…कामांत देव दिसत ?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

संवसारांतल्या दरेक मनशाक हात पांय घोळयले ना जाल्यार ताका सदची ‘रोजी रोटी’ मेळना. देखून कुडींत उस्वास घोळटा तो मेरेन मनशाक कामाचो ध्यास धरचोच पडटा. तें कामूच ताका सगल्या वटांनी तारता. घरांतलीं जाण्टीं मनशां पावला कणकणीं शिटकायत आसतात. ‘कसलेंय काम आसूं प्रामाणीकपणान कर. धरिल्लें काम सोडूं नाका. तें तुका पोसतलें. तूं जितलो तें सांबाळून धरतलो तितली
तुजी पोसवण बरी जातली. दरेक कामांनी देव आसता. तुजें काम
म्हळ्यारच तुजे वतीन देवाची पुजा. जाण्टेल्यांचे सांगणेंत खूब गिन्यान भरिल्लें आसता. पूण आमी जाण्टेल्यां कडेन नदर आड करतात देखून तें आमचे मतींत येना.
जाण्ट्यांचे सांगणेक मान दिवन जर आमी दरेकल्यान आमचेर सोंपयिल्लें काम वेवस्थीत रितीन, मन लावन, नमळायेन आनी शिस्तीन करीत जाल्यार ह्या संवसारांत आमचे भोंवतणी तरी धादोसकायेचें वातावरण निर्माण जावन सगल्यांक मेकळेसाणीन उस्वास घेवंक मेळटलो. आयज ‘आपसुवार्थ’ दरेकल्याच्या संवसारांत रिगपाची धडपड करता. कोणाचेर तो जैत जोडटा जाल्यार किरकोळांचेर अपेशी थारता.
सामान्य मनीस, ‘काम ही देवाची सेवा’ मानता. आपलें सगलें चित्त एकठावन, नमळायेन आपणाचेर सोंपयिल्लें काम पुराय करपाक कश्ट घेता. वेळा प्रसंगार कामाक लागून आपल्या कुटुंबाचेर लेगीत नदर आड करता. आपले भलायकेची पर्वा करिना. शेवटाक दिल्लें काम पुराय करतकच मेकळो उस्वास घेवन एक वेगळीच खोस, धादोसकाय तातूंतल्यान मेळयता.
संवसारांत असले तरेचे जितले मनीस आसतात, तितलेय घडये दुपेटीन मनीस आपणाचेर सोंपयिल्लें काम भोगावळी रुपान करपी वा जे काम दुसऱ्यांचेर लादून आपूण सुशेग मेळोवपी पावला कणकणीं दिश्टी पडटात. शिकिल्ले, संवरिल्ले आयी आवय-बापायच्या बऱ्या संस्कारांनी घडिल्ले जायते जाण आपसुवार्थाचे भकीक पडून आवय-बापायचे संस्कार खुंटयाळाक लावन ‘काम’ नांवाच्या देवाची पुजा फाफसून उडयतना दिश्टी पडटात. उंचेल्या पदार आशिल्लो सुशिक्षीत वा समाजांतल्या हेर प्रतिश्ठीत आस्थापनांनी वावुरपी वा आदींच बरे जोडिच्या हुद्याचेर बशिल्लो मनिसूच ह्या कामाक आंग मारतना चड प्रमाणांत दिसतात.
हांव म्हज्या आनंद भाऊ वांगडा कसलेंय काम करतालों तेन्ना आनंद भाऊ म्हाका सदांच सांगतालो, ‘कसलेंय, केंदेंय व्हड काम आसूं तें पळोवन भियेवं नाका. त्या कामाक तूं भिवय. म्हणटकच तें काम तुजे मुखार बागवतलें. ‘आई-दादा तर म्हणटालींच ‘कसलेंय काम करपाक पयलीं उमेद बाळगी. उमेदी बगर काम कशेंच फावटीक जावचें ना.’ अणभवान त्या उतराचें सत म्हाका होलमलें. देखूनच, म्हज्या वांगडच्यांक हांव तशेंच सांगतालों.
उमेद म्हळ्यार कामाचो जीव. उमेद नासल्यार मनीस कांयच करूंक शकना. उमेदीच्या उजवाडान कामां करचीं. उमेदीचीं किरणां जैताचो मार्ग दाखयतात. काम करतल्याक तशेंच कामां करून घेतल्याकय उमेद म्हळ्यार एक पर्जळटें जिवितूच. उमेदीचो नंदादीप पेट्टो दवरलो जाल्यार आपल्या कर्तुबांचो उजवाड जळींमळीं फांकता.
कामां कडेन हे उमेदीची सांगड घालून एकामेकांक खोस दिवप हेंच देवाचें खरें भजन अशें हांव स्पश्ट म्हणन. जाण्ट्यांचे सांगणेन ती देवाची पुजा थारता. तोच खरो धर्म. धर्माचो उपेग आत्मीक शांती आनी समाजांतली दुकां पयस करपा खातीर आसता. मनशां खातीर धर्म आसता. धर्मा खातीर मनीस न्हय.
आयज पयसो मेळोवपा खातीर कामांनी ‘अप्रामाणीकपणां’ खूब प्रमाणांत वाडल्यांत. शिकिल्ल्या, संवरिल्ल्यां कडल्यान तीं जातात. चड कश्ट घेनासतना फक्त पयशांक लागून मनीसपण व्हगडावन बसतात. कामांतले वागणुकेन आपूण दुसऱ्यांक त्रास दिता ह्या गजालीची जाण सोडाच, पूण त्या ‘अप्रामाणीकपणांतल्यान’ आपूण देश सेवेंत मोटी वेर घालता हाचें तो मातूय येवजिना. अप्रामाणीकपणा म्हळ्यार एके तरेन देशाची तिजोरी लुटिल्ले वरीच जाता.
आपले जिणे खातीर काम हें करचेंच पडटा. सगल्यांकच तांच्या मना प्रमाण काम करपाक मेळटा अशें ना. पूण जें काम आपल्या वांट्याक येता तें आमी मन लावन करूंक जाय. दरेक कामांतल्यान देवाची सेवा जाता. तें करतना, तातूंतल्यान आमी कोणाक तरी खोस, आनंद, धामोसकाय दितात. दुसऱ्या जिवांक धादोसकाय दिवप होच मनीसधर्म. तोच धर्म देव आमचे कडल्यान आवंडेता. ही धादोसकाय म्हळ्यारूच दरेकल्याच्या मनांतली संपत, भांडवल म्हणूं येता. धादोसकाय होच खरो पयसो. तीच खरी गिरेस्तकाय. तेंच खरें भाग्य, ऐश्वर्य. धादोसकाये इतलें दुसरें भांडवल ना. तें मेळना देखून मनीस हेर संपती फाटल्यान लागतात. जाका ती मेळटा तो खरो सुखी थारता. अमृताचो सुवाद घेतले उपरांत हेर सुवादांक खंय मोल उरता?
जिवितांत दरेकल्यान आपल्या वांट्याक आयिल्लें काम करतना, ध्येय हुपतना, भेदभाव विसरून, आनी म्हत्वाचें म्हळ्यार ‘आपसुवार्थ’ कुशीक दवरून आपल्या हातान घडपी कार्यान, सेवेन, कितल्या जाणांच्या वांट्याक खोशी येतली. कितल्या जाणांचें हीत घडटलें हाचें भान दवरचें. जण एकल्यान ते नदरेन कामाक हात घालचो. त्या वेळार तुमची वान्सा पळोवन, धडपड, तळमळ पळोवन देव मुजरत तुमकां अमर्याद, आनंदाची पुरवण करतलो अशें मनां काळजांत सावन दिसता.
आदले राष्ट्रपती मानादीक अब्दूल कलाम सदांच खंतीत जावन म्हणटाले, ‘देशहिताचीं कितलींशींच कामां म्हजे कडल्यान जावपाचीं उरलीं. अरेरे कितलो अभागी हांव…’
आमच्यांत ही भावना येत व्हय?

उल्हास यशवंत नायक
8010061867