अदृश्ट – दादल्याच्या संघर्शाची काणी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

मनशाचें नशीब कितलें फुटकें आसूं येता हाची अचूक देख दिवपी साहित्यकृती म्हणल्यार महाबळेश्वर सैल हांची अदृश्ट ही नवलिका. अदृश्ट आनी अरण्यकांड अश्यो दोन नवलिका 19 डिसेंबर 1997 ह्या दिसा एकाच पुस्तक रुपान जाग प्रकाशनान उजवाडाक हाडिल्ल्यो.
विनायक ह्या फॉरेस्ट गार्डाचे जिणेंत येवप्या बऱ्या-वायट प्रसंगांचेर उजवाड घालीत हे नवलिकेचें कथानक मुखार वता. पावला-पावलाक ताका करचो पडिल्लो संघर्श काळजाक पीळ घालपी असो आसा. ज्या मनशां कडेन ताचें सामकें लागीचें नातें जुळटा तो मनीस ताका कायमचो सोडून वता, ताच्या कडसून तो पयसावता. अश्याच जायत्या घडणुकांतल्यान ताका तोंड दिवपाक पडिल्ल्या संघर्शाचो दिश्टावो जाता.
यल्लापूर लागसार आशिल्ल्या एका प्लांटेशनाचो तो गार्ड म्हणून ताची नेमणूक जातकीच साबार वर्सां त्या रानटी वाठारांत ताका ताची जीण सारची पडटा. भुरगेपणांत बापायक आशिल्ल्या सोऱ्याच्या वेसनाक लागून ताचो बापूय आपलो जीव वगडावन बसता. ताच्या फाटोफाट ताची आवय आनी कांय वर्सांनी ताचो मामा संवसारांतल्यान भायर पडटा. स्वताच्या पांयार उबो रावपा खातीर तो आपलें घर सोडून येता आनी कामगार म्हणून यल्लापूरच्या त्या रानांत पावता. फुडें ताची गार्ड म्हणून नेमणूक जाता. ताची मामी उमा कडेन ताचें लग्न लावन दिता. आपल्या आवय आनी मामा वरी तो उमाकूय खूब जीव लावन बसता. पुणून गुरवार आसतना दुर्भाग्यान ताका आपलो प्राण वगडावचो पडटा.
विनायकाचे जिणेंत ताच्या रगताचीं नातीं ताच्या पसून पयसावतात खरीं मात दुर्दैवान तांच्या मरणाचेंय कारण आमचे कुडींत सळसळपी तांबडें रगत थारता. आनी ताणें तांचीं मरणां स्वताच्या दोळ्यांतल्यान पळयिल्ल्यान ताचो ताका चड त्रास जाता. ताच्या मनांत भंय घर करून बसता. ताची बायल उमा उपरांत तो जिणेक सामको उबगता. ताका तें रान आपल्याक खावपाक येता अशेय भासता. ह्याच रानांत घोळ लावन स्वताचो जीव दिवचो असोय ताच्या विचार ताच्या मनाक आपटून वता. ताचे अशे अवस्थेंत मित्रा नांवाचें पिशें दारांत प्रकट जाता. ह्याच पिशा मित्राची काळजी घेतां घेतां तो ताच्या कुसव्यांतल्यान आपलें भुरगें जल्माक घालता. पुणून बारा दीस पुराय जावचें आदींच त्या भुरग्याक मरण पावता. मित्राक लागिल्लें पिशें त्या भुरग्याक जल्माक घालतना सोंसचे पडिल्ल्या वळवळांतल्यान बरें जाता. विनायकाचें फुटकें नशीब ताका वता थंय दसून आशिल्ल्यान भुरग्याच्या मरणा उपरांत हेरां वरीं मित्राय बी ताका सोडून वता. आनी परत ताची जीण एकटेपणाच्या जाळ्यांत घुस्पता.
ह्या पुराय कथानकाची सोबाय वाडोवपाचें कार्य हे नवलिकेंतलीं पात्रां आनी मांडिल्लो संघर्श करतातूच. ह्या पात्रांक आनी तांच्या संघर्शांक धीर आनी आदार थंयचें पाचव्याचार झाडां-रुखांनी भरिल्लें तें रान दिता. हें रान थंय येतल्या-वतल्यांचीं सगळीं गुपितां आपल्या पोटांत गिळटा. दुसऱ्या कोणाकूच ताची सुलूस लागूंक दिना. हेंच ह्या लेखकाचें खाशेलेपण. तांचे साहित्यकृतींत तांणी चित्रायल्लें सैमाचें वर्णन, जाचें वास्तवीक रूप वाचकांक एका जाग्यार बसून अणभवपाक मेळटा. ह्या लेखकाची हीच शैली मनभुलोवणी आसा.
हे नवलिकेंत हाताळिल्लो विशय अचळय वाचकाच्या मनांक हात घालता. मनशाक आपले जिणेंतले बरे-वायट प्रसंग केन्नाच चुकनात. तांतले तातूंत आपलीं लागीचीं मनशां जिणेच्या प्रवासांत अर्द्यार सोडून वतकीच त्या मनशाक मनांत नासतनाय एकटेपणाच्या बांयंत उडी घेवची पडटा. तो जगप सोडून दिता. ताचो ध्येय गळून पडटा. अशे परिस्थितींत ताका जीं वान्सां लागतात, जें जाय-जाय कशें दिसता तें तो मेळयता. तरीय जायते फावट ताबो दवरूनय तो तें शेणोवन बसता. हेंच हे नवलिकेंत विनायकाचें जाता. उमा उपरांत मित्रा ही बायलमनीस ताका आपली कशी दिसपाक लागता. त्या नाक्यार एकटेपणान जगपाचो ताका वीट आयिल्लो आसता. आनी जें-जें फुडें ताचे जिणेच्या ताटांत वाडिल्लें आसता तेंच तो मुकाट्यान जेवता. आपले भुके मुखार ताका आनीक कांयच दिश्टी पडना.
कोंकणी साहित्यांत अशे तरेचे विशय खूब कमी प्रमाणांत वाचपाक मेळटात, जातूंत एका दादल्या मनशाची जीण ही केंद्रबिंदू आसता. कारण समाजांत बायल मनशेच्या दुख्खांक जें स्थान दिल्लें आसा ताचे मुखार अशा एका दादल्याच्या दुख्खांचेर उजवाड घालपी आनी ताचे पुराय जिणेचो संघर्श उस्तून वाचकां मुखार दवरपाक कमी पडटात. जर तशें नासलें जाल्यार ही नवलिका कादंबरेचें रूप घेवन जल्माक येता आसली. मात एक संवेदनशील लेखकूच अशे तरेचे विशय बेस बऱ्या रितीन आनी तितल्याच तांकीची साहित्यकृतीची निर्मणी करूंक सफळ जाता हातूंत दुबाव ना.

दिप्ती दिलीप काकोडकार
8010371340