पणसुलां चाखतना..

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

राष्ट्रीय बाल साहित्यीक पुरस्कार जैतीवंत विन्सी क्वाद्रुस हांच्या ‘पणसुलां’ कविताचो झेल्याची उजवाडावणी जाली. फाटल्या 40 वर्सांच्या काळांत, लेखक विन्सीबाबान आयज मेरेन सुमार 40 पुस्तकां बरयल्यांत. ते देवनागरी तशेंच रोमी लिपयेंत बरयतात. पणसुला हें पुस्तक, स्नोज अकादमीचे वतीन उजवाडायलां. तातूंत सुमार 50 कवितांचो आस्पाव केला. हें पुस्तक कवीन आपलो सासूपाय, स. आलेक्सो दि सौजा हांकां, मानान अर्पण केलां. ह्या पुस्तकाक पणसुलां हें जरी नांव फळाचें आसलें, तरीय तें प्रतिकात्मक रुपांत कवीन चित्रायलां. पणकुलांच्या आंगार कांटे आसतात पूण जेन्ना, तें पणसूल फोडून ताची चार काडून घरे चाकतात, तेन्ना ताची रूच वेगळीच. तश्योच तांच्या कविता रोसाळ. वेग-वेगळ्या विशयांनी तातूंत घर केला. कवीन कांय कविता अलंकारांनी नटयल्यात. कांय कवितां मुक्तछंदांत. जाल्यार आदवेस, दोना पावलां सारक्यो कवितां गेयतेन भरल्यांत. ह्यो कवितां फुडारांत दर्जेदार गितां वा कांतारां जावंक येतात. कारण तातूंत तशीं यमकां जुळटात. हो गूण विन्सीबाबाक व्हड कवी करता अशें म्हणल्यार चूक थारचें ना. पणसुलांतल्यो कांय कविता, तुमकां निबंदा वरवीं दिसतल्यो घडये. पूण ते निबंद निखालूस न्हय. देखीक ‘एक याद जालियानवाला बाग’ हें कविता.
एक याद जागली मनांत खंतीची, शंभर वर्सा आदल्या कर्तुबाची – 1
तांबड्या रक्ताच्या होळीची, निश्पाप आत्म्याच्या खुनाची
खुशालकाय मनोवंक गेल्ल्याची, त्या जालियान वाला बागेची
त्या कुटुंबांक भुजवण, एक याद काळजाक पीळ घालची…
कवी हे कवितेंत, जालियान वाला बागेंत 13 एप्रिलाक 1919 जाल्ले घडणुकेचो उगडास काडटा. तांच्या कुटुंबाचें सात्वन करता. भारतांतल्या पंजाब प्रातांतल्या अमृतसर स्वर्ण मंदीराच्या कुशीक ही घडणूक घडिल्ली. ह्या काडांत, ब्रिटीशांनी भारतीय लोकांचेर, गुळयो घालून फार मारून कितलेशेच घराबे सोंपयल्ले. तांचें दुख्ख कवी उक्तायता.
अशीच, ‘हे मनशा..’. मनशांक उपदेस करपी ही विन्सीबाबाली कविता मनशाचे जिणेचो सार सांगता.
हे मनशा, वेगान धांवता
कुंमपासार नाचता, पयश्याचें दाळ मेजता..
राव, भुरग्यांक खेळटना पळे, पावसाक झडटान पळय
सृश्टीची सुंदरकाय पळय, नदर थीर कर
वेळ खूब कमी आसा, संगीत तिगचें ना
न्हिदेचेर भरंवसो ना, सृश्टीचो ओग उणो जावचो ना
थार घे.. मन मनाक सुशेग दी..नवसरलेल्या जिणेक तेंगशेर व्हर…
हे मनशा , तूं वेगान धांवता…
तांच्या कांय कवितांनी ताल, नाद, यमकां आनी गेयताय दिसून आसा. देखीक, दोना पावला, आदवेस, ओ राया, द्रयाचें रुदान, धोलार पडली बडी रे… ह्या कवितांनी उतरां-उतरांनी ताल बद्दताय. नाद मयता, यमकां जुळोयल्या. देखून ह्यो कविता उंचेल्या तांकीच्यो जाल्यात. देख -‘दोना पावला’ कविता (पान 46).
ओह, गोंय सरकार, हांव दोना पावला
गोंयचें फामाद माणीक , म्हजो एस्ताद खूंय पावला..
ओ गोंय सरकारा , कर बेगीन म्हजेर उपाय
परतून थारोवंक दी आकर्शण. दोना पावला मागतां बेंसाव तुजेर…
ओह, गोंय सरकार, हांव दोना पावला..
सरकाराचेर टिका करतना अप्रत्यक्ष रितीन सुचकतायेन करूं येता. हें विन्सीबाबा कडल्यान शिकचें. तशीच ताची ‘आदेवेस’ ही कविता नादमय रितीन मुखार येता..
यो गो चेडवा मुखारी, कित्या लोजेता- 1
आंब्या पानां मांटवांक बांदल्यांत, कित्याक भियेता
एकूच दीस उरलां बाये, आंकवारपणाचो
फुलय संवसार, इसोर घाल भुरगेंपणाचो..
फुडार तुजो जांवक बरो, भाव रडटा दुकांनी
आदवेस करूंक भरल्यांव दोळे आवय बापायचें..
यो गो चेडवा मुखारी, कित्या लोजेता- 1
ही कविता वाचल्या उपरांत मंगळूरचो चा. फ्रा दिकोश्ताची भावनाशील कविता याद जाता. ‘हाड चेडवा बुडकुलो.’ समाजांतलो विरोध आनी आपलो मोग विस्कटल्लो हें पळोवन लेगीत तो मोगीकेक साद घालता. विन्सीबाबाली ‘वेळ कोणाक रावना’ ही कविता म्हाका वेगळीच भावली.
वेळ धांवना वा सवकास चलनाय
तरीय तो काणाक रावना, सैमान ताका रचला
मनशान ताका आपणायला, ताचे शिवाय कांय घडना,
कोणाचें काम थांबोकूय जायना, वेळ धांवना वा सवकास चलनाय
तरीय तो कोणाक रावना,
टॅम्पस उगीट, मिमेन्टो मोरी असो एक लातीन भाशेंत वाक्यप्रकार आसा. थंयच्या चर्च आनी संत हांणी शेंकड्यां वर्सां सावन, हो वाक्यप्रकार आपल्या शेर्मांवांनी वापरतात. ताचो अर्थ असो- मनशा तूं धूल्ल आसा, तूं परत येतलो. वेळ उडटा, मरणाचो उगडास करात. (टायम फ्लायस , रिमेम्बर डेथ) अश्यो ह्यो विन्सीबाबाल्यो कविता मर्यादेंत कक्षेंत रावनासतना वैश्वीक पांवड्यार पावतात. तांकां कवितेच्या मळार बरो फुडार आंवडेतां.

विशाल सिनाय खांडेपारकार
8080622370