाहरण आसलें. मागीर ते लायब्ररीची वासपूस करपाक म्हाका रस उरलो ना….
(म्हज्या आत्मचरित्रांतलो आरंभाच्या प्रकरणांतलो हो एक वांटो.)

एन. शिवदास
फर्मागुडी