क्रांतिकारी कलाकार – अनिल कुमार

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

अनिल कुमार वर्तलो एक भोव उमेदीचो आनी अणभवीक बरोवपी, दिगदर्स्पी तसोच भोवगुणी कलाकार तियात्र पाल्काचो. ‘घोस्ट रायटर’ आसोन ताणें कांय जाणांचे तियात्र बरयले आनी कांय जाणांक गितां रचून दिलीं. तियात्र कलेचो अभ्यास करून आनी तातूंतल्यान जाणकारी आनी अणभव मेळोवन ताणें फुडले पिळगेक तियात्रा संबंदीं कार्यशाळा आयोजीत करून तांच्यांत तियात्र कला रिगयली.
अनिल सी. देवुलकर मार्चाचे 12वेर, 1951 वर्सा साश्टीच्या चांदर गांवांत जल्मलो. अनिल कुमार हें नांव ताका नामनेचो तियात्र दिग्दर्शक, प्रेम कुमार, हाणें दिल्लें, चिंतून की एका दिसाक तो एक नामनेचो तियात्रिस्त जावंक पावतलो म्हण आनी तशेंच तें जालें!
अनिल कुमार कांय काळाक मुंबयंत आपल्या मामाशीं रावतालो. हो ताचो मामा मराठी नाटकां बरयतालो म्हणटकच हांगाच आसताना अनिल कुमाराक मराठी नाटकांनी ल्हान भुरग्याच्यो भुमिका करूंक संदी मेळ्ळी. सत्रा वर्सांचे पिरायेर आपलें फुडलें शिकप करूंक म्हणून अनिल गोंयांत आयलो. फेस्ताचे फेरयेंत खाजें (काडयो-बोडयो) विकपाचो तांचो कुटुंबीक वेवसाय आशिल्ल्यान अनिल ह्या खाजां-मांडार आपल्या कुटुंबाक आदार करतालो.
अनिल कुमार जरूय एक नाटकिस्त वोर्तोलो तरी ताका भुरगेपणीं सावन तियात्रांचें पिशें लागिल्लें आनी ते पासत तो सदांच तियात्र कलेक लागीं रावलो. गांवच्या कोंकणी नाटकांनी तो नेमीत दिसतालो तरी गांवच्या तियात्रांनी भाग घेवंक मात तो सदांच फुडें आसलो. तांच्या गांवचो लौकीक संगीतकार मेस्त्री फिदेलीस फेर्नांडीस, जो त्या काळार खूब तियात्रांनी आनी खेळ-तियात्रांनी संगीत दितालो ताणें अनिलाक तियात्रांनी येवंक उत्तेजन दिलें. तियात्रांनी सुदारप हाडून आनी बर्‍यो भुमिका करून आपणाक नामना मेळची आनी तेच बराबर तियात्र दर्जेवंत करूंक आपलें योगदान दिवचें हीच मोख घेवन अनिल कुमारान सतरा वर्सांच्या वयार तियात्र पाल्कार प्रवेश केलो.
सुरवातेक खेळ-तियात्रांचो ‘पायोनियर’ आंतोनियो मोरायशाच्या ‘जल्माची खोंपटी’ ह्या खेळ-तियात्रांतल्यान अनिल कुमार पाल्कार आयलो. ते उपरांत पॅट्रीक दौरादोच्या ‘तीन थेंबे’ खेळ-तियात्रांत एका इन्स्पेक्टराचे भुमिकेंत अनिल कुमार बरोच परजळ्ळो. मराठी नाटकांनी जडलोलो अणभव अनिलान ह्या अभिनयांत वापरलो. ताचे उपरांत मिनिनो दे बांदार, रुजारियो रोड्रिगीस, सी. डि’सिल्वा, ए. एम. पाशेको, प्रिंस जाकोब, आदी हांच्या ‘नॉन-स्टॉप शो’वांनी तो न्हेसला.
वेवसायीक तियात्र मळार अनिल कुमार पयलोच आयलो 1980 वर्सा प्रेम कुमाराच्या ‘अर्धी भाकरी’ तियात्रांत. ह्या तियात्रांत तो मुखी भुमिका करतालो आनी हो तियात्र मुंबयंत तसो गोंयांत बरोच फामाद जाल्लो. ते उपरांत ताणें तियात्र पाल्काचे खांबे दिग्दर्शक जशे परीं एम. वॉयेर, सी. आल्वारेस, रेमी कुलासो, जासिंतो वाझ, कामत दे आसोळणा, शालिनी म्हार्डोळकार, जॉन क्लारो, फा. फ्रेडी जे. दा कोस्ता, मायक मेहता, आदी हांच्या तियात्रांनी काम केलां. आपल्या अभिनयाचो अनिल कुमार बरे तरेन अभ्यास करतालो आनी माचयेर परिपुर्णपणीं आपल्या सवंगाक नीत दितालो. तियात्र बरपावळींत तशेंच दिग्दर्शनांत आपल्या सांगाती दिग्दर्स्पी- कलाकारांक भुमिका कशे तरेन सुदारूंक जाता ते विशीं सुचोवणी दिवंक तो सदांच आयतो.
ताणें जिन्सावार तरांचे अभिनय केल्यात, तातूंत ताचो अमर-उगडासाचो जावन आसलो एका ‘पिंपा’चो अभिनय, मायक मेहताच्या ‘ग्रॅण्ड रोड’ तियात्रांत. तियात्रां खातीर तो न्हयच फकत गोंयच्या चारूय कोनशांनी पावलो, बगर मुंबय, पुणे, कलकत्ता, दिल्ली, गुजरात आनी आखाती देशांनी तशेंच युरोपी देशांनी.
अनिल कुमारान सुमार 32 तियात्र बरयल्यात. लौकीक जाल्ले ताचे तियात्र म्हळ्यार ‘आत्मो’; ‘भिरांत’ (एक दुर्मीळ थरथरो निर्माण करपी तियात्र) ‘दुबाव एक उजो’; ‘सावळी’; ‘देणें आवयचें’; ‘देव पोदवेदार’, ‘मांय, वॉट इज दीस?’ आदी. ‘दिव्या पोंदाक’, ‘देव पोदवेदार’ आनी ‘भिरांत’, हे ताचे तियात्र पुस्तक रुपांत उजवाडाक आयल्यात.
पूण सगळ्या परस अनिल कुमाराचे तियात्र पाल्कार व्हडांतलें व्हड काम म्हळ्यार म्हान कोंकणी पुरूश शणै गोंयबाबाच्या जिविताचेर आटापून सेराफिनो कोता हाणें बरयल्ल्या ‘गोंयबाब’ तियात्राक ताणें दिल्लें दिग्दर्शन आनी वयल्या दर्ज्याचें निमंत्रण. हो तियात्र जावन आसलो नाटक-तियात्राचें एकीकरण (फ्युजन). ‘एकूच रंग’ हें कोंकणी टी.व्ही. क्रमिकूय (सिरियल) अनिलानूच सादर केल्लें.
अनिल कुमार एक भोव शेगुणी दिगदर्स्पी वर्तलो आनी ताणें कांय पुर्विल्ले खांपे दिग्दर्स्पियांचे तियात्र दिग्दर्शीत करून परत माचयेर दाखयल्यात, जशे परीं एम. बोयेराचे ‘एकूच रस्तो’ आनी ‘संवसार सुधारलो’; प्रेम कुमाराचो ‘अर्धी भाकरी’; सौजा फेर्रावाचो ‘गोवियो पूत’ आनी पाय तियात्रिस्त जुआंव आगोस्तिन्हो फेर्नांडीसाचो ‘तांदळांचें केस्तांव’.
अनिल कुमारान ‘सर्कस’ ह्या शाहरुख खानाच्या हिन्दी ‘सिरियलां’त अभिनय केला आनी जॅकी श्रॉफ, हांच्या आस्पावा खाला तयार जाल्ल्या ‘लक्ष्मण रेखा’ चलचित्रांत तो वांटेकार जाला. एम. दासाच्या ‘गिरेस्तकाय’ आनी पुंडलीक नायकाच्या ‘दौलत’ ह्या कोंकणी चलचित्रांनी अनिल कुमारान अभिनय केल्यात. साबार कोंकणी व्हिडियो फिलांनी ताणें भुमिका केल्यात, जशे परीं ‘जबाबदारी’, ‘तो दीस उदेतलो’, ‘भितरल्या मनाचो मनीस’, ‘अर्दें चादर’, आदी. जाल्यार, ‘मोन्याक जाप सुटली’ आनी ‘भावार्त’ हीं आपलीं खास व्हिडियो फिल्मां ताणें दुसऱ्यांचे निर्मिती खाला सादर केल्यांत.
अनिल वर्तलो एक सर्वसादारण गावपी आनी पिकाळ गितकार. ताणें कांय ‘इण्टरएक्टिव्ह’ (interactive) प्रकाराचीं डुयो (duo), डुयेट, (duet) त्रियो आनी क्वार्टेट गितां रचल्यांत. ‘अनिफा’ आनी ‘गोड-आंबट-तीख’ हे ताचे संगीत ड्रामा ‘ऑडियो आल्बम’ रुपांत सादर जाल्यात. उपरांत आपल्या खास अनिफा प्रॉडक्शन्स बंदेरा खाला ताणें ‘देणें आवयचें’ आनी ‘हॅलो लंडन’ हीं व्हिडियो चलचित्रां रचल्यांत. गोडेंमुताचे पिडेक बळी पडला आसताना लेगीत अनिल कुमारान तियात्र पाल्क सोडून दिवंक ना. तो निमाणो दिसलो 2013 वर्सा ‘आतंकवादी गोंयांत नाका’ ह्या तौसीफ दे नावेलीच्या वादग्रसत तियात्रांत.
तियात्र मळार केल्ल्या ताच्या वावरा खातीर अनिल कुमारान नामने सांगाताक आपल्याक कांय पुरस्कारूय मेळयल्यात, तांतले वोर्ते म्हणल्यार गोंय राज्याचो ‘स्टेट कल्चरल अवॉर्ड’ (2014) आनी तियात्र अकादेमी ऑफ गोवा (टी.ए.जी.) हांचो ‘लायफटायम कॉण्ट्रीब्युशन टू तियात्र’ (जिवन गौरव) हे पुरस्कार. तेच परीं उत्तम संवाद रचपा खातीर ‘तो दीस उदेलो’ ह्या चलचित्राक ‘गोवा स्टेट फिल्म फॅस्टिव्हल’ (2001); ‘कांट्यांतलें फूल’ चलचित्राक उत्तम गितकार पुरस्कार (2005) आनी ‘भितरल्या मनाचो मनीस’ चलचित्राक उत्तम कलाकार पुरस्कार. शिवाय, ताका दोन खेपेक ‘गुलाब’ पुरस्कार लाभल्यात, (2004 आनी 2007) आनी दाल्गादो कोंकणी अकादेमीचो संस्कृतीक पुरस्कार (2012).
गोडेंमुताचे पिडेक बळी पडल्ल्यान बांबोळेच्या गोवा मॅडिकल कॉलेजीच्या हॉस्पिटलांत इलाज घेताना अनिल कुमार 6 फेब्रुवारी 2015 दिसा अंतरलो. लिप्यंतर – स्नेहा सबनीस

फावस्तो वि. दा कोस्ता
9821228684