हुकुमशा सत्ताधिशांचो वाडटो सुळसुळाट

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सॉक्रेटीसाचो शिश्य आनी एरिस्टॉटलाचो गुरू, ग्रीक तत्ववेत्तो प्लेटो हांणी बरयिल्ल्या ‘रिपब्लिक’ ह्या ग्रंथांत देश चलोवपी सत्तांच्या प्रकारांत जुलुमशाही, निरंकुशता, कुलीन उच्च- वर्गीयांची सत्ता आनी लोकांनी वेंचिल्ल्या प्रतिनिधींची लोकशायी सरकारां अशें वर्गीकरण सांपडटा.
इतिहासांत आदोल्फ हिटलर, बेनिटो मुसोलिनी, जोसेफ स्टालिन हे क्रूर हुकुमशाह आनी मुस्तफा केमाल आतातुर्क, जोसीप ब्रॉझ टीटो, लि क्वान यू हे सौम्य एकाधिकारशाह जावन गेल्यात. लोकशायी सरकारांचे मुखेली सुरवेक एकाधिकारशा आनी मुखार हुकुमशा जाल्लीं उदाहरणां आमी जगाच्या इतिहासांत पळयत आयल्यात. आयज चीन आनी रशियाची लोकशायी फकत कागदाचेर उरल्या. एकाधिकारशा शी जिनपींग आनी व्लादिमीर पुतीन आयज पुरते हुकुमशा जाल्ले दिसतात. तुर्कियेचो रचेप तयिप्प एर्दवान, हंगेरिचो विक्टर ओर्बान, झिबाब्वेचो इमर्सन मननगागवा, ऱ्ह्वांडाचो पॉल कागामे आयज सत्तालोभान लोकशायी देशांतले एकाधिकारशा जावन बसल्यात. हुकुमशा हे सदांच माजराच्या पावलांनी राजकारणांत रिगतात. उपरांत एके थारायिल्ले रणनिती खाला पक्षाच्या मुखेल नेत्या मदीं घोळून आपलो प्रभाव वाडयत सर्वसंमत नेते अशी आपली इमेज तयार करतात. मंत्री, मुख्यमंत्री, प्रधानमंत्री असो प्रवास करत ते पक्ष आनी देशाचीं सुत्रां हातांत घेतात. पयल्या महायुद्धांत हारी उपरांत पक्ष कार्यकर्तो ते जर्मन चॅन्सलर पदा मेरेन हिटलराच्या प्रवासांत ह्यो सगळ्यो छटा दिसतात.
सत्ताधीश जाले उपरांत आपलीं पाळां मुळां घट करपा खातीर हुकुमशा जेश्ट नेत्यांक कुशीन काडून तांचीं आव्हानां सोंपोवपाक लागता. खर हुकुमशांचे राजवटींत विरोधकांची जीण सोंपयतात वा तांकां बंदखणीत उडयतात. सौम्य हुकुमशाह तांकां सुधारणाघर, वृद्धाश्रम, मार्गदर्शक मंडळांत धाडटात. उत्तर कोरियाचो हुकुमशा किम जाँग- उन हाणें आपलो विरोधक काका जांग सोंग थाक हाची हत्या केली आनी भाव किम जाँग- नाम हाका मलेशियांत विमानतळाचेर विश प्रयोग करून मारलो. चीनच्या शी जिनपिंगान आपले राजकी विरोधी बो शिलाय, सून झेंगकाय, वांग लिजून हांकां भ्रश्टाचाराच्या गुन्यावांत बंदखणीत धाडल्यात. आदले प्रधानमंत्री हु जीन ताओ हाका कम्युनिस्ट पक्षाचे सभेंतल्यान पुलीस उबारून व्हरतात ते फोटे जगान पळयले.
व्लादीमीर पुतिनान आदलो राश्ट्राध्यक्ष बोरिस येल्त्सीनाच्या जाण्टेपणांत ताका सतत सोऱ्याचे नशेंत दवरून बेबदड करून दवरलो आनी आपणे पक्षाचीं आनी सत्तेचीं सुत्रां हातासलीं. आपल्या विरोधकां आड भ्रश्टाचाराचे फट आरोप लावन बंदखणीत धाडपाचे, विशप्रयोग करून मारपाचें सत्र सुरू केलें. रशियन गुप्तहेर संस्था के. जी. बी. चे युनिट 29155 हे देशांत आनी परदेशांत फकत पुतिनाच्या विरोधकांक मारून उडोवपाचें काम करता अशें म्हणटात. हालीं रशियेंत वेचणुकां आदीं पुतिनाचो राजकी विरोधक अलेक्सी नोव्हाल्नी देशाच्या उत्तरेंतल्या अति थंड भागांतल्या बंदखणींत सोंपता हो फकत एक योगायोग जांवक शकना. देशाच्या तपास यंत्रणांचो दुरूपेग करून राजकी विरोधकां आड भ्रश्टाचार, मनी लाउंडरींगाचे आरोप लावन तांका वेगवेगळ्या प्रकरणांत घुसपावन बंदखणींत कुसोवपाचे प्रकार जगांत एकाधिकारशा करतना दिसतात.
सौदी राजकुमार मोहम्मद बीन सलमानान आपल्या राजघराण्यांतल्या स्पर्धकांक अवैध संपत्ती प्रकरणांत बंदखणींत घालून तांचे हाल करून राजकी विरोध मोडून काडलो. झिंबाब्वेचो राश्ट्रपती एमर्सन मननगागवा हाणें वेंचणुको लागीं पावल्यो आसतना राजकी विरोधक जॉब सिखालाक 595 दीस ह्या ना त्या कारणान बंदखणींत दवरलो. झिंबाब्वेच्या स्वातंत्र्य लढ्यांत भाग घेवपी देशाचो पयलो आनी आदलो राश्ट्राध्यक्ष रॉबर्ट मुगाबे होवूय सत्तेंत आयले उपरांत एक क्रूर हुकुमशा जाल्लो.
फाटल्या राजवटींनी इतिहासांत देशाचें कशें लुकसाण केलें आनी आपूण आनी आपले सरकार फुडारांत देशाची समाजव्यवस्था आनी अर्थवेवस्थेचो उद्धार कसो घडोवन हाडटलो ताचीं सपना हुकुमशाह आपल्या भाशण चातुर्यांतल्यान, जायरातींतल्यान नागरिकां मुखार मांडून तांचो विस्वास जिखपाचो यत्न करता. ताचे फाटराखे, पक्ष कार्यकर्ते तोच प्रचार घराघरानीं पावोवपाचें काम करतना दिसतात. हिटलरान पयल्या विश्वयुद्धांत जर्मनीच्या पराजया खातीर आदल्या राजवटीक जापसालदार धरले. बहुसंख्यकांचें समर्थन मेळोवपा खातीर तांच्या मनांत अल्पसंख्यक धर्मीय संप्रदायांच्या विरूद्ध धर्मवाद, राश्ट्रवादाची भावना चेतोवन हुकुमशा ध्रुवीकरण घडोवन हाडटा. हिटलरान ज्यूं धर्मियांक राश्ट्रविरोधी आनी जर्मन संस्कृती- समाज विरोधी थारावन जर्मन नागरिकांक तांच्या विरोधांत भडकायले. जर्मन पितृभूमीच्या राश्ट्रवादान पेटिल्ले जर्मन नागरिकांचे झूंड ‘देशद्रोही’ ज्यूंक रस्त्यार मारून उडोवपाक लागिल्ले. अमेरिका आनी द. कोरिया हे देश आपल्या देशाचो नाश करपाक भायर सरल्यात असो प्रचार करत किम जाँग- उन हाणे उत्तर कोरियांत सत्तेचेर मजबूत पकड मेळयल्या.
अमेरिका ही सैतानी शक्ती असो प्रचार करून धर्मगुरूंनी 1979 वर्सा इराणच्या हुकुमशाक धांवडावन सत्ता हातासली. लोकप्रियतेच्या शिखरार आशिल्ले धर्मगुरूच आता हुकुमशा जाल्ल्यान आनी क्रांतीकारी सेनेचे सभासद खंडणी वसूली करपी माफियांत रुपांतरीत जाल्ल्यान इराणी जनता त्रस्त जाल्या. युक्रेन हो अखंड रशियेचो भाग आशिल्लो असो इतिहास सांगत युक्रेना आड झूज सुरू करून पुतिनान राश्ट्रवाद चेतोवन जनतेक आपले वटेन ओडल्या.
सत्ता वतली ह्या भंयान त्रस्त हुकुमशा सतत आपले जनतेचो तेंको मेळोवपा खातीर देश होच आपलो परिवार आनी आपूणच सर्वेसर्वा असो दीस- रात प्रचार करत आसता. आपलो जयजयकार जाल्लो पळोवन ताचो आत्मविश्वास वाडटा. त्या खातीर मुखेल दिसाळीं, मासिकांचे वार्ताहर, पत्रकार, संपादक आनी हालींच्या आय.टी. युगांत मुखेल वाहिन्यांचे एंकर, संपादक हांकां ताणें आपलेशे केल्ले आसतात. जोसेफ गोअबल, हरमन ग्यॉरींग, हायनरीक हिम्मलर सारकेल्यांच्या मजतीन प्रचार करून हिटलरान आपली आनी नाझींची लोकप्रियता वाडयली. हिटलराचीं वक्तव्यां, कार्यक्रमांची म्हायती दिसाळ्यांच्या कार्यालयाच्या वंटीचेर लायिल्ला फलकांचेर व्हड अक्षरांत दर दिसा बरोवपाची सक्ती जाताली. ‘हायल हिटलर’ म्हळ्यार ‘नमो हिटलर’ अशें अभिवादन करपाची प्रथा पडली. हिटलराक फ्यूहरर (नेता- मार्गदर्शक) अशे संबोदपाक लागले. जोसेफ स्टालिनान तर आपूण स्टील धातू सारखो कणखर हे जनमानसांत रूजोवपाक नावाकूच ‘स्टालिन’ जोडले. ‘एक देश- एक फ्यूहरर’ अशे नारे जर्मनींतली जनता दिवपाक लागली.
विकासपुरूशूय हुकुमशा आसपाक शकता. हाची प्रमुख उदाहरणां म्हळ्यार आमचो शेजारी देश चीनाचो राश्ट्राध्यक्ष शि जिनपींग आनी ऱ्ह्वांडाचो राश्ट्रपती पॉल कागामे. जनसंख्येन आमचे तुळेचो विकसित चीन जगांतली दुसऱ्या क्रमांकाची महासत्ता आनी अर्थवेवस्था जाल्या. चकचकीत रस्तांचें जाळें, खेळाचीं स्टेडियमां, लग्झरी हॉटेलां, स्टार्ट-अप्स आनी कारखानदारीच्या बाबतींत ऱ्ह्वांडा आयज आफ्रिका खंडातलो एक प्रगतीशील देश जावन आसा आनी यु.के. धरून हेर युरोपियन देशांनी तीस वर्सां फाटीं आपल्या देशांतल्या तुत्सी जमातींतल्या आठ लाख लोकांचे कत्तलीक जापसालदार हुकूमशाह पॉल कागामे वांगडा बरे संबंद दवरल्यात.
हुकुमशा जरी मनांतल्यान आवडलो ना तरी ताच्या हातात देशाची सत्ता, अर्थव्यवस्था, तपास यंत्रणाची कमान आशिल्ल्यान देशांतले बहुसंख्य विचारवंत, लेखक, कलाकार, अभिनेते, उद्देजक, कारखानदार, खेळगडे आपल्या फायद्या खातीर तांच्या वांगडा उबे दिसतात. तांच्या कार्यावळींत वाटो घेतात, तांची तोखणाय करतात. हुकुमशा बुद्धीजीवींक पुरस्कार दिता, संस्थांचे सभासदत्व, मुखेलपण बहाल करता. उद्देजक, कारखानदारांचे झोळींत फायदो मेळोवन दिवपी उद्देग- धंदे घालता. बदल्यांत शेटजी तांच्या पक्षांक सत्तेत आर्थिक सहाय्य दितात.
जगांतली श्रेश्ट लोकशायी म्हूण मिरोवपी अमेरिकेच्या सत्ताधीशांनी इतिहासांत हुकुमशाची मानसिकता दाखयल्या आनी आयजूय दाखयतात. आपलो वेपार वाडोवपा खातीर, खनिज- तेल साठे मेळोवपा खातीर, राजकी-आर्थिक रणनिती खाला मोहम्मद रेजा पहलवी (इराण), फर्डीनंड मोर्कोस (फिलिपिन्स), आनास्तासिवो सामोझा (निकारागुवा), फुल्जेन्सिवो बातिस्ता (क्युबा), मोबुतू सेसे सेको (कोंगो) ह्या जालिम हुकुमशांची सत्ता तिगोवन दवरपा खातीर अमेरिकेन तांकां मजत करतना लोकशायी खातीर झगडपी थंयच्या विरोधकांचे खच्चीकरण केल्लो इतिहास आसा. अमेरिकेन झुजां सदांच इतर देश -विएतनाम, इराक, अफगाणीस्तान, लिबिया- हांचे भूयेर केल्यांत. पाद्री कसो प्रवचन करपी पूर्व अमेरिकन राश्ट्रपती बराक ओबामाच्या कारकिर्दींत तीशेक हजार बाँब मध्यपूर्वेंतल्या देशांत अमेरिकेच्या सेनेन उडयिल्ले आसात.
ज्यूंचो नरसंहार करपी हिटलराच्या सेनेक अमेरिकन कंपनी फोर्ड कंपनीन मिलिटरी वाहनां, बीएमडब्लू कंपनीन मोटार सायकली आनी कोका-कोला कंपनीन अब्जांनी शीतपेयांच्यो बाटल्यांची पुरवण केल्या असोय इतिहास आसा. आयज इस्रायलच्या नेतनयाहूच्या सेनेन गाझा पट्टींत 33 हजार मायत निश्पाप नागरीकांचो- चड करून बायलां भुरग्यांचो- बळी घेतला. इस्रायली सेना तांकां उपाशी दवरून मारत आसतना वंशीक कत्तल करपी नेतनयाहूच्या फाटल्यान अमेरिका झुजा खातीर $ 14 अब्जांचे सुरक्षा सहाय्य दित उबो दिसता. जशे सर्वसादारण जर्मन नागरिक म्हणल्यार हिटलर आनी नाझी जायनात, अफगाण नागरिकांक तालिबान म्हणू येना तशेंच गाझांतली बायलां, भुरगीं म्हळ्यार हमास न्हय. हमास हो तालिबान, नाझीं सारकेलो एक आतंकवादी जमाव. बंदुकीची भिरांत दाखोवन तांणी गाझांतल्यो वेंचणुको जिखल्यात आनी सत्तेंत आयले उपरांत सक्ती करून आपलेच जनतेक पिळून कर वसूल केला. इस्रायल हें एक जबाबदार लोकशायी राश्ट्र आशिल्ल्यान तांचे सेनेन जिनेवा करारा खाला झुजांत अपेक्षित नेम, मानदंड, मानवतावाद पाळपाची गरज आशिल्ली. जगांत एका वटेन काय देशांत तेंगशेचे हुकुमशा दिसतात तर लोकशाही राश्ट्रांतल्या एकाधिकारशांचे रूपड्या फाटले वास्तविक रूप दिसपाक लागलां. लोकशायी मानसिकता आपल्या जिन्झांत उपाट
भरल्या हें जरी सत्ताधीश हड्डे बडयत जगभर सांगत सुटलो तरी ताची कृती, वागणूक, व्यवहार तो एकाधिकारशा- हुकुमशा हें दाखोवन दिता.

दीपक लाड
पर्वरी