भांगरभूंय | प्रतिनिधी
रचणाऱ्या मुखार दोनूय हात जोडून,… ‘ल्हानविकाय दी गा देवा’ अशें मागणे करतना, ते ओवयेंतली उतरां याद करुन दितात, ती संत तुकोबारायांची. केदें व्हड तत्वगिन्यान तांणी हे ओवयेंतल्यान मनीस कुळये मुखार दवरलां! जल्माक आयल्या उपरांत दरेकलो ह्या समाजांत आपल्या कश्टांनी व्हड जावंक सोदता, आपणाक व्हडपण येवचें, समाजांत आपली अशी एक वेगळी सुवात जावची, ह्या हावेसान तो कश्टत रावता… तो सफळय जाता. त्या यशा वरवीं ताका व्हडपण येताय बी. पुणून, हे कश्ट घेतना ताच्या वांट्याक आयिल्ल्या यशान, जैतान ताचे भितर एक वेगळीच भावना निर्माण जाता. सुखा वेळार, यशा वेळार ही भावना ताच्यांत तग धरुन रावता, पुराय कुडींत बळावता आनी उपरांत… ताणें काडिल्ले कश्ट वा ताचे जिणेचो मूळ हेत विसरायेर पडूंक लागता. तेन्ना मात ताणें मेळयिल्ले ‘व्हडपण’ खऱ्या अर्थान व्हडपण उरनासतना ताच्या नाशाक, अंताक ते निमीत थारता. मेळयिल्ले व्हडपण अहंकाराचे एके वेगळेच भावनेन उंचाय गांठटा. अहंकाराचे भकीक पडून, वेगळीच वाट चलूंक लागता. एकसुरी, एकमुळी जावन.
अहंकार मनशाक दुबळो करता. तो सुखा वरवीं वाडटा जाल्यार दुखां वरवीं उणो जाता. आमच्या कर्तृवाचेर व्हडपण मेळयतना अहंकार जर भीतर रिगत जाल्यार त्या व्यक्तित्वाचे अभरगतीक तो निमीत थारताच थारता, हेंय तितलेंच एक जळजळीत सत. ह्याच अहंकारान व्हड- व्हड पराक्रमी मनशांक मातयेभरवण करुन उडयल्यान हें इतिहासान आमकां दाखयलां. अशा घडणुकांनी आमच्या जिवितांत आमकां उणाव भासूंक लागता तो नमळायेचो.
‘आयज भुरग्यांचे संस्कार उणे जायत चल्ल्यात’ अशें सगलेच जाण उलयतात. ताका कारणूय पालकूच आसात, अशें उलोवणाऱ्यांचो आंकडो मात उणो आसा. संस्काराच्या उणावाक लागूनच नमळाय कुशीक रावल्या आसुये. आवय- बापायचो सांगात, आलाशिरो फावो ते प्रमाणांत मेळूंक पावनाशिल्ल्यान घडये भुरग्यां मदली नमळाय घराच्या वण्टीक खुंटयेक हुमकळायिल्लेवरीं जाल्यां. तांच्यातले शिस्तीचे धडेय चुकूंक लागल्या. नकळटां ह्या सगळ्या गजालींचेर निंबून आशिल्ली धादोसकाय दुबळी पडूंक लागल्या. देसाचो फायचो आदार आशिल्ली आमची भुरग्यांची पिळगी करमेवंक लागल्या काय, असो दुबाव मनाचेर शेक गाजयत चल्ला.
जाण्टेली सांगताली, ‘नमळायेन देव जाता’. नमळाय ही सगळ्या धर्मांची बुनयाद. जाण्टेल्यांनी म्हळां तें फटीचें न्हय. नमळायेचे पांय मातयेचे आनी हात मात संस्काराचे आसचे खंय. तशें आसतकच आपूण एक कितें रुजोवंक पावता, फुलोवंक पावता, सत्यांत हाडूंक शकता. तातूंत साहजीकताय आयली म्हण्टकच नमळाय तुका तुजो पोसो भरभरून दियत रावता. तुजें मन तृप्त जायसर. जिवितांत कितेंय मेळोवचेलो हावेस आसता तेन्ना ही नमळाय तो हावेस पुराय करता वा तसो यत्न करता.
म्हजे गुरुजीसर (स. डॉ. अनंत राय भट) म्हाका सदांच सांगताले, ‘आजल्म विद्यार्थी दशेंत राव, नमळाय केन्नाच सोडूं नाका, विद्या विनयेन शोभते’ गिन्यानाची वेगवेगळीं दारां उक्ती करपाक ही नमळाय भोव उपेगी थारता, म्हजीं आई- दादा म्हाका सदांच जागयताली. ‘बाबा, आमी शेतकारां, आमचें पोट भरपी शेतांतल्या कणसांची देख घे…’ शेतांत पोलाचें कणस तायट मानेन उबें रावता आनी दाण्यांनी भरिल्लें कणस सदांच बागोवन रावता…’ म्हज्या गुरू आनी आई- दादा कडल्यान मेळिल्ली ही देख सर्वश्रेश्ठ आसा, हो म्हजो आयज वेरचो अणभव. तुमचोय बी तो आंसुये…
आमकां तान लागतकच बांयचे उदका वरवीं ती भागोवंक आमी बांयचें उदक काडपाक कळसुली दोरयेक बांदून उदकांत सोडटात. पुणून कळसुली आपूण जावन उदक भीतर घेना वा उदक उडकी मारुन कळसुलेंत वचना. आमी जेन्ना कळसुलेचें तोंड उदका मुखार बागयतले, तेन्नाचे…. तेन्नाच ती कळसुली आनी उदक आमची तान न्हिवयतलीं. आयज गांवातलो बांयो उण्यो पडल्यात, कांय पुरवल्यात म्हण्टकच भुरग्यांक कळसुलेची देख दिवंक मेळना. हो जरी ‘विनोद’ आसलो तरी तातूंत ‘तथ्य’ आसा हें आमी विसरूंक
फावना.
संतांनी सदांच ल्हानविकायची तोखणाय केल्या. कारण तांणी व्हडविकायेचो अणभव घेतला. व्हडविकायेंत जिवाक कितले कश्ट, दगदग सोंसचो पडटा, भोगतात हें तांणी उकत्या दोळ्यांनी पळयलां. व्हडविकायेंत कितलें लुसकाण जाता हें तांणी अणभवलां. संवसारांतली इल्लीशी मूय. ल्हानविकायेन साकर खावंक पावता. मात तिचे परसय महाकाय कुडीच्या हतयाक? अंकुशाचो (हतयाक नियंत्रण करपाचें ल्हान अस्त्र) मार खावचो पडटा. देखूनच संत आमकां शिकवण दितात, सदांच नमळायेन उलोवचें, नमळायेन वागचें. तीच गजाल तुमच्या भोवतणच्यांच्या काळजांत आपुलकाय निर्माण करता. तुमचें कार्य सोंपेपणान घडोवन हाडटा. तुमचे विशीं लोकांच्या मनांत आदर निर्माण करता. नमळायेन वागल्यार हेरांच्या मनांत गैरसमज जायनात. भोवतणचें आनी जिणेंत वातावरण बरें शुद्ध उरता…
संत तुकोबारायांनी एके ओवयेंत म्हळां, म्हापुरांत व्हड व्हड रूख हुमटून पडटात. पुणून बारीक तण हुबून वचना. कारण ते म्हापुरांत बागोवन रावता. मनीस शारिरीक, बौद्धीक वा मानसीक बळग्यार अहंकाराचो अळंकार शिरंगारता. सगळ्या मळार आपूणय फिशाला मानूंक लागता, नकळटां ताच्या हातांतल्यान वायट कर्मा घडूंक पावतात. स्वताच्या तोंडान तो व्हडल्यो व्हडल्यो गजाली उलोवंक लागता. आपूणच व्हड, आपलेंच खरें ह्या भावनेन तो उलयता. ताचें तें उलोवणे टाळपाक हेर ताका कुशीक दवरपाचो यत्न करता. इश्टागतीक तो परकी जाता, ताच्या विरोधकाच्या आंकड्यात आनीक भर पडटा.
मनशाक अभिमान आसचोच पुणून ताचो अतिरेक जावचो न्हय. ताणें सदांच भोवतणच्यांचे गुण गावचे. आपले गूण कोणेय गायले जाल्यार नमळायेन ताचें श्रेय, व्हडपण देवाक, आवय- बापायक, बरें मागतल्यांक दिवचे. अशें वागल्यार कुडींतलो ‘अहंकार’ हळूच कडसरता. व्हडविकायेन वा मोठेपणान मनशाचें जिवितूच बदलता. मनीस ल्हानविकायेंन वागलो जाल्यार ताचेर येवपी संकश्टांतल्यान तो सोंपे रीतीन तड मारूं येता. तेदेवेळार ताच्या वाट्याक व्हडलेशें लुकसाण येना. ल्हानविकायेंत, व्हडविकाय लिपिल्ली आसता. आमच्या सभावांतली नमळाय आमकां व्हडपण मेळोवन दिता. जैताचे यशाचे तेंगशेर पावयता. मनीस कितलो व्हड आसा हें मनीस कितलो नमळायेन वागता ताचेर आदारून आसा. हे नमळायेंत उंचाय नासता. मात, मान आसता, प्रतिश्ठा आसता, तेंचपरी तांतूतल्यान मनशाची एक नवी वळख निर्माण जाता.
कोणाय मुखार नमळायेन बागवप म्हळ्यार ती लाचारी न्हय. तांतूंत हेरां प्रती एक मान- भौमान, आदर आसता. हीच नमळाय खूब वेळां आपले पात्रताये परसय अदीक मान दिता, प्रतिश्ठा, आदर, मायामोग मेळोवन दिता. हेरांच्या काळजांची जोडणी करूंक पावता. आयज साबार कारणांक लागून भुरग्यां भितर ही नमळाय, ल्हानविकाय दिसप उणें जालां. गरज आसा ती योग्य संस्काराची ती भुरग्यां भितर तिगवचेली. हे नमळाये वरवींच तांच्या जिणेच्या तारवाक उजू दिका मेळटली.
नवभारताचे निर्मणे खातीर भुरग्यांचेर हे संस्कार
जावप भोव आनी भोव गरजेचे. कशें…? ते खातीर तांच्या भोवतणी वावुरतल्या जण एकल्याचे यत्न मोलादीक आनी भोव गरजेचे आसा. खरें मूं….?
उल्हास यशवंत नायक
8010061867
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
