खांडबहालेचो ऑनलायन कोश

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

खर हावेस, कश्ट आनी समाजीक भान हाचे वरवीं मुखार वचपाचें व्रत आपणायल्यार आपुणूय व्हड जावन समाज उपेगी कार्य करूंक पावता हाची गवाय सुनील खांडबहालेची जीण दिता.

अाॅनलायन कोश खूब आसात. पूण सविस्तर म्हायती दिवपी म्हळ्यार एका उतराक पांच उतरांचे पर्याय दिवपी आनी तेय अचूक, हे खातीर हांव खांडबहालेचो कोश वापरतां. सुनील शिवाजी खांडबहाले ह्या तरणाट्यान भारतीय भाशांक डिजिटल मंचार जिवेंपण हाडलें. संवसारीक मंचाचेरूय तांकां वळख मेळोवन दिली. ह्या सुनील खांडबहालेची जिविताची काणी हें ना, तें ना म्हूण पिरंगण करपी तरणाट्यांक प्रेरक आसा. शेतकार कुटुंबांतल्या ह्या तरणाट्यान मॅसॅच्युसेट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी सारक्या विश्व संस्थेंत पावल दवरलें. ताचें सगल्यांत मोटें काम म्हळ्यार ‘खांडबहाले डॉट कॉम’ (www.khandbahale.com) जो भारतीय भासां खातीर पयलो डिजिटल शब्दकोश आसा. अणकाराचीय सुविधा ह्या मंचार आसा. ते खेरीज खांडबहालेचे आनीक जायते उपक्रम आसात. तातूंत ऑनलायन ज्ञानेश्वरी रेडीयो, संस्कृत भारती इंटरनेट रेडीयो, भाशा स्पेलचेकर हांचो आस्पाव आसा.
सुनील खांडबहालेचो जन्म 1 जून 1978 दिसा महाराष्ट्रांतल्या नासिक जिल्ह्यांतल्या महिरवानी ह्या ल्हान गांवांत जालो. एका गरीब कुटुंबांत जल्मल्ल्यान ताचें भुरगेंपण वेगवेगळ्या तरेच्या त्रासांत सरलें. शाळेंत पावल दवरपी तो तांच्या कुटुंबांतलो पयलोच. शाळेंत दिसपट्टें 14 किलोमीटर अनवाणी चलत वचचें पडटालें. मराठी माध्यमांतल्यान शिकप केल्ल्यान ताका इंग्लीश कठीण लागताली. इंग्लीशीक लागून ताचेर शिकप सोडचें पडपाची पाळी आयिल्ली. पूण एका प्राध्यापकान दिल्ल्या एका ल्हान शब्दकोशान ताचे जिणेक एक मोडण हाडलें. भाशेचें शिकप सोंपें करपाचें तंत्र विकसीत करपाची आकांक्षा ताच्या मनांत तेन्नाच घोळपाक लागली. भितल्ल्यान उजो कसो पेटलो. खर इत्साशक्त आंकुरली. कंप्यूटर प्रशिक्षण संस्थेंत प्रवेश घेवपाक ताचे कडेन पयशे नाशिल्ले. ताणें इश्टां कडल्यान पुस्तकां आनी कंप्यूटर उधार घेतलो. स म्हयने एके ल्हान कुडींत बंद रावन आपले आपूण तो कंप्यूटर प्रोग्रामिंग शिकलो. हे वेळार बसून बसून ताचे फाटीची दूख इतली वाडली की ताची टेलबोन सर्जरी करची पडली. बाकीच्यांनी नाका सांगिल्लें आसतनाय ताणें तें आव्हान स्विकारलें. ताणें मराठी भाशे खातीर “मराठी टॉकिंग डिक्शनरी” तयार केली, जी एक सर्च इंजिन रूपांत बरीच लोकप्रिय जाली.
खांडबहालेन आपलें काम चिकाटी कश्ट हांचे वरवीं चालूच दवरलें. 2005 वर्सा KHANDBAHALE.COM आकाराक आयलें. तातूंत 23 भारतीय भाशा आसात. आसामी, बंगाली, बोडो, डोगरी, गुजराती, हिंदी, कोंकणी, कन्नड़, कश्मीरी, मैथिली, मलयालम, मणिपुरी, नेपाली, ओड़िया, पंजाबी, संस्कृत, संताली, सिंधी, तमिळ, तेलुगु और उर्दू – हांचे खातीर मोफत डिजिटल शब्दकोश आनी अनुवाद मंच तयार जाले. हो मंच ऑनलाइन आनी ऑफलाइन दोनूय तरांनी वेगवेगळ्या उपकरणांचेर उपलब्ध आसा. 150 परस चड देशांतले 10 कोटी परस चड नेटकार ताचो वापर करतात.
2012 वर्सा ताणें 12 डिसेंबराक रातीं 12 वरां, 12 मिनटां आनी 12 सेकंदांचेर 12 भाशांतले शब्दकोश लॉन्च केले. ताची नोंद लिम्का बुक ऑफ वर्ल्ड रिकॉर्ड हातूंत जाल्या. खेरीज, ताणें हो मंच मोबाइल अॅप, एसएमएस पोर्टल आनी टॅबलॅट अॅपाच्या रूपांत विकसीत केलो.
सुनीलाची कल्पकता फकत शब्दकोशा मेरेन मर्यादीत ना. ताणें तंत्रीक नवकल्पना मुखार हाडल्यो जाका लागून भारतीय संस्कृतीची वळख डिजिटल पांवड्यार सोंपेपणान जावपाक लागली. समयसंगीत (SamaySangit.App) कोविड-19 महामारीच्या काळांत मानसीक भलायके खातीर सुनीलान भारतीय शास्त्रीय संगीताच्या राग सिद्धांताचेर आदारीत एक संगीत उपचार उपकरण विकसीत केलें. ताका बरो प्रतिसाद मेळ्ळो. हो मनीस सामको धडपडी. काम करीत रावपी. तेंवूय सृजनशील आनी नवकल्पनांचीं पांखां घेवन.
2013 त, एमआयटीचे प्रोफेसर रमेश रास्कर हांचे वांगडा मेळून सुनीलान कुंभथॉन सुरू केलें. कुंभ मेळो आनी हे सारक्या विशाल लोक-जमावां वेळार तंत्रीक उपाय हे वरवीं मेळटा. 2015 च्या नासिक कुंभ मेळ्यांत, कुंभथॉनान सेलफोन टावर डेटा आनी AI च्या आदारान गर्देचें वेवस्थापन, स्वास्थ्य, नितळसाण, येरादारी आनी सुरक्षा हे सारके मुद्दे हाताळपा खातीर मोलाचो वावर केलो. संवसारीक पांवड्यार हाची तोखणाय जाली.
सुनीलान सुरवातीक उपचारीक शिक्षण नासून लेगीत केदी झोंपय मारली ती काणी सगळ्या तरणाट्यांक प्रेरीत करपा सारकीच आसा. एका शेतकाराचो गरीब भुरगो ते एका मोट्या कंपनीचो सीइओ ही ताची वाटचाल तोखेवपा सारकी. कितल्याशाच मंचांचेर, टीव्ही, रेडीयो, खबरांपत्र हांचेर ताच्यो मुलाखती जाल्यात. जायत्या संचालकांनी आनी तज्ञांनी सुनिलाची तोखणाय केल्या. ताणें आपल्या डिजिटल उपक्रमांचेर पुस्तिका बरयल्यात. व्याख्यानां दिल्यांत. ताका जायते पुरस्कार फाव जाल्यात. नव्यो कल्पना जाय आनी खर इच्छाशक्तीचें बळगें जाय. मागीर हावेसांचीं उड्डाणां येसस्वी जातात. खर हावेस, कश्ट आनी समाजीक भान हाचे वरवीं मुखार वचपाचें व्रत आपणायल्यार आपुणूय व्हड जावन समाज उपेगी कार्य करूंक पावता हाची गवाय सुनील खांडबहालेची जीण दिता.

मुकेश थळी
फोंडें