भांगरभूंय | प्रतिनिधी
मांड हे गांवचें एक भोव धार्मीक थळ. गांवांतल्या लोकांक मादक पदार्थांचें सेवन करपाक मेळना, वायट उतरां उलोवपाक आनी मांडाचेर फट उलोवपाक मेळना. थंय हाजीर आशिल्लो देव वायटकारांक ख्यास्त दिता, अशें मानतात.
अंत्रुज म्हालाच्या वेगवेगळ्या गांवांनी वचत जाल्यार आमची संस्कृती आजुनूय स्वास घेता असो अणभव येता. ह्या गांवच्या लोकांनी आमच्यो परंपरा तिगोवन दवरल्यात. अंत्रुज म्हालांतल्या कुळागरांनी लिपून संथपणान आपलें अस्तित्व गाजयता असो केरी गांव. ह्या गांवांत उदकाच्या सळसळत्या आनी पक्षांच्या मंजूळ आवाजान आमच्या मातयेंतली पारंपरीक गितां, काणयो, नाच ह्या करमळे वाड्यान आपल्या जागोर लोकोत्सवांत जिवीत दवरला. ह्या वाड्यार जागोर उत्सवाची उत्पत्ती कशी जाली हाचे विशीं नेमकी म्हायती मेळना. तो हजार वर्सां परस चड पोरणो आसूं येता.
जागोर म्हळ्यार जागरण करप. गांवांतले लोक शेता- भाटांतली, घरांची आनी पावसाचो पुरूमेंत करून निवांत जातालें. लोकदेवतांचो उपकार मानपाक आनी फुडल्या वर्सा आमची राखण करपाक हो जागोर करताले आनी आजुनूय ही परंपरा व्हडा उमेदीन करतात. गोंयच्या चडशा वाठारांत जागोर लोकोत्सव वैखाख म्हयन्यांत मनयतात. करमळ्या गांवातूय वैशाख म्हयन्यांत मनयताले, पूण मागीर तो रामनमीच्या दुसरे दिसा जावपाक लागलो. कारण पयलीं वाड्यार रावपी लोक गरीब आशिल्ले आनी वाड्यार दोन उत्सव एक रामनवम आनी दुसरे जागोर मनोवपाक जायना जालें. ताका लागून रामनमीच्या दुसऱ्या दिसां जागोर जावपाक लागलो.
जागोर हो मांडार जाता. मांड हे गांवचें एक भोव धार्मीक थळ. गांवांतल्या लोकांक मादक पदार्थांचें सेवन करपाक मेळना, वायट उतरां उलोवपाक आनी मांडाचेर फट उलोवपाक मेळना. थंय हाजीर आशिल्लो देव वायटकारांक ख्यास्त दिता, अशें मानतात. सुरवेक करमळे वाड्याचो जागराचो मांड धा जाण वांगडांतल्या एका घराच्या आंगणांत आशिल्लो, मागीर तो गांवातल्या राम देवळाच्या जाग्यार स्थलांतरीत जालो.
सादारणपणान मांडाचेर सात, बारा वा धा लोकांची समिती आसता. सुरवातेक करमळेच्या मांडार सात जाणांचो मांड आसलो (सात जाणांची समिती वा सात वांगडी) आनी हांच्या फुडारपणा खाला मांड चलतालो. जामा कडले, तळ्याहाणीकार, कोणशेकार, म्हाड्डोळकार, पाटकार, दांडेकार आनी वाडेकार (मांडाचो मुखेली) पूण हालीं वागो आनी धांडलाकार हें वांगडी जोडल्यात. आतां तो धा जाणांचो मांड जाला. ह्या मांडाक एक अर्थीक आंग आशिल्लें तें म्हणल्यार कॉन्फ्र- पयशांची सुरक्षीत पेटी, जी वर्साक धा (10वांगडी) लोकां दीं गरजेवंतांक व्याजाचेर रीण म्हणून काडपाक मेळटालें आनी हीं रिणां फुडल्या वर्सा मांडा सुवाळ्यांच्या पयल्या दिसा यली फारीक करप आसलें. पूण ह्या दिसांनी कॉन्फराचे सुवातेर पटी घेतात. गांवांतल्या दर एका कुटुंबांतल्या दादल्यां कडल्यान पन्नास वा शंबर रूपया घेतात.
जागोर उत्सवाच्या दोन वा तीन दिसां पयलीं वांगडी दुश्ट आत्म्या पासून गांवची राखण करपा खातीर तशेंच जागोर कसलीच आडमेळीं नासतना जावपाक जाय म्हणून केरींतल्या बेताळ देवळांत प्रसाद घेतात. जागोर रातच्या धा वरांचेर सुरू जाता आनी सकाळीं सात वरांचेर सोंपता. पयली गांवांनी वीज नासताली, जागोर करता तेन्ना केरोसीनाचे दिवे आनी तेलाचे दिवे आख्खे मांडभर लायताले. उपरांत तांकां ह्याच गांवांतले नामनेचे आयुर्वेदीक दोतोर दादा वैद्यान तांकां जनरेटर, लायट आनी जें किते जागोर करपाक लागतलें तें दिवन मजत केली.
ढा ढा ढा ढोबा, घुमट, ताळ हांच्या तालार नमन म्हणत सगळे कलाकार, गांवचे लोक सांजवेळा 10 वराच्या सुमाराक गांवच्या मांडांर येवून प्रार्थना करतात आनी लोकदेवता (मांडाचो गुरू, राखणदार, देंवचार, धर्तरीमाता, सांतेरी, राम इत्यादी) आनी हेर देवांक लोकनाट्य चोंब्याचे यशस्वी सादरीकरण करपा खातीर आपले आशिर्वाद दिवपाक सांगतात. केरी गांवचो राखणदार बेताळ देव जागोर पळोवपाक येता आनी त्या दिसा देवळांत प्रसाद लागना अशीं गांवांतल्या लोकांची श्रद्धा आसा. पयली गांवांत लायट नाशिल्ल्या कारणान लोकांक मांडा वयल्यान घरा वसपाक त्रास जाताले म्हूण कोण घरा वचनासलो आनी आयजुय लोक जागोर सोंपसर घरा वचनात.
नमन म्हणत सगळे लोक कलाकार, धा जाण वा गांवचे लोक मांडा मुखार येवून बसतात. नारदाच्या सवंगान जागराची सुरुवात जाता आनी अशी 43 वेगवेगळीं संवगां लोक नाचतात. तीं बरयल्लीं नात आनी आयज मेरेन ती एके पिळगे कड्यान दुसरे पिळगे मेरेन तोंडी गेल्यांत. जागराच्या सादरीकरणांत पौराणीक कथांचेर आदारिल्ली थारावीक कथा नासता, पूण दिसपट्ट्या घडणुकांचे अणभव चड मनोरंजक रितीन वांटून घेतात. हीं सवंगां कोंकणी भाशेंत गायतात आनी तातुंत पुर्तुगेज भाशेचो प्रभाव पळोवंक मेळटा. जशें जूझेप चेडू ( पाकले) संवंग जंय आमकां गोंयांतल्या पुर्तुगेज कारकिर्दीचो, भाशेचो प्रभाव दिसता.
आपल्या देवांक विधीपुर्वक निरोप दिवून सकाळीं 6 वा 7 वरांचेर जागोर लोक उत्सव सोंपता. इतिहास तुमकां तुमच्या मुळां कडेन जोडटा. दर एके व्यक्तीन आमच्या पूर्वजां विशीं जाणून घेवपाची आवड निर्माण करपाक जाय. शक्य तो इतिहास सोदून तो बरोवन काडपाक जाय. जागोराचें रेकाॅर्डिंग करपाक जाय. आयज सोशल मिडिया, खास करून युट्यूब आसा. ताचेर तें घालपाक जाय. आयज कोणा कडेन वेळ ना. सगळे आपल्या कामांत व्यस्त आसतात. थंय आमकां आमचें लोकोत्सव सामुदायिक समरसतायेची भावना कशी आसपाक जाय हाचें उदाहरण दितात.
दीक्षा केरकार
9763324759
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
