भांगरभूंय | प्रतिनिधी
हिं दी नाटक आज अशा टप्प्यार पावलां जंय प्रायोगीक आनी व्यावसायीक रंगमाचयेच्यो शिमो धुसर जावपाक लागल्यात. परंपरीक माचये वेलीं मोट्या बजेटाचीं व्यावसायीक नाटकां प्रेक्षकांक आकर्शीत करता आसतनाच, ल्हान रंगभुंये वेलीं प्रायोगीक रंगभूंय नव्या कल्पक कलाकारां सयत नवकल्पना आनी शैलीं सयत प्रयोग करीत आसात.
हिंदी प्रायोगीक रंगभुंयेक धार आयल्या.
चिंतनशील प्रायोगीक नाटककार समाजीक, राजकी आनी तात्वीक विशयांचेर नाटकां बरोवन येसस्वीपणान मंचीत करीत आसतात. अरुण शेखर, आलोक शुक्ला आणि डॉ. सौरभ कौशीक हांचे सारके नाट्य कलाकार नवे प्रयोग सादर करीत आसात. हीं नाटकां परंपरीक संवादां सावन पयस वतात आनी दृश्यमानता, प्रतिकां, सुचकता आनी शांततेच्या शक्तीचो वापर अर्थवहना खातीर करतात. हांगा एक ज्वलंत देख दितां. हालींच एका हिंदी नाटकांत माचयेर फक्त दिवो आनी चरखो दाखयिल्लो. कथा संवादां सुवातेर हालचालींनी सांगिल्ली. ह्या प्रयोगाक रसिकां कडल्यान बरो प्रतिसाद मेळ्ळो.
हिंदी नाटकांनी आर्विल्ले विशय, दाटगुळो आशया सयत मांडिल्ले दिसतात. तातूंत तंत्राचे शैलीचे नवप्रयोग दिसतातूच पूण तंत्र प्रत्यक्ष सादरीकरणांत विलीन जावन एकरूप जाल्ल्यान तंत्राचें आंगलें दिसचना.
आयचें हिंदी नाटक समाजीक वास्तव, मानसीक द्वंद्व, बायलांचे प्रस्न आनी भावनीक घुस्मट, पर्यावरण, तंत्रगिन्यान आनी राजकारणाचे परिमाण सारके विशय केंद्र सुवातेर मुखार दवरून विकसीत जायत आसा.
आधुनीक नाटककार परंपरीक कथानकांच्या पेल्यान मुखार वचून समकालीन जिणेंतलो काथ्या सारखो घुस्पागोंदळ कलात्मक पांवड्यार आविश्कृत करतात.
मोहन राकेशान तीन नाटकां बरयलीं. पूण तीं अजून मंचीत जायत आसात. देशभर नाट्यशाळांनी बीए पांवड्यार भुरगीं शिकत आसात. हाचे वेल्यान ताची सर्वकालीक तांक कळटा.
‘आधे अधूरे’ ह्या मोहन राकेशाच्या नाटकांत एका मध्यम वर्गीय कुटुंबांतले बायलेन अतृप्ती दाखयल्या. हे घुस्मटपी बायलेची स्वताचो सोद घेवपाची धडपड तातूंत वर्णिल्या. बायलेची एक परंपरीक भुमिका प्रतिमा आशिल्ली ती भायर काडून तिची स्वतंत्र चेतना अधोरेखीत केल्या.
राजकी आनी समाजीक वास्तव मंचीत करपी गाजिल्लें नाटक म्हळ्यार माधवी.
नाटककार: भीष्म साहनी.
ह्या नाटकांत महाभारताची कथा आर्विल्ल्या नदरेन प्रस्तुत केल्या. जंय सत्ता, त्याग आनी बायलेचे स्थितीचेर गहन प्रस्न उप्रासायल्यात.
हिंदींत अश्यो अभिजात नाट्यकृती म्हणजे मास्टर क्लासिक्स खूब आसात.
धर्मवीर भारती हांच्या अंधा युग ह्या नाटकांत आधुनिकता आनी मानसीक दुविधा दाखयल्या. नाटकाचें सार म्हळ्यार कुरुक्षेत्र झुजा उपरांतची स्थिती दाखयत हें नाटक मानवता, नैतिकता आनी आत्मग्लानी सारक्या खोल विशयांक स्पर्श करता. आर्विल्ल्या मनशाचें चंचल मन आनी तातूंतलीं व्हांवपी आंदोलनां हाचें हें नाटक म्हळ्यार सार्वकालीक प्रतीक थारलां.
पर्यावरणीय प्रस्न आनी समस्या हांचेर उजवाड घालपी एक सुंदर नाटक हिंदींत गाजता. ताचें नांव – ‘पृथ्वी का अंत’ .
नाटककार: नवीन कुमार. ह्या समकालीन नाटकांत हवामान बदल, तंत्रगिन्यानाचेर अती पातयेवन रावप, आनी मानवी अस्तित्वाचेर आयिल्ली हावळ हांचेर उजवाड घाला. विज्ञान आनी संवेदन हांचें संतुलन सोदपाचो यत्न ह्या नाटकांत सूक्ष्मपणान केला.
हालींसराक नात्यांची क्लिश्टता, गोंदळ, ताण वाडत आसा. कारणां हजार. ताका लागून भावनीक आनी मानसीक प्रस्न उप्रासतात. ह्या आर्विल्ल्या नातेसंबंदाचेर आदारीत ‘खिडकी’ हें नाटक मनीषा कुलश्रेष्ठ हांणी बरयलां आनी तें बरेंच गाजता. लोकप्रीय जालां. ह्या नाटकांत शारी जिणेंतल्या नात्यांतलें तुटिल्लेंपण, एकसुरेपण, आनी संवादहीनतेक लागून जिणेंत येवपी सुकेपण दाखयलां. जनेल एक प्रतीक थारता—भितरल्या आनी भायल्या जगांतल्या तफावतीचें.
कोंकणींत अनुवादीत नाटकां जायत आसतात. बरी गजाल. पूण हीं असलीं हिंदी नाटकांय अनुवादीत जावंक जाय. नवे कल, नवे प्रवाह कोंकणी नाट्य माची गिरेस्त करूंक पावतली.
आधुनीक हिंदी नाटक फक्त मनोरंजन न्हय, तर विचार आनी संवेदना हांचो मंच थारला.
मुंबय, दिल्ली आनी लखनौ सारख्या शारांनी, वेवसायीक हिंदी नाटकां अजूनय प्रेक्षकांक आवडटात. प्रेक्षकांची उपस्थिती, भव्य रंगभूंय सजावट आनी मनोरंजन हे ह्या नाटकांचे केंद्रबिंदू आसात. मजगतीं, विशय बदलूंक लागल्यात- आतां, कौटुंबीक नाटकां तशेंच समाजीक विशयां वेलीं नाटकां सादर जातात. तिकेट विक्री आनी प्रायोजकांच्या सक्रीय सहभागाक लागून हो पसारो एका नाट्य उद्देगांत रुपांतरीत जाला.
आयज सगल्योच कला एका संक्रमणांतल्यान वतात. हिंदी रंगमाचयेचीय तीच गत. कितलेशेच नाटककार प्रायोगीक शैली वेवसायीक रंगभुंयेचेर हाडपाचो यत्न करतात. हे वरवीं प्रेक्षकांक एक नवो अणभव मेळटाच, नाट्य कलाकारांक लेगीत एक व्यापक व्यासपीठ मेळटा. देख दिवची जाल्यार – “प्ले इन द पार्क” सारके प्रयोग उक्त्या मेकळ्या वातावरणांत गंभीर विशयां कडेन प्रेक्षकांक जोडटात.
हिंदी नाटकाक डिजिटल रंगमंचाचेर लेगीत उपाट प्रतिसाद जगभर मेळटा. ताकाय लोकप्रियता मेळटा. ऑनलायन प्लॅटफॉर्माचेर हिंदी नाटकांचो आंकडो वाडत आसा. YouTube आनी Facebook सारक्या प्लॅटफॉर्मावर थेट नाटकां प्रसारीत करतात. हाका लागून पयसुल्ल्या देशांतल्या लोकांक नाटका कडेन जोडूंक मेळटा. डिजिटल माध्यमांक लागून तरणाट्या नाट्य कलाकारांक तांची सर्जनशीलता दाखोवपाची संद मेळ्ळ्या.
आयचें हिंदी नाटक विविधता, प्रयोगशीलता आनी वेवसायिकतेचें प्रतीक जालां. हें फक्त मनोरंजनाचें माध्यम न्हय तर समाजीक मुद्दे मांडपा खातीर आनी संवादाची संस्कृती जिवी दवरपी एक शक्तिशाली व्यासपीठ थारलां.
कोंकणीत आनिकूय हिंदी नाटकां अणकारीत करपाक वाव आसा. बरे अनुवादक आसात. प्राध्यापक आसात जे अनुवाद करतात. बरे दिग्दर्शक आनी नट आसात. डॉ शंकर शेष आनी हेरांचीं नाटकां कोंकणीत हाडल्यार नाटकांचें दालन विस्तारतलें.
शेष हांच्या एका नाटकाचें नांव आसा आनीक एक द्रोणाचार्य. शेषांचें खाशेलपण म्हळ्यार तांच्या दरेक नाटकाचो बाज, पोत, रूपबंध वेगळो. पूण मोह हें केंद्रसुत्र सगल्या नाटकांत समान रुपांत दिसता. शंकर शेष हांच्या सगल्या 21 नाट्य संहितांचो संच नेटाचेर मेळटा.
शंकर शेषांचीं नाटकां बीए, एमएच्या अभ्यासक्रमांत आसात. समाजीक, राजकी दबाव, भ्रश्टाचार, हाका लागून जीवनमुल्यांचो, आदर्शांचो, मनीसपणाचो ऱ्हास आनी ताका तोंड दिवपी संघर्श करपी मनीस हो तांच्या नाट्यलेखनाचो गाभो.
हीं हिंदी नाटकां कोंकणीत अणकारून तीं मंचीत जावंक जाय.
मुकेश थळी
फोंडें
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
