‘म्हाका सुटका जाय…’

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

“दुसऱ्यांच्या चेपणा खाला आमी रावचें न्हय, आमकां जाय तशें आमी करतलीं.” हीं चिंतनां नीज सुटकेचीं न्हय. आमी दुसऱ्यांच्या हाता खाल आनी जुल्मा खाला आसप, हें बरें न्हय.

तो ‘ते’ कंपनीत क्लर्क कसो वावुरतालो. नीत आनी प्रमाणीकपणाक ताच्या जिवितांत सुवातूच नासली. आपणाक जाय तेन्ना येतालो आनी वतालो. ताचें कर्तूब पळेवन दुसरीं कामदारां गुणगुणटालीं. जायते फावटी वेवस्थापक ताका वेळार येवंक शिटकायतालो. पूण तो पर्वा करिनासलो; परतेंच जाल्यार ‘म्हाका सुटका जाय.’ अशें बडायेन सांगतालो. साबार वेवस्थापक ते कंपनीत येवन गेले. कोणाचीच पर्वा ताणें केली ना. पूण हालीं नवोच आयलल्या एका वेवस्थापकान ताका ताची सुवात दाखोवन दिली. आयज तो गुणगुणटा. ही कसली सुटका काय म्हणत आपणाच्याच भितर फुगार जाता.
“म्हाका सुटका जाय.” असले उद्गार सडपी आमचे मदीं जायतीं जणां आसात. खरें म्हळ्यार आमकां सगळ्यांकूच सुटका जाय. सुटका वा स्वातंत्र्य म्हळ्यार कितें? स्वतंत्र मनीस दुसऱ्यांच्या चेपणा खाला जियेना. दुसऱ्यांच्या चेपणा खाला आमी जियेवंक जायना. अशें केल्यार आमचे वाडीक म्हारग पडुंयेता. आमची सर्व वटांनी जावपी वाड आडखळून उरुंक शकता. जाल्यार आमी पारतंत्र्यांत कित्याक जियेवंचें? दुसऱ्यांक जाय तशी आमी आमची जीण कित्याक बदलची? दुसऱ्यांच्या हातांत आमी ‘puppet’ कित्याक जांवचें? असले प्रस्न आमी आमकांच केल्यार बरें.
ह्या वयल्या प्रस्नांची जाप सोदताना, आमी स्वतंत्र वा सुटका म्हळ्यार कितें, हाचेर विचार करुंक जाय. “दुसऱ्यांच्या चेपणाखाला आमी रावंचें न्हय, आमकां जाय तशें आमी करतलीं.” हीं चिंतनां नीज सुटकेचीं न्हय. आमी दुसऱ्यांच्या हाताखाल आनी जुल्माखाल आसप, हें बरें न्हय. तेच परीं आमकां जाय त्या परमाणें आमची वागणूक जाली जाल्यार तिवूय सुटका न्हय. आमकां दर एकल्याक जबाबदारी आसा, आमचो म्हणललो भेस आसा. आमच्या भेसाक विस्वाशी रावप आनी ते तरेन आमची जबाबदारी सांभाळप, हीच खरी सुटका.
‘तूं भितर सरला ती कॉलेज एक प्रिजन. आमकां freedom ना.’ अशें एक विद्यार्थी निगतोच कॉलेजींत रुजू जाल्ल्या शिकोवप्याक सांगतालो. “म्हजी सासुमाय देंवचार, म्हजो घरकारूय लोलो, म्हाका काजारी जिवितांत सुटका ना.” अशें एक नवीच काजारी अस्तुरी उदगारताली. ह्या दोनूय विधानांचें, तशेंच वयल्या घडिताचें, विश्लेशण/ मोलावणी करप गरजेचें. पयलें विधान पळेवंया. एका विद्यार्थ्याक आपली कॉलेज प्रिजन दिसता. त्या विद्यार्थ्याक, ताका जाय तसो वागुंक जाय. एका विद्यार्थ्यान विद्यार्थी कसो वागुंक जाय. विद्यार्थी आकारणी घेता म्हणटच शिस्त म्हणटात ती आसूंक जाय. दर एक विद्यार्थी आपणाक जाय तसो वागलो जाल्यार, ते संस्थेक कॉलेज म्हणचे नांत. तो एक बाजार जालो न्हय?
दुसऱ्या विधाना कडेन खोल नदर घालूंया. एक काजारी अस्तुरी सुटका सोदता. कसली सुटका? तरणाटो वर्ग सरून काजारी वर्गांत भितर सरलली अस्तुरी जर आदलीच वागणूक घेवन फुडें वता आनी सुटका सोदता जाल्यार ती नीज सुटका न्हय. काजारी जिणेचे हेतू शार्थी पावोवंक जर सासूंमाय आनी घर आडखळ थारतात जाल्यार, सुटका सोदपांत अर्थ आसा. सुरवेक दिल्ल्या घडितांतूय तो क्लर्क सुटका सोदता. तातूंत तर शाणेपण ना. एक क्लर्क कसो आपल्या वावराक विस्वाशी रावून ताणें ‘ते’ कंपनीची सेवा करुंक जाय आसली. तीच खरी सुटका. आपणाक जाय तेन्ना येवंक आनी वचुंक मेळना म्हूण सुटका ना म्हणलें जाल्यार तातुंत शाणेपण कसलें?
सुटकेचो नीज अर्थ आमी जाणा जावप म्हत्वाचें. आमकां दिल्ल्या वा आमी वेंचलल्या भेसांत, जिणेंत यश जडूंक, आडखळ जाता जाल्यार ताचेर विचार जावंक जाय. आमच्या भेसाक सोबता तसली चाल आमी आपणायली जाल्यार तीच आमची नीज सुटका. आमचो भेस वा आमी वेंचललो वावर कोणूच आमचेर थापिना; म्हणटच आपणायलल्या भेसांत वा वावरांत शिस्त आनी नेम आसतलेच, आनी आसुंकूच जाय! हे नेम वा ही शिस्त आमकां म्हारग पडटा, आनी आमकां आवडना, जाल्यार त्या वावरांत आमी रावून उपकारचें ना. असले परिस्थितिंत आमी टिकाच करून, आमचे बरोबर दुसऱ्यांकूय असामाधानी तरेन जियेवंक लायतलीं.
सुटका आमकां, आमच्या भेसा परमाणें आमची म्हणलली जीण जियेवंक आदार दिता. हे तरेन सुटकेचो अर्थ घेवंक आमकां व्यापक मन आसल्यार बरें. वेंचलल्या भेसाची वा वावराची सारकी वळख घेतल्यार आमकां सुटकेची जीण जियेवंक बऱ्याक पडटा. नियाळ करात.

जॉन एम्. आल्फोंसो, कार्मेलीत,
7666519837