सावधान : 50 हजार वर्सां उपरांत तो येता..!

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

मार्च 2022त,आंतरराष्ट्रीय खगोलशास्त्रज्ञांनी ‘ताचें’ सगल्यांत पयलीं दर्शन घेवन भाकीत केल्लें की, फेब्रेर 2023 चे सुरवातेक, ‘तो’ पृथ्वी वटेन येतलो. ‘तो’ कसलो प्रकार, हें त्या वेळार कोणाकूच खबर नाशिल्लें. ‘तो’ लागींच्यान वतलो, कांय आमचेर येवन कोसळटलो, हेंवूय कोण सांगूक शकलो ना. ‘त’ सांवार घालीत म्हूण सगल्यांक भंय जाल्लो, पूण शास्त्रज्ञ आनी हौशी आस्वादकांच्या निरीक्षण, अभ्यासांतल्यान, फुडें सगल्यो गजाली स्पश्ट जाल्यो.
पयलीं अभ्यासकांक दिशिल्लें, ‘तो’ एक मोटो फातराळ गुळो (Asteroid) बी आसतलो म्हूण, पूण जसो-जसो ‘तो’ आमचें वटेन (आनी सुर्याक लागीं) येवपाक लागलो, तशें- तशें ताचें खरें रुप दिश्टी पडलें. ताच्या गाभ्यांतले धुल्लाचे कण निखळटना पळयले आनी खात्री पटली की, ‘तो’ दुसरो- तिसरो कोण नासून, एक सरासरी परस कमी आकाराचो ‘धुमकेतू’. कोणी, केन्ना आनी कशा तरेन सोद लायलो, हाचे वयल्यान ताका मागीर C/2022 E3 (ZTF) अशें नांवूय मेळ्ळें.
धुमकेतू म्हळ्यार, बर्फ आनी धुल्लाच्या बारीक-सारीक कणांतल्यान तयार जाल्ले गुळे, जे सुर्यमंडळांतल्या खूब पयसूल्ल्या अशा, थंडगार वाठारांत (Oorts Clouds) तयार जावन येतात. थंय उदक आनी हेर अणू- रसायन, बर्फाच्या रुपांत आसता. सूर्याच्या गुरूत्वाकर्शणाक लागून, धुमकेतू आमचें लागी ओडून येतात आनी येतना मार्गातले धुळीसकट सगले झेलाद कण पुंजायतात. धुमकेतूच्या गाभ्याचो आकार आनी आवाठ, ह्याच कणांचेर निंबून आसता. पूण ते जशे- जशे सूर्या लागसार पावतात, तातूंतलो बर्फ वितळूंक लागता आनी पुंजायल्ले धुळीचे कण निखळटात (हे कण जर पृथ्वीच्या भ्रमण-कक्षेच्या मार्गार आयलें जाल्यार, तातूंतल्यान आमकां उल्कापात बी पळोवपाक मेळटात). सूर्याचे उश्णतायेक लागून, रसायनांची वाफ जाता आनी धुमकेतूची आकृती मागीर मोटी जावन, एका कापसाळ गुळ्या वरी दिसता.
धुमकेतूचे जायते प्रकार आसतात. थोडे येतात आनी वतात, परतें केन्नाच दिसनात. थोडे थारावीक काळांत परत- परत भेट दितात. थोडे तर भायर सरता आनी थेट सूर्यांत घालून घेतात.
आतांच्या ह्या लागीं आयिल्ल्या धुमकेतूंतले घटक, ताचो वेग, तो खंयच्यान आयला, तो खंय चल्लो, ताच्या प्रवास- मार्ग कक्षेचो कोन ह्या सगल्यांच्या बारकायेन केल्ल्या गणितीय अभ्यासा वयल्यान शास्त्रज्ञांक अशें जाणवलें की, तो अदमासान फाटल्या 50,000 वर्सां पयलीं पृथ्वी तेंकून गेल्लो. तांकां हेवूय होलमलें की, तो धुमकेतू हे खेपेक सुर्यमंडळ कायमचो सोडून वचपाचो आसा, आनी परत आमकां केन्नाच दिसचो ना.
मनीस- जात उत्पत्तीचो अभ्यास केले उपरांत, हातूंत एक मजेशीर तर्क लावं येता. तो म्हळ्यार, फाटलें फावट तो धुमकेतू जेन्ना धर्तरेक लाग्गी आयिल्लो, तेन्ना गोंयांत लोकवस्तीच नाशिल्ली (आमचें पूर्वज आफ्रिकेंतल्यान निकतेच भायर सरताले), म्हण्टकच आतां जो गोंयकार, गोंयच्या भांगरभूंयेर रावन त्या धुमकेतूक सगल्यांत पयलीं पळयतलो, तोच थारतलो C/2022 E3 (ZTF) चें दर्शन घेवपी पयलो गोंयकार.

‘पयलो गोंयकार’ मान मेळोवपाक काणकोणकार सज्ज
आयतार 29 जानेराक, काणकोण- आमोणेंचे बलराम निवासी माध्यमिक शाळेन, आपल्या विद्यार्थ्यां खातीर खगोलशास्त्राचे एक खास कार्यावळीचें आयोजन केलां. हातूंत दुर्बिणीतल्यान चंद्र- गिऱ्यांचे दर्शन आनी जायत्यो नव्यो गजाली अणभवपाक मेळटल्यो. हे शाळेंत यत्ता णववी आनी धावींत तो विशय शिकयतात. भुगोल शिक्षक संजय गांवकार- तवडकार म्हण्टा की, ‘गोंयच्या जायत्या शाळांनी खगोलशास्त्र विशय शिकयतात खरें, पूण समज वाडोवपाक भुरग्यांक तांचें प्रात्यक्षीक अणभवपाक मेळना. विज्ञानांत रुची वाडोवपाक, शारांत शिकपी भुरग्यां बरोबर, गांवगिऱ्या लोकांखातीरूय ही सुविधा जाय. आयतारा आमचें शाळेंत जावपी खगोलशास्त्र-आकाश निरिक्षण कार्यावळींत, काणकोणकारां सयत समेस्त गोंयकारांकूय आमंत्रण’.

धुमकेतू C/2022 E3 (ZTF) चें खोशेलेंपण
मुळ गाभ्याचो व्यास लागीं-लागीं 1 किलोमिटर.
फाटीं 12 जानेराक तो सूर्याक (16 करोड किलोमीटर इतलो) तेंकून गेल्लो.
सुर्याचे गर्मेक लागून ताचेर रसायनीक परिणाम. ताचो निळसर- पाचवो रंग हो तातूंतलोच एक.
गिरे घुंवतात त्या मानान, तो उरफाटे दिकेन प्रवास करता, हे खातीर तो आतां मळबांत वेगान धावतना दिसता.
एप्रिल 2023 मेरेन तो दिसपाक शकता.
उजवाडाच्या प्रदुशणाक लागून तो शारांत दिसपाक खूब कठीण, गांवगिऱ्या काळखी वाठारांत तो उकत्या दोळ्यांनीय दिसतलो.

गौतम जल्मी
9764364269