भांगरभूंय | प्रतिनिधी
मनीस हो एक समाजीक प्राणी. समाजांत वेग-वेगळ्या तरांचे लोक रावतात तशेच वेग-वेगळो समाज पळोवपाक मेळटा. मनीस जेन्ना जल्मता तेन्ना खूब तरांच्यो धर्मीक विधी सुरू जाता. प्रत्येक समाजांची रीत, परंपरा, धर्मीक विधी, परब-उत्सव विंगड विंगड तरांचे पळोवपाक मेळटात. मनीस जल्मा आयल्या उपरांत ‘सटी’ करतात. तशेच न्हाण, बारसो लेगीत करतात.
‘न्हाण’ म्हणल्यार जल्माक आयिल्ल्या भुरग्याक न्हाणोवप आनी शुद्धीकरण करप. न्हाण तीन दीस करतात. पयलें न्हाण तिसर्या दिसा, दुसरें न्हाण सातव्या दिसा तर मुख्य न्हाण इकराव्या दिसा करतात. पयलीं तेंपार लोक आपल्या घरांत न्हावपाक घरा भायर एक खणार मारतालें. त्या खणार्या वयर एक फळें दवरताले आनी बाळंत बायलेक (बांटीक) थंय न्हाणयताले. (सुटिल्ले बायलेक ‘बाणत’ म्हणटात म्हण ‘बांटी’ अशे म्हणटात). बाणत बायलेक न्हाणयल्लें उदक व्हांवन सगल्याक वचपाक नाका म्हण फणार मारताले. खणार मारून तें उदक थंयच जिरयताले. खणार्या कुशीक सरभोंवतणे माडा चुट्टां लायताले. भुरग्याक आपल्या घरा भितर एक कोपराक बारीक खणार मारून न्हाणयताले. त्या भुरग्याक ती कायलीन वा पांयांचेर दवरून न्हाणयताले. ही प्रक्रिया होम घाली मेरेन चालू आसताली. होम घालपाच्या अकराव्या दिसाक मडवळीन येता. मडवळीन म्हणल्यार एक परकी बायल. ती बाणत बायलेक आनी भुरग्याक कपडे घेवन येता. न्हाण जाले उपरांत तिणें हाडिल्ले कपडे आनी ‘पोड’ (उकडें तांदूळ आनी नाल्ल) तशेच पयशे दितात आनी तिचे उपकार मानतात. मडवळीन सगळ्यान पयलीं भुरग्याक न्हाणयता. उपरांत सुपांत तांदूळ दवरता. ताचे वयल्यान एक केळीं पानां खलो दवरतात. त्या भुरग्या न्हाणोवन तशाच तशे सुपांत दवरतात. उपरांत मडवळीन ताचेर ‘पंचकाय’ (एक तांब्यान गोमुत्र आनी आंब्या पानां घालून फाफडावप) फाफडयतात. मागीर त्या भुरग्याक रकडा काडून पुसयतात. मागीर बांटीक न्हाणावपाक घरा भायर व्हरतात. मडवळेन हाडिल्ले कपडे बाणत बायल आनी भुरगें घालतात. मडवळीन तांच्यांनी घातिल्ले कपडे उमळटा. उपरांत ती आपूण येवन न्हाता आनी पंचकात शिंपडायता.
हे सगले जाले उपरांत भट येवन होम घालता. होम घातले उपरांत भुरग्यांक जेवपाक पांच पानां वाडटात. त्या पानार वाडिल्लें गोडशें ती व्हडा उमेदीन त्या भुरग्या तोंडाक लायतात, ना जाल्यार दुसरो मनीस कोणूय लायता. जेवन जाले उपरांत मडवळीन हाडिल्ले कपडे न्हेसून बांयचे धडेर बांटी वता. उपरांत बांयचें उदक बाणत बायल काडटा. तशेच बांयंत भितर पाना-विडो आनी इल्लें खोबरेल तेल सोडटात. कांय लोक बांय नासता तेन्ना झरीर पाना-विडो आनी तेल सोडटात. तीं उदक काडले उपरांत बांयचे कुशीक इल्लें शेण काडटात. शेण काडिल्ल्या जाग्यार पांच तरांचें कडधान्न दवरतात. भात, गोणे, गंव, मूग आनी चणे हे एकठावन शेण काडिल्ल्या जाग्यार दवरतात. घरांत गंव ना जाल्यार थंय सांसवां दवरतात. मागीर एक केळी पाना कुडको घेतात. ताचेर इल्लें खोबरेल तेल घालून कापसा वात पेटयतात आनी तीं नाल्ल फोडटात. फोडिल्ले नाल्ला उदक, बांयच्या उदकाच्या तांब्यान घालतात. तशेच कातलेचे कुडके लेगीत तातूंत घालतात. थंय आशिल्ल्या सगल्या भुरग्यांक आनी लोकांक बाणत बायल तें उदक पिवपाक दिता. तशेच वात पेटोवपाक हाडिल्लें तें तेल लेगीत भुरग्यांच्या माथ्याक लायतात.
सांज जाता तेन्ना भुरग्याक पाळण्यांत घालपाचो कार्यक्रम सुरू जाता. ताका ‘बारसो’ अशे म्हणटात. हालीं करतात तसो बारसो आदल्या काळार करनाशिल्ले. आतां वेग-वेगळ्यो पद्दती तशेच आधुनीक प्रकारचो बारसो पळोवपाक मेळटा. तरी पूण कांय गांवांनी आज लेगीत बारसो पयलींच्या विधी प्रमाणें करतात. बारशा दिसा पाशणाच्या वाटकुल्या फातराचो उपेग करतात. बारसो करपाक तो फातर गरजेचो आसता. एके परकी बायलेक आपयतात, जी दुसर्या देवाची आसता. ती त्या फातराक एक कपडो गुठलायता आनी भुरग्याच्या पाळण्यांत तो दवरता. फातराक कसलेंय एक भांगर घालतात, कारण त्या दिसा भुरग्याक भांगर घालतात म्हण. मागीर परकी बायल आनी भुरग्या आवय तो फातर काडून पालण्या पोंदच्यान घालून परत वयर काडून पाळण्यांत दवरतात. अशे हे पांच फावटी जातकच फातर काडून पाळण्या कुशीक दवरतात. मागीर तीं भुरग्याक पाळण्यांत घालतात. आवय भुरग्याक नांव दवरता. केन्ना-केन्ना भुरग्याक नांव ‘सटये’ (सटी) दिसा दवरतात.
आज पळोवपाक गेले जाल्यार वेग-वेगळी आधुनीक तरांचीं पाळणीं पळोवपाक मेळटात. पूण पयलीं तेंपार हीं पाळणीं नाशिल्लीं. पयलीं एक तर साडी नाजाल्यार वण्णी घरा पाटयेक बांदताले नाजाल्यार ‘व्हेळा’ (कोंड्या बडयेची) पाळणीं आशिल्लीं. तांकां ‘म्हारा’ पाळणी लेगीत म्हणटात, कारण तीं पाळणीं दलीत समाजाचे लोक करतात. आज पळोवपाक गेले जाल्यार जायते बदल घडिल्ले दिसतात. आज मडवळ आपोवपाची परंपरा लेगीत कमी जाल्या. आज डॅकोरेशन, बुफे तशेच हेर गजालींचेर लोकांचो चड भर आसता. आधुनीक काळांत राविल्ले कारणान आधुनिकीकरणाचो प्रभाव लोकांचेर चड दिसून येता. आज लोकांची चाल बदलत आसा. आज ‘तूं करता म्हण हांव’ अशी पद्दत चालू आशिल्ल्यान खंय तरी आमची मूळ परंपरा शेणत चलिल्ली दिसता.
प्रियंका देऊ वेळीप
[email protected]
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
