नाडबुद्धीचें फळ

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

जयनगरांत एक सोमनाथ नांवाचो गिरेस्त सावकार रावतालो. खूब पयशेकार. पूण, मनान सामको हळवो आनी देवधर्म मानपी. सामको भावार्थी. गरिबांक मदत करपी. मात शकून अपशकून, हाचेर ताचो चड विश्वास आसतालो. भायर सरून वतना कोणेंय “खंय वता?” विचारल्यार, माजर आडवें गेल्यार, सुणो शिंकल्यार अपशकून मानतालो.
आपल्या सपनांत जें दिसता ताचो पर्याय भटाक विचारतालो. भायर सरून वचपाक, पयलीं उकलास काडून दवरतालो. म्हूर्त तंतोतंत पाळटालो. हाका लागून बरेच भट ज्योतिषी ताचो गैरफायदो घेताले.
तो आपल्या आवय – बापायचेर खूब प्रेम करतालो. जाणटेपणाक लागून हांतुणार पडिल्ली आवय एक दीस भायर पडली. सोमनाथ खूब रडलो.
कीरवंत भटान ताचो खूब फायदो घेतलो. पुरोयत शीनू आचार्यान बी कितें कितें दान मागलें. आवयक स्वर्गांत न्हेसपाक जरतारी लुगटां मागलीं. नवीं चपलां, सत्री, पर्स मागली. इतलेंय कमी म्हण थंय स्वर्गांत फिरपाक मोटारगाडीय आपणाक दान दी सांगलें. सरणार व्हरतना तिच्या आंगावेल्या दागिन्यांचें क्रय म्हण एक लाख रुपया घेतले.
बाराव्याक नवीन दिवली, तपलें, कळसुली घेतली. भावार्थी सोमनाथान आवयचे यादीन सऽऽगळें दिलें. ह्या हावऱ्या पुरोयताक सोमनाथ सावकाराचो खजीनदार पुरेपूर वळखून आशिल्लो. ह्या पुरोयताक बुद्द शिकोवपाकच जाय म्हण योग्य वेळाची तो वाट पळोवपाक लागलो. पूण ताका पात्रावांक दुखोवपाचें
नाशिल्लें. तातूंत सावकार भैरोचळ लागिल्ल्या भशेन वागपी. ओगीच हात धूय, पांय धूय करून अंधश्रद्धा दवरपी. दुबळ्या मनाचो.
हो सावकार मुळांतच अंधविश्वासू आशिल्ल्यान, सगळेच ताका लुट्टाले. आनी हो पुरोयत नाना तरेन तकली चलोवन ताका सामको बुड्डितालो म्हळयार जाता.
एक दीस येवन पुरोयतान सावकाराक सांगलें, “सावकारांनो, काल तुमची आई म्हज्या सपनांत आयिल्ली. ती सांगताली तिका आंबे आनी जांबळां खायन दिसल्यात. ती कशी तरी धाडात म्हण.”
“हय. धाडुया. खंय मेळटलीं तें सोदपाक लायतां. मागीर होम घालून दान करुया.” सावकारान म्हणलें.
“पूण आतां कशीं मेळटलीं हीं फळां? हे आब्यांचे, जाबळांचे दीस नात न्ही.”
“कितें करपाचें? आईक तर तें जाय खावपाक. कशें करप?” सावकारान प्रस्न केलो.
“आसा. उपाय आसा.” पुरोयतान म्हणलें.
“हय कसलो?” सावकारान विचारलें.
“तुमी एक स आंबे आनी बरीं मोठ्ठी पन्नासेक भांगराचीं जांबळां करून घेयात. आनी म्हाका दान करात. आईक पावतलीं.”
“आत्तां करूंक लायतां.” भोळ्या सावकारान म्हणलें.
पुरोयताचो हो स्वार्थीपणा खजीनदाराच्या लक्षांत आयलो. पूण सावकाराक कशें दुखयतलो? ओग्गी रावलो. तें दान बी करून जातगीर खजीनदारान एक दीस सावकाराक येवन सांगलें. “सावकारांनो, तुमची आई राती म्हज्या सपनांत आयिल्ली. खूब परंवताली, कमर दुखता म्हणटाली. तिणें सांगलां, मेस्ताक सांगून गरम सळयांनी म्हजी कमर शेक म्हण.”
“हय? करुया तर. पुरोयताक आपोवन हेंवय काम करुया.”
“सावकारांनो हें काम गुप्तपणान जावपाक जाय. कित्याक कमर दाखोवपाक तिका लज दिसता खंय. म्हण शेक दितले. हें तुमी पयलींच पुरोयताक सांगूं नाकात. तो भितलो. पळटलो. मागीर आईची कमर कशी बरी जातली? ताका दान ते बंद कुडींत आसा तें घेवपाचें इतलेंच सांगात.”
भोळ्या सावकाराक सगळें खरें दिसतालें.
होम बी जालो. तशें, सावकारान “ते कुडींत वचून तें दान व्हर” अशें पुरोयताक सांगलें.
कितें तरी व्हड दान आसतलें हे आशेन तो भितर आयलो. खजिनदार आनी मेस्त, पयलींच बरे रसरशीत इंगळे पेटोवन, सळयो तापोवन, भितर आशिल्ले. खजीनदारान पुरोयत भितर सरतगीर बेगीन बेगीन दार धांपलें आनी पुरोयताचे दोनूय हात घट्ट धरले. मेस्तान तापयिल्ल्या सळयांचे दोन, चार चटके पुरोयताच्या कमरार लायले. “अरे सावकाराच्या आईन सपनांत येवन कमर शेक सांगलां. घे आतां शेकून.”
“नाका. नाका. मेलों. मेलों. वाचय म्हाका”. अशे म्हणत पुरोयत पांया पडपाक लागलो.
“अरे भांगराचे आंबे, जांबाळां तुका दिल्यार आईक पावता, तर हो शेक तुका दिल्यार तिका पावतलोच. मेस्ता दिरे ताच्या कमराक शेक.” “नाका. नाका. चूक जाली. परत असो स्वार्थ करचो ना.” पांयां पडत पुरोयतान म्हणलें.
“फुडले खेपो सावकाराक लुटल्यार, ताच्या भोळ्या स्वभावाचो फायदो घेतल्यार सांबाळ.” अशे बजावन खजीनदारान मागीर पुरोयताक सोडलो.
परत केन्नाच कोणाकय अकारण लुटपाचें ताका धाडस जालें ना. ‘नाडबुद्धीचें फळ’ हें अशें भोगचें पडटा. ‘ठकाक महाठक’ मेळटाच.
(हें मूळ लोककथेचें शब्दांकन)

तेजश्री प्रभु गांवकार
9822139309