भांगरभूंय | प्रतिनिधी
व्हडली दिवाळी जाली म्हणजे गोंयांत जात्रा- फेस्तांक सुरवात जाता. तुळशी लग्नाच्या दुसर्याच दिसा मडगांवां दिंडी. उपरांत बोरय आनी मडकय जात्रा. रोखडेंच येता नावेलीचें फेस्त. आनी हें चालूच उरता शिरगांवची जात्रा जायसर. जात्रा जावं फेस्तां हीं गोंयच्या एकचाराचें प्रतीक म्हणचें पडटलें. सगले गोंयकार जावं हिंदू वा क्रिस्तांव ह्या जात्रा- फेस्तांनी सहभागी आसतात. एकचार म्हणल्यार कितें तें कोणाकूय पळोवचें आसत तर ह्या जात्रांक भेट दिवची. जात्रा म्हणल्यार हिंदूंची आनी फेस्त फकत क्रिस्तावांचें अशें खंयच पळोवंक मेळचेंना. देवळां वा इगर्जीनीं धर्मीक विधी आपापले परीन जरी जाले तरी भोंवतणच्या वाठारांत सगळे गोंयकार दिसतले. ह्यो जात्रा- फेस्तां एके नदरेन लोकांचे पोट. जायते खाजेकार, चणेकार, मेस्त आपापल्या सामानाचें प्रदर्शन ह्या जात्रा- फेस्तांनी करतात आनी आपणालो म्हाल खपयतात. कांय जात्रा आनी फेस्तां तर खाशेल्या सामाना खातीर फामाद आसता. कांय फेस्तां लाकडाचें फर्नीचर मेळटा म्हणून फामाद जाल्यार कांय कडेन बरे कोयते, आदोळ्यो मेळटल्योच हाची खात्री.
अश्टमीची फेरी लाकडी पाट, लाटफळीं हांचे खातीर प्रसिद्ध जाल्यार नावेली फेस्त फर्निचरा खातीर. एकूण कितें जात्रेच्या नांवान धंदे जातात आनी कोणच्या तरी पोटा- पाणयाची तजवीज जाता. ही सगली उलाढाल जातना कोणूच हें सामान कोणें केलां, खंयच्या धर्माच्या मनशान केलां ताची वासपूस करिनात. कोणाक गरजूच आसना ताची. कोणूय सोदता बरें सामान. आनी ह्या सामानाक जात- धर्म आसना. लाकडाक आनी लोखणाक जात आसना तेचवरी खाज्याक आनी चण्यांक धर्म आसना. सगळ्यांचो धर्म एकूच तो म्हणल्यार लोकांच्या उपेगाक येवप.
बरें जात्रेक वा फेस्ताक कोणेय सामानाचें प्रदर्शन मांडलें आनी दुकान घालें म्हणून देवतेच्या धर्मीक विधीक कसलीच आडखळ जायना वा थंयचो परिसरूय दुशीत जायना. आज मेरेन तरी तशें जाल्ल्याचें उदाहरण ना. जात्रांनी सोडुनूच दियात, हरशीं लेगीत जायत्या देवळां भायर क्रिस्तांव बायलां फुलां विकूंक बसतात आनी आमी तीं घेवन देवळांत वतात. पूण, कोणेच हाचेर आक्षेप घेतिल्लो आयकूंक ना. आनी ताची गरजूय ना. आमकां जात्रांनी मेळपी पिंजर कोण करतात आनी कोण विकतात तें आमी सांगचेली गरज ना. शेंकड्यांनी वर्सां सावन हेंच चलत आयलां. जात्रांनी आनी फेस्तांनीय.
पूण, सद्याक बेश्टोच एक हुस्को जावंक लागला. ह्या आमच्या एकचाराक वेर बी वचना मूं? गोंयचेर आजवेर जायतीं संकटां आयलीं. पुर्तुगीज आयले, इक्विजीशन जालें, जायते गोंयकार बाटले. देव पळून दुसरे कडेन पावले. इतलें जरी जालें तरी गोंयकारानीं आपणालो एकचाराचो धर्म सोडलो ना. गोंयकारां मदीं आशिल्ल्या एकवटाक वेर गेली ना. कांय राजकारणांनी मतां खातीर ध्रुविकरण करपाचे प्रकार केले आसत, पूण ते तितले पुरतेच. गोंयकारांच्या एकचाराक वेर कशीच गेलिना.
वेंचणुको जाल्यो, मतपेटयेंत मतां पडलीं, सरकारां आयलीं म्हणजे गोंयकार परते एक जाले. देशांतल्या हेर राज्यांवरी ती वेर तशीच उरली ना. गोंयकार देशांतल्या हेर लोकांवरी आसले जाल्यार ओपिनियन पोला उपरांत गोंयकारां मदीं उबी वेर वचपाची. ना, तशें जालें ना. गोंयचो एकचार भंगलो ना. गोंय विलीन करुंया म्हणपीच बदलले आनी ताणीं गोंयकारांनी दिल्लो निकाल मानलो. गोंयचो एकचार उरलो. पूण तो भंगोवपाची तयारी सद्याक चल्ल्या काय दिसता. कांय लोक हिंदुत्वाच्या नांवांन शबय घालतना दिसतात. राजकारणा पुरतें तें समजूं येता. पूण, आमच्या जात्रा- फेस्तांनी ताचें वारें पडूंक जायना काय दिसता.
हालींच कांय जाणांनी देवळांनी वचून जात्रां वेळार हेर धर्मियांक दुकानां घालूंक जागे दिवचे न्ही अशी मागणी केल्या. देवळांचे जाळवणदार तांचें आयकतले काय कितें खबर ना. पूण आयकलें तर ताचो वायट परिणाम जावं येता. गोंयांत फकत जात्राच जायनात तर फेस्तांय जाता. ताणींय जर फाल्यां हाचें अनुकरण केलें जाल्यार कशें जावपाचें? आमच्या चणेकार, खाजेकारांनी खंय मांड घालपाचे? आपली जोड कशी करपाची? हाचो विचार ह्या लोकांनी केला?
सद्याक गोंयचो वेपार भायल्यांच्या हातांत पावला. खंयच्याय बाजारांत वचून पळेयात. गोंयकार सोदचे पडटले. कोंकणी कानार पडचिना. सद्याक आमकां कशीतरी हिंदी कातरची पडटा. अशे वेळार आमचे पारंपारीक धंदे तरी आमच्या हातांत उरचे अशें दिसना? जात्रा- फेस्तांनी तरी चणेकार, खाजेकार आसचे अशें दिसना? काय हिंदुत्वाच्या नांवांन तांकांय सोंपोवपाचे? खरें तर ह्या हिंदुत्ववाद्यांनी देवळांच्या जाळवणदारांक फकत गोंयकारांक जागे दियात म्हणून सांगपाची गरज आसली. रेडिमेड कपडे आनी गोबी मंच्युरियनाचेर बंदी हाडात म्हूण सांगपाची गरज आसली. आमच्या जात्रा- फेस्तांनी फकत गोंयकारांचे पसरे आसचे अशी मागणी करपाची. तें सोडून ही धार्मीक दुफळी जावपा सारकी मागणी कित्याक? आज देवळांच्या भोंवतणी फकत हिंदुंकूच दुकानां घालूंक दियात म्हणलें जाल्यार फाल्यां फेस्तांनी फकत क्रिस्तावांक दुकानां घालूंक दिवपाची आनी हिंदूंक भायर दवरपाची मागची जातलीच… आनी तशें जावप सभावीक. पूण, हाचो परिणाम आमच्या लोकांचेर कितलो जातलो हाची जाणीव दर एकल्यान दवरप गरजेचें काय दिसता. आनी तशें जालें जाल्यार तें गोंय आनी गोंयकारांक त्रासाचें थारतलें काय दिसता. आज खरें म्हणल्यार गोंयकारां मदलो एकचार आनीक घट जावप गरजेचें. भायल्यांचें आक्रमण थांबयतले जाल्यार हो एकचार सामको घट्ट उरुंकूच जाय.
देवळांचे जाळवणदार हाचेर खोलायेन विचार करतले आनी आमच्या पारंपारीक धंदेकारांक प्रोत्साहन दितले अशी आस बाळगुंया. आमच्या जात्रा- फेस्तांनी आशिल्लो एकचार सांबाळून दवरुंया. कोणाच्या तरी सांगण्यान ह्या एकचाराक वेर वचूंक
दिवची न्ही.
अभयकुमार वेलिंगकार
9423884687
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
