सोरो म्हारग जाला म्हणून पियेवप्यांनी केन्ना विरोध केला?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सोरो मुक्तीचे चळवळींत जायत्यो बायलो फुडारी जागृताय निर्माण करतात. कांय राज्यांनी, गांवांतल्यो बायलो एकठांय येवन समस्या सोडोवपाक लागल्यात.

समजा फाल्यां भांगराच्या मोलान सोरो विकपाक लागलो जाल्यार पियेवपी ‘निशेध’ करून सोरो सोडटले? ना, सोरो पियेवप्यांक म्हत्वाचो आशिल्ल्यान कोणेंच केन्नाच सोऱ्याचें मोल वाडलां म्हणून निशेध केल्लो ना. कितें बरें कारण आसतलें? कारण हो प्रतिश्ठेचो प्रस्न आसा. पूण, तांणी पियेवन धुमशेणां कांडलीच आसतलीं, अर्थांतच, सुराट्याच्या नाटकी शैलींत. तांणी रस्त्यार वा बार्रांत ‘निशेध’ केल्लो आसूंक जायच. म्हणल्यार तळीरामचो गुप्त निशेध! एक बेकायदेशीर निशेध, जाका आमी पिशेपणाचो निशेध म्हणटात. सोरो कितलोय म्हारग आसलो तरी सोरो पियेवपी लोक केन्नाच निशेध करचे नात हें सगल्यांक खबर आसा. अर्थांत, समाजीक सोरो पियेवपी लेगीत आवाज उबारचे नात. वेळ आयलो जाल्यार समाजीक पिसो कोर्टांत वचूंक शकता, सांगपाची गरज ना. केस खूब मजेशीर जातली, आनी कोर्ट लेगीत न्याय दितलो…! सोऱ्याचो पेग 15 रुपया ते 1500 रुपया मेरेन आसूं येता. मोल कोण थारायता तें फक्त सरकाराक खबर.! सोऱ्याचें मोल वाडलें तरी गिरायक उणें जावपाची शक्यताय ना, अशेंच मानचें पडटलें.
सोऱ्याचें मोल वाडिल्ल्यान वा अबकारी कर वाडिल्ल्यान निशेध जाल्यात, पूण हे निशेध सादारणपणान गिरायकांनी न्हय, तर सोरो विक्रेते, हॉटेलां आनी सोरो पुरवणदारांनी केल्ले. वाडिल्ल्या मोलांक लागून तांच्या वेवसायाचेर परिणाम जाता वा गिरायकांचो आंकडो उणो जाता अशें ते सांगतात. पूण, तातूंतल्यान पियेवपी मनशाक कितें फरक पडटा? तांचे खातीर सोरो अमृता सारको!
कांय राज्यांनी सोऱ्याचेर व्हॅट आनी परवानो शुल्क वाडयिल्ल्यान इंडियन हॉटेल अॅण्ड रेस्टॉरंण्ट असोसिएशनान निशेध केल्लो. कारण ताचो परिणाम तांच्या वेवसायाचेर जावपाक लागलो. पूण पियेवप्यांचेर कितलोय व्हॅट लादलो तरी ताका हुस्को दिसचो ना. कोंकणींत एक कतार (गीत) आसा…
‘यो बायले यो, सोरो दी म्हाका पायलो, सोरो दिना जल्यार तुजो फोट्टोलो खड्डो…’ सोऱ्याचें पिशें अशे तरेचे निशेध करतात. खूब सुवार्थी निशेध हो!
कांय राज्यांनी सोरो विक्रेत्यांनीय सवाय ब्रँडाचें शुल्क वाडिल्ल्यान तांच्या मुखेल वेवसायाक धोको निर्माण जाला अशें सांगून सरकाराक दर वाडोवपाची सुचोवणी केल्ली. पूण सादारण पियेवप्याक ताचो कितें फरक पडटा? समाजीक पियेवपी मुक्त आसतात. तांकां दिसता की ते सर्गांत रावतात. तांचे खातीर, मरचें पूण पियेवन विलासीपणांत रावचें.
कांय समाजीक चळवळींनी खास करून 1930च्या दसकांत बायलांनी सोऱ्याच्या दुकानांनी वचून निशेध केल्लो. पूण सोरो पियेवपी लोकां आड वा बंदी घालपाचो हो सोरो म्हत्वाचो आशिल्ल्यान न्हय. सोरो म्हत्वाचो जालो जाल्यार स्वताक घाणाक घालपी पियेवपी आसतले हें निश्चीत. हातूंत अजाप ते कितें?
थोडयाच उतरांनी सांगपाचें जाल्यार सोऱ्याचे सेवक जरी निशेध करिनात तरी सोऱ्याच्या उद्देगा कडेन संबंदीत लोक ताचे आड आवाज काडटात आनी सोऱ्याचें मोल वाडटना निशेध करतात. हाचो फायदो होच, ह्या खऱ्या सोरो पियेवप्यांक. देखीक गोंयांत सोरो खूब सवाय मेळटा. सोरोच गिरायकांक ‘येवकार’ दिता अशें दिसता.
सोरो मुक्तीचे चळवळींत जायत्यो बायलो फुडारी जागृताय निर्माण करतात. कांय राज्यांनी, गांवांतल्यो बायलो एकठांय येवन समस्या सोडोवपाक लागल्यात. गांवांतल्या गुंडांचो प्रतिकार मोडपी सोरो बंदी कार्यावळी ही बायलांच्या सामुहीक सत्तेचें प्रतीक. सोऱ्याचो प्रस्न पृश्ठभागाचेर सादो दिसता, पूण तो खूब खोल. संघटणेंतल्या बायलेक जें संकश्ट येता तें फक्त तिचें न्हय. तिचे फाटल्यान आशिल्ली सामुहीक सत्ता ही हे चळवळीचें सार.
वेसन म्हळ्यार मनशाक आनी समाजाक धा पावलां फाटीं व्हरपी गजाल. वेसन आशिल्ले लोक फक्त स्वताक बुडयनात, तर आपल्या कुटुंबाचें, खास करून बायलांचें जिवीत ‘नश्ट’ करतात. देखून समाजीक चळवळींच्या वावरांत जशें पांयांत कांटो तोंपत जाल्यार तो काडून उडोवचो पडटा, तेच प्रमाण वेसन मुक्तीचें काम थारावंक नासलें तरी करचें पडटा. ही समस्या बऱ्याच काळा सावन समाजाक त्रास दिता. तें सांबाळून दवरिल्लें राजकारण आनी ताचे आड बायलांनी घाल्लो खर विरोध समजून घेवचो पडटलो.
मारपेट आनी दुयेंस हांकां सेगीत तोंड दिवचें पडटा. शिक्षण ना, जमीन ना, साधनसुविधा नाशिल्ल्यान तिचें जिवीत भग्नावस्थेंत पडलें. ह्या संदर्भांत डॉ. अभय बंगाचें एक वाक्य अंतर्दृश्टीचें आसा. तो म्हणटा, ‘घोव मेलो म्हणून बायलो रडटात तें हांवें पळयलां, पूण तो मरना म्हणून रडपीय हांवें पळयलां.” डॉ. सोरो घेवपाक दादले फक्त रांदचेकुडीचीं आयदनां विकतात अशें न्हय, तर अक्षरशा चुलीचेर शिजयिल्लो भात विकतात अशें बायलो म्हणटाल्यो.” तांकां सोऱ्याचे राकेस म्हणटात! म्हणल्यार खरे तळीराम.
आतां समाजीक तळीरामांचे कितें? तांकां लागून सरकाराक आनी उत्पादकांक व्हड येणावळ मेळटा. तर सोरो म्हारग जाला म्हणून खंयचे सोरो पियेवपी निशेध करतले? समाजीक वा खरे बेवडे? कांय जाणांक ‘सोरो पियेवन मर’ आनी कांय जाणांक ‘सोरो ना जाल्यार मार’ हो सोरो पियेवप्यांचो सिध्दांत. पूण उत्पादकांचे रुपें पिकता. गिरेस्तांक तें परवडटा. आनी सरकाराचो कर म्हळ्यार येणावळ वाडटा. तर सोऱ्याच्या मोलाक लागून पियेवपी लोक कितें निशेध करतले? खरेंच ‘चळवळ’ स्वता पिशी जाता, टायट जाता, आनी अशीच उरतली. म्हणजे ‘सोरो’ हो गिरेस्त. तर पियेवपी हो सोरो सोडून दितले? हो निर्णय काळाचो, आनी कायद्याचो…. हीच आस्त बाळागुया.

राजेश बाणावलीकार,
हडफडें, बार्देस