दुडु आसल्यार केळीं सवाय

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

म्हणी फाटली काणी-4 

–

आमचेंय अशेंच जाता. जेन्ना आमच्या बोल्सांत पयशे खुळखुळटात तेन्ना ते मोडपाक व्हडलेंशे दिसना. पूण जेन्ना बोल्सांत पयशे नासतात तेन्ना मात आमकां सगळें म्हारग दिसता.

फाटल्या तीन आयतारा कांय म्हणी आनी तांचे फाटल्यो काणयो आमी वाचल्यो. ह्या अंकांतय आनीकय कांय म्हणी फाटल्या काणयांचो आस्वाद घेवया. ‘दुडु आसल्यार केळीं सवाय’ ही म्हण म्हाका खूपच घोस्ताक गेली. पूण आवय कडल्यान ह्या म्हणी फाटली काणी विचारून घेवपाची संद मात आयली ना. कांय वर्सां आदीं अचकीत एका आयतारा म्हाका  ‘सुनापरान्ता’चेर कोंकणीचे एक म्हालगडे भौ. सदानंद काणेकार हांचो एक लेख वाचूंक मेळ्ळो. त्या लेखांत ह्या म्हणी फाटली काणी मेळ्ळी. एकदां  खंय एक भटमाम सदचे वरी भटपण सांगपाक आपल्या घरांतल्यान भायर सल्लो. ताचे वांगडा ताचो धा-बारा वर्सां पिरायेचो सान पूत आसलो. त्या दिसा गांवचो सप्तकी बाजार भरिल्लो. वाटेर तांका केळीं दिश्टी पडलीं. भटमामाच्या पुताक केळीं खावपाची रूच आयली. ताणें बापायक म्हणलें “बाप्पा, म्हाका केळीं घेवन दी रे “. भटान केळीं विकप्याक विचारलें, “कशीं रे केळीं?. “आण्याक चार” ताणें जाप दिली. “आब्बा, इतलीं म्हारग! नाका आसूं तीं “. अशें म्हणून भटमाम मुखार गेलो. पुताचें तोंड येदेशें जालें.उपरांत भटमामान गांवांतल्या जायत्या घरांनी भटपणां केलीं. दक्षिणा बी घेतली आनी बापूय आनी पूत घरचे वाटेक लागले. परतून वाटेर तो बाजार लागलो. पूण आतां म्हळ्यार तो बाजार उलगल्लो. तांकां तो आदलो केळीं विकपी दिश्टी पडलो. आनीक खंयच केंळीं नासलीं. सगळीं खपिल्लीं. आदले वरीच भटमामाच्या पुताक केळीं खावपाची रुच आयली.  ताणें बापायक म्हणलें ” बाप्पा, केळीं घे रे”. भटमाम केळीं विकप्या म्हऱ्यांत गेलो आनी विचाल्लें: “कशीं रे केळीं?”. “चार आण्याक एक” ताणें जबाब दिलो. “दी चार!”. कसलेंच वांटपण केले बगर भटमामान मार नेटान केळीं घेतलीं आनी ताका एक रुपया दिलो. दोन केळीं भुरग्याच्या हातांत दिलीं आनी दोन आपल्या बोटव्यांत घालीं आनी दोगय घरचे वाटेक लागले.पुताक अजाप दिसलें. ताणें बापायक विचाल्लें “बाप्पा, हेदोळ तो केळें विकपी एका आण्याक चार केळीं म्हण्टालो. पूण तुंवें तीं म्हारग म्हण घेतलीं नांत. आनी आतां ताणें चार आण्याक एक केळें म्हणलें आनी तुंवें तीं घेतलीं. हें अशें कशें रे?”बापायन पुताक समजायत सांगलें. “हेदोळ म्हजे कडेन पैशे नासले. देखून तीं आण्याक चार केळीं म्हाका म्हारग दिसलीं. मागीर भटपण करतगीर म्हजेकडेन पैशे जमले. देखून चार आण्याक एक केळें सवाय दिसलें.” मागीर, कांय वेळ थांबून भटमामान मुखार म्हळें,”आयक, पुता! दुडू आसल्यार केळीं सवाय!”आमचेंय अशेंच जाता. जेन्ना आमच्या बोल्सांत पयशे खुळखुळटात तेन्ना ते मोडपाक व्हडलेंशे दिसना. पूण जेन्ना बोल्सांत पयशे नासतात तेन्ना मात आमकां सगळें म्हारग दिसता.

‘सांगणी एक आनी ठेवणी एक, म्हातारेच्या घराक ना माळो’

गोंयच्या कांय घरांनीं एकूच म्हातारो वा म्हातारी आसता. तांची भुरगेबाळां चड करुन परदेसांत आसतात. बाबडीं एकसुरींच त्या घरांत जियेतात. देखूनूच आपल्या जागेखातीर खातीर तीं सुणें वा माजर पोसतात. तीं ह्या मोनजाती कडेन अश्या रितीँन उलयतात कीँ कोणय भायलो वो परकी त्या घराकडल्यान पासार जायत जाल्यार आनी ताणे तें उलोवणे आयकलें जाल्यार त्या घरांत खूबसो लोक आसा अशें ताका दिसतलें. चोर बी आसत जाल्यार  ताका चोरी करपाक छाती जावंची नां. अशीच एक म्हातारी सदांच आपल्या माजराकडेन मोठ्यामोठ्यान उलयताली. आपल्या घराच्या माळ्यार कसल्यो -कसल्यो वस्ती आसात तें ताका सांगताली. तिच्यो ह्यो गजाली एका चोरान आयकल्यो. म्हातारेच्या माळ्यार चडल्यार आपल्याक मोलादीक वस्तू मेळटल्यो अशें ताका दिसलें. एक दिस मध्यान रातीं हो चोर म्हातारेच्या घराचेर चडलो. भितर कसली गिरेस्तकाय आसा तें पळोवपाक ताणें नळे काडले. दुसऱ्याच घडयेक ते नळे काडिल्ल्या जाग्यांतल्यान तो ‘ढो’ करून म्हातारेच्या घरांत जमनीर पडलो. म्हातारेच्या घराक माळोच नासलो. आवाज आयकून म्हातारी जागी जाली आनी त्या पडिल्ल्या चोराक पिराड्यानी बडोवंक लागली.  तो चोर उठून धावूंक लागलो आनी वतनां म्हणूक लागलो ‘सांगणी एक आनी ठेवणी एक, म्हातारेच्या घराक ना माळो’!.  जे कोण पोक्यो बढायो मारतात ताका लेखून ही ओपार मारतात.

धा पोळे आनी वीस चुळचुळे!

एकदां एक जांवय खंय आपल्या मावोड्या गेल्लो. सासू मायन जांवय आयला म्हण जेवपाक खूप जिनस केले. जांवयाक पोळे खूप आवडटाले. हेवट्न जांवय सूप पिवपाक बसलो आनी तेवटेन सासूमांय जांवयांक गरम- गरम पोळे दिवपाक पोळे काडूंक बसली. सूप पितनां जांवय, सासू मांय पोळे काडटा तो आवाज आयकूंक लागलो. एका- एका पोळ्याच्या आवाजावेल्यान सासू मायन वीस पोळे काडल्यात असो ताणे अदमास केलो. जेवणा मेजार सासू मायन दवरिल्ले धावूय पोळे खाले आनी आनीक मागपाक लागलो. सासू मायन सांगले पोळे सोंपले. त्या बराबर जांवय म्हणूक लागलो आपणे वीस आवाज आयकल्ले. तेन्ना वीस पोळे आसूंक जाय. त्या उतराक सासूमांय म्हणूक लागली एक पोळो करपाक तो एकदां तव्यार घालचो पडटा तेन्ना एक पावटीं ‘चळ्ळ’ करून आवाज येता आनी तोच पोळो परतीतगीर परत एकदां ‘चळ्ळ’ करुन आवाज येता म्हणजे एक पोळ्याचे दोन आवाज आयले. धा पोळे आनी वीस चुळचुळे! सासूमायन हें सांगतगीर जांवयाक सामकी लज जाली. कामापरस फ़कत बोवाळूच चड जाता तेन्ना ही ओपार मारतात.            ह्यो आसल्यो म्हणी फाटल्यो कांय काणयो. आनीकूय अश्यो कांय काणयो फ़ुडल्या आयतारा.

– सखाराम शेणवी बोरकार

9923306751