मारुतीरायाची जात्रा

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आमचें गोंय सैमाच्या विंगड विंगड रूपांनी नटिल्लें आसा. गोंयची देवळां, चर्ची हांगच्या सोबीतकायेची गवाय दिता. तातून आमच्यो जात्रा, काले, फेस्तां आनी त्या निमतान भरिल्ली फेरी खूप फामाद. आमी गोंयकार फेरयेंत भोंवपाक सामके पिशे. कांय विकत घेंव वा ना घेंव पूण पासय मारून तरी फेरयेची उमेद भागोवपाची आनी पांय दुखसर भोवून तान भूक भागोवपाची.
गोंय म्हणलें की सदांच कोणायच्या लक्षांत येता ते पयली म्हळ्यार पणजे शार. एक भोंवडेकार सुद्दां पयली गोंयात पांय दवरता तेन्ना ताका जर विचारले, “भाय किधर जाना है?” ताची जाप ही अशी “ हमको पंजी जाना है”. पणजे गेल्या बगर तांची भोंवडी पुराय जावपाकूच शकना. पणजे हें एक सुंदर अशें शार, तशेच आमच्या गोंयची ही राजधानी. पणजेंत कितें ना म्हूण ना, हांगा सगळेंच आसा. तशेंच देवळां, चर्ची, मस्जिद बी आसा. पणजेंत सुमार ५ तरी फामाद देवळां आसतली. त्या भितर सगळ्यांत फामाद म्हळ्यार मळ्यांतले श्री मारुतीरायाचें देवूळ.
ह्या देवळांबद्दल लोकांक व्हड भावार्थ आसा. जितले देवूळ फामाद आसा तितलीच ताची जात्रा. गोंयच्या कोनशा कोनशांतल्यान लोक ह्या जात्रेक येतात. ही जात्रा फ़क़त पणजेकारां पुरती मर्यादित ना तर ही जात्रा पुराय गोंयची जात्रा. लग्न करून दिल्ल्यो धुवो, जांवय वा सुने कडली फामील जावं, इष्ट, कामा निमितान दुसरे कडेन रावंक गेल्ले मळेकार वा पणजेकार सगळेच जाण जात्रेच्या निमतान घरा परततात. मारुतीराया कडेन मागिल्ले दर एक मागणे पूर्ण जाता अशें लोक मानतात. तशेंच सगळी संकष्टाचेर मात करूंक मारुतीराय बळगें दिता असो हांगच्या लोकांचो भावार्थ आसा.
मळ्यांतली मारुतीरायाची जात्रा म्हळ्यार सामकी फामाद. म्हजें आजोळ मळ्यांत जाल्ल्या कारणात हावें सामकी लागींच्यान ही जात्रा अणभवल्या. जात्रेची मजा सामकीच आगळी वेगळी. हरशी थंड शांत आशिल्ले हें मळे जात्रे दिसांनी नव्या व्हंकलेवरी नटून थटून वता. ल्हानपणांतल्यो यादी अकस्मात दोळ्यां मुखार येवन उब्यो रावल्यो. ल्हानपणांत शाळेत आसतना याद जाता म्हाका कितली उमळशीक उरताली, केन्ना येतली काय ही जात्रा म्हूण हुस्को. म्हयनो, पंदरा दीस जात्रेक उल्ल्या म्हळ्यार मळे नटपाक लागतालें. दुर्गांक, घरांक नवे पेंट लागूंक लागताले. .रस्त्या वयलो कोयर निवळ जातालो. चकचकीत नवे डांबर रस्त्याक लागतालें. आनी शाळेत बशिल्ले कडेन डांबराचो वास नाका तोंडात भरतालो. तें कितेंय आसूं पूण जात्रा लागीं पावली न्ही ही धादोसकाय उमेदी जावपाक पुरो जाताली.
जात्रेक ३-४ दीस उल्ल्या तशे खाज्याचे मांड आनी हेर दुकाना येवपाक लागतालीं. रिकामे आशिल्ले रस्ते बारीक दुकानांनी भरुंक लागताले. फूटपाथ सुद्दां बारीक बारीक खेळणी, मुदयो, काकणां, जमखणां, पोस्टर आनी ना ना ते वस्तुंनी भरून वताले. सगळे कडेन रोशणाय जाताली. शाळे कडेन तेंकून एक खाज्याचो मांड आसतालो. आनी वर्गांत खाज्याचो वास असो भरतालो कि तो म्हज्यान उतरांनी सांगूक जावचोना. याद काडल्यारुच तोंडाक उदक सुटलें. तशेंच तेन्ना साकरेच्यो बावल्यो दिश्टी पडटाल्यो, आतां कमी प्रमाणांत दिसतात. वर्गाच्या जनेलातल्यान खाजें कशें करतात तें पळोवक मेळटालें. वर्ग चलताले खरे पूण मन वर्गा भायर जात्रेत भायर किदें चल्ला थंय पासयेक वतालें.
जात्रेची सांज उदेली तशी गर्दी वाडूंक लागताली. पेपाऱ्यांचो आवाज, आनी २० रुपया, ६० रुपया सेल वाल्यांचो बोवाळ कानार आयकूंक येतालो. ह्या जात्रेचें खाशेलें आकर्षण म्हळ्यार मारुतीरायाची पालखी. पालखी मळ्यांतल्या विठ्ठल रखुमायीच्या देवळाल्यान सुरु जाता ती पुराय मळ्यांतल्या घरा घरा कडेन रावत रावत निमणे देवळांत वता. पालखी येतली म्हूण मळेकार आपल्या दारा भायर दिवली पेटोवन दवरतात. तशेंच पालखी दारांत पावली काय फळांनी फुलांनी भरिल्ले ताट मारुतीरायाक अर्पण करून देवाचो आशीर्वाद घेतात. पालखे पयलीं वाजत गाजत येता तें बँड. त्या आवाजात पुराय लोकांचे काळीज भरून वता. घरा दारां तर दिव्यांच्या रोशणायेत झगझगुन वता. जात्रे निमतान देवळाच्या प्राकारांत नाटकां जातात. तशेंच फळां आनी देवाक आयील्ल्या हेर वस्तूंची पावणी जाता.
जात्रा म्हणले काय फेरी ही आयलीच. कितेंय घेवच्या परस ह्या जात्रेक पावटी मारपाकूच एक वेगळी मजा. कितलेंय फावट भोवून वाज मात येना. बॉलांचे खेळ आसूं वा गरम गरम जिलब्यो खावपाची रूच, चणे भिकणाचे पुडे आसूं, वा टिन टिन उसाचो रोस सगळ्यांची मजाच वेगळी जात्रे निमतान घरची एकठांय येतात, घरात बरे पकवान गोडशीं करतात आनी जात्रेची उमेद भागयतात. जात्रे दीसा रातभर जागरण जाता ह्या निमतान दुसरे दीस भुरग्यांक शाळेक सुटी आसता म्हूण तीय उमेदीर आसतात. अश्यो ह्यो जात्रा एकचार, एकवट वाडयतातूच पूण आमकां आपल्या गांव घरा परतूपाक एक निमित दितात हें तितलेच खरें. मारुतीराय सगळ्यांक बरी भलायकी दीव हेंच ताच्या पांया लागीं मागणे. जय हनुमान.. जय श्री राम

शिल्पा लाड
8411007204