गोड आवाजाची गायिका : कविता कृष्णमूर्ती

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कलाकार

भटियार रागाचेर बांदिल्ली ही रचना कवितान अद्भुत गायल्या. ‘उजियारा’, ‘दिशा दिशा’ जागी हर दिशा, ‘सारा’ जगी जग ये सारा हीं उतरां जीव ओतून गायल्यात.

चित्रपटसृश्टीक 1975 च्या दशकांत एक गोड आवाज मेळ्ळो. ताणें आपली वेगळी वळख आनी सुवात निर्माण केली. जायतीं सुपरहिट गितां गावन सिनेमा उद्देगाक एक वेगळोच बहर हाडलो. आयकुप्याचें काळजांत खाशेली सुवात निर्माण केलो. ही पार्श्वगायिका म्हणल्यार कविता कृष्णमूर्ती. तिचो जल्म 25 जानेवारी 1958 दिसा नवी दिल्लींत जालो. तिचें मूळ नांव ‘शारदा’. बापूय शिक्षण आनी सांस्कृतीक वेव्हार मंत्रालयांत कर्मचारी आशिल्लो. उत्तर भारतांत रावपी तमिळ अय्यर कुटुंबांतले चलयेन बंगालाच्या रवींद्र संगीताचे शिक्षण घेवप हें भारताचे विवीधतायेचें प्रतिक. कवितान ल्हान पिरायेचेर रवींद्र संगीत आनी शास्त्रीय संगीताचें प्रशिक्षण घेवन गायनाची घट्ट बुन्याद घाली. ताणें आठव्या वर्सा आंतर मंत्रालय आयोजित शास्त्रीय गायन सर्तींत भांगरा पदक जोडलें.

कवितान भुरगेपण लुट्यन्स दिल्लीचे सरकारी वसाहतींत सारलें. ताची व्हड जातकूच भारतीय परराश्ट्र सेवेंत काम करपाची इत्सा आशिल्ली. पार्श्वगायिका जावपाची खर आवड निर्माण जाल्यान पिरायेच्या चवदाव्या वर्सा ती मुंबयंत आयली. तिणें अर्थशास्त्रांत बीए ऑनर्स पदवी संपादन केले उपरांत हेमंत कुमारान तिका लायव्ह सादरीकरणांत गावपाची संद दिली. ह्याच काळांत गायक मन्ना डे हाची वळख जातकच ताणें कविताक रेडिओ खातीर जायते जिंगल गावपाची संद दिली. मागीर सेंट झेवियर कॉलेजींत शिकतना तिका संगीतकार आनी गायक हेमंत कुमार हाच्या मार्गदर्शना खाला 1971 वर्सा ‘श्रीमान पृथ्वीराज’ ह्या बंगाली चित्रपटांत लता मंगेशकार हांचे वांगडा सहगायनाची संद मेळ्ळी. 

हेमंत कुमाराची धूव रानू मुखर्जी कडेन तिची वळख जाल्यान संगीताचे प्रवासाचो मार्ग उक्तो जालो. मागीर अभिनेत्री हेमा मालिनीची आवय जया चक्रवर्ती हिचे कडेन तिची वळख जाली. तिणें कविताली संगीत दिग्दर्शक लक्ष्मीकांता कडेन वळख करून दिली.1976 वर्सा कवितान विलायतखान हाच्या मार्गदर्शनाखाल ‘आयेगा आनेवाला’ हें पयलें गीत “कादंबरी” ह्या चित्रपटा खातीर गायलें, तो 1949 वर्साच्या ‘महल’ सिनेमाचो रिमेक आशिल्लो. 1980 वर्सा कवितान पयलें हिंदी प्लेबॅक गीत ‘काहे को ब्याही’ हें  ‘मांग भरो सजना’ खातीर गायिल्लें. गीत चित्रपटांतल्यान काडून उडयलें तरी कविताली गावपाची प्रतिभा दाबून दवरुंक शकले नात. 1985 वर्सा ‘प्यार झुकता नहीं’ ह्या सिनेमांतलें ‘तुमसे मिलकर ना जाने क्यू’ ह्या गीतान तिका एक नवी वळख मेळ्ळी. 

लक्ष्मीकांत- प्यारेलाल जोडयेन लता मंगेशकार आनी आशा भोसले खातीर डेमो गाणी गावपाक डबिंग कलाकार म्हूण कविताक घेतिल्ली. 1977 वर्सा गिरीश कर्नाड दिग्दर्शीत “ओंडानोंडू कलादल्ली” ह्या कन्नड चित्रपटांत कवितान गायिल्ल्या गितांक रसिकांनी उपाट प्रतिसाद दिलो. कविताच्या स्वरांत अजापित करपी प्रक्षेपण आनी लवचीकता आसा की ती स्वर तिनूय सप्तकांत यत्नाविणें फिरोवपाक शकता. सुरस आवाजाचो पोत, ही तिगेली खाशेली शैली. तिगेल्या आवाजांत एक आगळोच तंबोऱ्याचे तार स्वरांतलो अनुनाद प्रतिध्वनीत स्वर आयकूंक येता जसो थोड्या प्रमाणांतलो केशर दुदाचो सुवाद वाडयता, तसोच मात्सो पूण एकदम समतोल आशिल्लो तिगेलो नाकसुरे सूर गायनांतली गोडसाण वाडयता. खरें म्हणल्यार सगल्या प्रतिभावान गायकांच्या आवाजाक ‘आवाज’ म्हणचे परस ‘ध्वनी’ म्हणपाक जाय. कारण तांगेलें सादें उलोवप लेगीत आयकतल्याक गोड लागता. तें आयकत रावपाची इत्सा जाता. जेन्ना हे गायक राग, ताल, आशयघन कवितेन भरिल्लीं गितां गायतात तेन्ना आयकुपाचें उपाट सुख मेळटा. कारण बारा स्वरांचो गळ्यांत राबितो आशिल्ल्या ह्या कलाकारांक देवी सरस्वतीन आशीर्वाद दिल्लो आसता. तातूंतलीच पार्श्वगायिका कविता कृष्णमूर्ती, ही एक. 

जायत्या गितांनी कविता कृष्णमुर्तीन प्रेक्षकांचे काळीज जिखलें. कांय पदां परत आयकूं अशें दिसता. देखीक, एका थाराविक गितां मदले कांय विशीश्ट सुवातां विशीं उलोवचें जाल्यार प्यार हुआ चुपके से मदलें पयल्या कडव्यात बाग मे थी इक कली शर्मिली अनछुई मदीं ‘अनछुई’ ची आनी इक दिन मनचला हो भँवरा मदीं ‘मनचला ओ भवरा’ ची अप्रतिम सोबीत सुवातो पुराय म्होंवाळपणान गायल्यात. आदीं दूरदर्शनाचेर एक जायरात येताली… “पूरब से सूर्य उगा फैला उजियारा’ भटियार रागाचेर बांदिल्ली ही रचना कवितान अद्भुत गायल्या. ‘उजियारा’, ‘दिशा दिशा’ जागी हर दिशा, ‘सारा’ जगी जग ये सारा हीं उतरां जीव ओतून गायल्यात.

 हवा हवा हवाई, करते है हम प्यार मिस्टर इंडिया से, हीं गितां तिगेल्या कारकिर्दींतली मैलांतलो फातर थारलीं. कारण ह्याच गितां वरवीं कविता मुखेल पार्श्वगायिका म्हूण उदेली. 1942 लव्ह स्टोरी, याराना, अग्निसाक्षी, खामोशी ह्या सारक्या जायत्या सुपरहिट फिल्मांनी तिणें पार्श्वगायन केलां. बप्पी लाहिरी, आनंद मिलिंद, ए. आर. रहमान, राजेश रोशन, राम- लक्ष्मण, इस्मायल दरबार, हिमेश रेशमिया, आदर्श श्रीवास्तव, नदीम श्रवण, जतीन ललित, विजू शाह, अनु मलिक अशा जायत्या संगीतकारां वांगडा तिणें पार्श्वगायन केलां. 

सुरवेच्या काळांत किशोर कुमार, मोहम्मद रफी, शैलेंद्र सिंह हांचे वांगडाय युगल गायन केलां. अमित कुमार, मोहम्मद अझीज, उदित नारायण, कुमार सानू, एस. पी. बालसुब्रमण्यम, अभिजीत, सोनू निगम, शान, बाबुल सुप्रिया ह्या सारक्या जायत्या गायकां वांगडा गितां गायल्यात. अलका याज्ञिक, अनुराधा पौडवाल, साधना सरगम, तशेंच लता आनी आशा हांचे खातीर कवितान कांय गितां गायल्यांत. कवितान हिंदी सयत सुमार एक डझन भाशांतलीं 25 हजार गितां गायल्यांत. व्हायोलीन वादक एल. सुब्रमण्यम हाची ती घरकान्न. एके मुलाखतींत कवितान सांगिल्लें की लग्ना आदीं एकदां तिका गायक हरिहरना वांगडा सुब्रमण्यम खातीर एक गीत गावचें आशिल्लें. सुब्रमण्यम खूब फामाद आशिल्लो म्हूण कविता ताका खूब भियेताली, पूण तिणें तें गीत खूब धिटायेन पुराय केलें. फुडें एकठांय काम करतना पयलीं लग्नाचीं तीन भुरगीं आशिल्ल्या सुब्रमण्यमा कडेन कवितान लग्न केलें. 

शबाना आजमीक ती आदर्श अभिनेत्री मानता. कवितान शबाना आजमी, श्रीदेवी, माधुरी दीक्षित, मनीषा कोइराला आनी ऐश्वर्या राय ह्या अभिनेत्रीं खातीर गितां गायल्यात. ती फकत 90 च्या दशकाची टॉप गायिका आशिल्ली अशें कोणाक दिसता जाल्यार तें चुकीचें. 2011 वर्साच्या ‘रॉकस्टार’ फिल्मांत ‘तुमको जो पाय…’ हें गीत कवितान निमाणें गीत गायिल्लें आनी 2017 वर्सा तिगेलें ‘हवा हवाई…’ गिताचो तिगेल्याच आवाजांत कसलोच बदल न करतां ‘तुम्हारी सुलू’ ह्या सिनेमांत आस्पाव केल्लो. कवितान पार्श्वगायना कारकिर्दींत जायतीं गितां गायल्यांत, तातूंतली लोकप्रीय गितां 1. निंबुड़ा- निंबुड़ा- निंबुड़ा (हम दिल दे चुके सनम, 1999) 2. बोले चूड़ियां, बोले कंगना (कभी खुशी कभी गम 2001) 3. हवा-हवाई (मिस्टर इंडिया 1987), 4. नींद चुराई मेरी, किसने ओ सनम (इश्क 1987). 5. तू ही रे- तू ही रे (बॉम्बे 1995). 6. साजनजी घर आए, साजनजी घर आए (कुछ-कुछ होता है 1998), 7. ऐ वतन तेरे लिए ( कर्मा 1986), 8. तू चीज बड़ी है मस्त-मस्त (मोहरा 1994), 9. आई लव माई इंडिया (परदेस 1997), 10. डोला रे डोला रे डोला रे (देवदास 2002), 11. हम पे ये किसने हरा रंग डाला (देवदास 2002), 12. आंखों की गुस्ताखियां माफ हों (हम दिल दे चुके सनम 1999).

कविता कृष्णमूर्तीक चार फावटीं बेस्ट प्लेबॅक गायिका खातीर फिल्मफेयर पुरस्कारा खातीर नामांकन मेळ्ळां. 2005 वर्सा भारत सरकारान देशांतलो चवथो सगल्यांत व्हडलो नागरी पुरस्कार ‘पद्मश्री’ दिवन भोवमान केला.

————————————-

सुदिन वि. कुर्डीकार