पाटी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

पयर कामा वयल्यान घर वयताना वाटेर लागील्या तातें दुकानात दर बरयीली पाटी पळयली. खुप दिसांन पाटी नजरे पडली. ही पाटी साधी आनी हरव्यां रंगाचो आटो आशिलो तोही प्लास्टिकाचो. पाटी पळोवन मनात विचार येयलो एक काळार शाळे वयची पाटी आत दुकानात फक्त दर बरोवुन पावली काय ?? आत दर शाळे पुस्तकां मेळचे दुकानात गेलार सुदा पाटी नदरे पडली जावु कोणी पाटी व्होरु येयील गिऱ्हायक सुध्दा नदरे पडचे मुश्किल न्ही तर ते एक आश्चर्यत म्हणलार हरकत ना.
आज जी हांव चार अक्षर बरयता आणी बरोवु पावलो एक काळार हांव पाटेर बरोवु शिकलो म्हणत. म्हाक याद जाता त्या प्रमाण जेन्ना पयली वर्गात बशिलो आणी बाई काय मास्तरान खबर ना त्या पाटेर श्री गणेशाय नम: ही बरोबन दिल्ले आणी हांवे ते त्या दिसां आणी नंतरच्या काळात कीतले पटी त्या पाटेचेर काडेन चिरयते उरीलो हे आज याद जायना पुण ती चिरीली अक्षरा मात पाटी भर रुंद जावन पडीली हे चित्र आज बी दोळ्यांमुखार येता.
आमगेल काळार चवथी म्हणलार सगळे शिक्षण म्हणलार हरकत ना सगळे ह्या पाटेरत जाताले. आमगेल पाटी जाडजुड वजनदार आनी लाकडी आट्याची उरताली. नवीन आशिल तेन्न बरी काळी कुळकुळीत उरताली आनी जश जश बरोवु सुरवात जाल की काळी आशिली मातर उजळु लागुन धवी जाताली. पाटेल दोस्तीण काडी जी मातर काळी उरली तरी गोबरां आंगाची उरताली. पाटी धा रुपयाची तर काडी पांच पैश्यांक दोन. आनी एक काडी मेळताली रंगान धवी तिका आमी दुदाकाडी म्हणताले. पुण ती घेवुन म्हागेल परिस्थिती नाशिली कारण ती धा पैश्यांक तर त्या धा पैश्यांत काळी काडी चार येताली.
सगळे सामान्य पोरां म्हणकी तेन्न नवीन शाळेत गेल तेन्ना घरा आईन दिल्ली पाटी पुसोवची उदकां बाटली घर विसरन्न येवन मागीर थुंकेन पाटी पुशिली याद जाता आनी आज ही याद काडलार आंग शिरशिरता. पाटे थुंकी लायली म्हण बाई वर्गात मारतालीत आनी तो मार कमी म्हण मागीर घर गेल की आईल मार केन्ना चुकलोत नाशिलो. तरी इतले सगळे जावन आठवड्यात दोन पटी तरी उदका बाटली न व्होरची चुक जातालीत.
जशी यत्ता वाडली तशी बुध्दी आनी चंचल जाली म्हणलार हरकत ना. शाळा सुटली की घरल्यांगी बेग्गी पावु जाय म्हण वर्गातल्यान जीव सोडले अशकन्न भायर पडताना पाटीचील पोरां एकमेकांक आपटोवन ना तर वर्गाच्या वण्टीक दाराक लागुन भीतर पाटी फुट्टाली नातर त्या पाटेचो आटो तरी मोडतालो. घरा कडे मागीर पाटी फुटलार मार आनी आटो गेल्यार आट्या शिवाय पाटी तशीत वर्सभर काड अशी आमगेली गत उरताली.
पयली पाटीचील खाकी रंगाचे जाडजूड मेळताले. काय पैशै आशिल पोरां ल्हान ट्रंका म्हणकी उरताली तसली आलीमनाची हाडताली. म्हागेल आत्याल घोव शिवणकाम करतालो तर तो पोन्ने पँटां कापुन आमकां पाटीचील शिवतालो. शाळा जुनात सुरु जाल्यार आमकां ती शिवीली पाटीचीला तो वास्को सप्तकाक येयील तेन्न हाडतालो. तदो म्हणलार आमी पोरु हाडन्न दिल्लीत पाटीचील वापरताले. तो दर वर्सा नवीन नवीन तरेची पाटीचीला तयार करतालो हे विशेश म्हणलार हरकत ना.
पावसांत पाटी पुसोवुक उदकां बाटली व्होरची पडनाली. पाटी पुसु जाय तर बाई मास्तरां सांगुन पाटी शाळेच्या पावळे धरल्यार पुर जाताली. मागीर घराकडल्यान हाडील बोतरांन नातर शर्टान पुसल्यार जाल्ली. आनी, एक शाळा दनपार उरताली तर पावसां दिसात जळीमळी चिड्डो जातालो. चिड्ड्यां झाडां पाटी पुसोवुन बरी म्हण ती आमी जमयताले आनी त्या झाडांची पाळां,मुळां काडन्न एक प्लास्टिक खोट्यात नातर एक व्होड तोंडाच्या बाटलेत भन्न व्हरताले. चिड्डो दोन नमन्याचो उरतालो धवो म्हणलार हरवों रंगाचो आनी तांबडो म्हणलार काॅफी आंगाचो. धवो चिड्डो लायलार नवीन पाटी बेग्गी धवी जाता म्हण तो तांबडो चिड्डो सोदु वचुन शाळेक तडव जातालो तश कन्न पयली आई कडल्यान नंतर शाळे गेल नंतर बाई मास्तरांकडल्यान मार खावचो पडतालो.
पाटेर दिल्लो घरा अभ्यास तळ हाताक येयील फोड जसो सांभाळचो तसो सांभाळचो पडतालो खंयी कीतें लागुन पुसत म्हण. पावसां दिवसात इल्ली जास्तीत काळजी घेवची पडताली. केन्ना एकदाचो हो घर अभ्यास पुसलार वर्गात परत करु लायताले पुण हे सगळे बाई मास्तराले मनांचेर अवलंबून उरताल म्हणलार हरकत ना. नातर आमकां प्रसाद उरतालो हे काय आनी तुमकां वेगळे सांगचे नाका.
चवथी यत्ता जाल नंतर आमगेल आयुष्यातल्यान ही पाटी कायमचीत गेली. आमगेल नंतर एक दोन पिळगी पाटेर शिकली. पुण आज पाटी हर एक पोरांल जीवनातल्यान हद्दपार जाला. आज कायकडे पोरांक पयले अक्षर शिकोवुक म्हण ती एक आमगेल रीत म्हण्यां खंयी तसलो आवय बापुय उरलार देवळात आपल्याल पोरांक व्होन्न पाटेर बरोवचो फक्त विधी करता. पुण हो विधी हालीसाराक खंयीत पळयल ना आनी आयकलो बी ना. आताचे पोरांक तर पाटेर आमी शिकलात हे सांगलार सुध्दा खबर ना. आनी खरे बी दिसना. जंय पाटी खबर ना थंय काडी म्हणलार कीत खबर उरतले ?.
मडगांव रेल्वे स्टेशनावयल्यान बाजारात जावु दामबाबाले पेडाकडे वयताना काय दुकान लागतात. थंय त्या दुकानात आताची प्लास्टिकाची आटो आशिल पाटी पळोवु मेळता. ह्या पाटेर फक्त मटक्याचे नंबर बरयीले नदरे पडता. हे पळोवन खंय तरी म्हागेल मन तरी सुन्न जाता. कारण आमगेल ल्हान पणात आमकां विध्येची देवी म्हण शिकयीले संस्कार आसात. त्या काळार दर दसऱ्याच्या नमी दिसां घरातले शत्रां बरा आमी पाटेची बी पुजा करताले. आज दसऱ्याक शत्रां आसात पुण हांव ज्या पाटेर बरोवु शिकीलो ती पाटी आज ना.

संदेश बांदेकर
9480790172