महाभारत : म्हजे कल्पनेंतल्यान

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

(म्हाका एक सांग तं पांडवां कडेन बरें संबंद कित्याक राखिना?” मैत्रेय इतलो उलयतालो, पूण दुर्योधनान ताचे कडेन पळोवंक लेगीत ना… आतां फुडें..)

तो फकत भितरल्या भितर व्हठांतूंच हांसलो आनी ताणें आपले मांडयेर हात मारलो. आपल्या सांगण्याक दुर्योधनान कांयच किंमत दिवंक ना हें पळोवन मैत्रेय रुशीक खूब राग आयलो. ताणें दुर्योधनाक म्हणलें, ‘हांव तुका तुज्या बऱ्याचें सांगतां आनी तूं कानार केश्यो काडता? तशें जाल्यार फांश्याच्या खेळा वेळार भीमान केल्यो प्रतिज्ञा खऱ्यो जाल्या बगर रावच्यो नात, अशें म्हाका दिसता.’ अशें म्हणून मैत्रेय रुशी दरबारांतल्यान वचपाक लागलो. तसो धृतराष्ट्रान ताका रावयलो आनी म्हणलें, ‘दुर्योधनाक अक्कल ना. ताचे कडेन तुमी लक्ष दिवं नाकात. तुमी बसात आनी म्हाका भीमान किर्मीराक कसो मारलो हें सांगात. तेन्ना मैत्रेयान म्हणले, ‘राजा, तुका आनी तुज्या पुताक भीमाची तुस्त केल्ली सोंसपाची ना. तुमी त्या बावड्या सालस पांडवांचो दुस्वास करतात. म्हाका तुमकां कांयच सांगपाचें ना. हो विदूर काम्यक वनांत पांडवां कडेन रावून आयला ताकाच तें विचार.’ मैत्रेय मागीर तेच तिडकीन दरबारांतल्यान भायर चलत रावलो.

मैत्रेय रूशी गेल्या उपरांत विदूरान धृतराष्ट्राक भीमान किर्मीराक कसो मारलो हें सविस्तर सांगलें. भीमान केल्लो तो पराक्रम आयकून धृतराष्ट्राच्या पोटांत भंयान गुळो आयलो आनी तो फुडारा विशीं विचार करीत ओग्गी आपल्या आसनाचेर बसून रावलो.

वन-पर्व 2

काम्यक वनांत कृष्ण

हस्तिनापूरांत जाल्या फांश्यांच्या खेळाची गजाल कांय काळा उपरांत द्वारकेंत कृष्णाच्या कानार पावली. पांडव द्रौपदी सयत काम्यक वनांत रावूंक लागल्यात हेंय ताका कळ्ळें. तो तसोच उठलो आनी रथ घेवन पांचाल नगरींत गेलो. थंयच्यान आपल्या वांगडा धृष्टद्युम्नाक घेवन तो काम्यक वनांत आयलो. कृष्णाक आनी धृष्टद्युम्नाक पळयना फुडें द्रौपदीक एकदम दुख्खाचो उमाळो आयलो आनी ती व्हडल्या- व्हडल्यान रडपाक लागली. रडत- रडत तिणें कृष्णाक म्हणलें, ‘कृष्णा, तू म्हजो मानिल्लो भाव आनी धृष्टद्युम्न म्हजो सख्खो भाव. अशें म्हजे भाव आसतना म्हजी अशी दशा जावप मरे? म्हजो एक घोव इंद्रप्रस्थाचो सम्राट, दुसरो जगांतलो श्रेश्ट धोणूर्विर, तिसरो हिडिंब, बकासूर, किर्मीर असल्या राकेसांक मारून उडोवपी बळिश्ट मनीस, चवथो आनी पांचवो दिसपाक सामके सोबीत आनी तितलेच पराक्रमी, अशें एका परस एक अशें घोव आसतना, म्हजी सगल्यां मुखार कुरूंच्या दरबारांत बेअब्रू जावप? तो दुःशासन, म्हजो देर म्हज्या केंसाक धरता, म्हज्या वस्त्राक हात घालता आनी म्हजे हे घोव तें थंडपणान पळयतात? एक सादो मनीस लेगीत आपले बायलेचे रक्षण करपाक तेन्ना उठ्ठलो आशिल्लो. पूण हे म्हजे घोव थंय तशेंच बसून रावले. हांकां घोव म्हणपाक लेगीत म्हाका लज दिसता’ अशें म्हणून ती मोट्यान रडपाक लागली. तिच्या दोळ्यांतल्यान दुकांच्यो झरी व्हावूंक लागल्यो. द्रौपदी हें सगलें कृष्णा वांगडा उलयतना पांडव मानो सकयल घालून इल्लीशीं तोंडा करुन ओग्गी बशिल्ले.

कृष्णान द्रौपदीक तशीच रडूंक दिली. तिचें रडप थारल्या उपरांत कृष्णान तिका म्हणलें, ‘द्रौपदी, सगलेच दीस सारके नासतात. दुख्खाचे दीस सोंपले म्हणटकच सुखाचे दीस येतात. हांव तुका सांगता तुजे बाबतीन अशेंच जातलें. आयज तूं रडटा फाल्यां कौरवांच्यो बायल्यो रडटल्यो, भीमान ज्यो प्रतिज्ञा केल्यात त्यो खऱ्यो जाल्या बगर रावच्यो नात. सगल्या कौरवांचो नाश जावन युधिश्टीर कुरूंचो सम्राट जातलो. तूं सम्राज्ञी जातली. हें म्हजें तुका उतर अशें समज, कळ्ळें? आतां रडपाचें थांबय आनी फकत आनीक बारा वर्सा धीर धर!’ कृष्णाचें तें उलवप आयकून द्रौपदीच्या जीवाक थंडाय आयली.

द्रौपदीक थारायल्या उपरांत कृष्णान युधिश्टीराक म्हणलें, ‘धर्मराजा, तुका धृतराष्ट्रान फटयलो मरे! तू इतलो ज्ञानी, दुसऱ्याक ज्ञान शिकवपी आनी तुका फांश्यांचो खेळ कितलो वायट हें खबर ना? ह्या खेळांत मनशाचे जिणेची वाट लागता हें तुवें पळोवंक ना? हस्तिनापूराच्या शिंवासनाचेर खरो म्हणल्यार तुजो अधिकार, पूण तुका खांडव वन दिलें. अर्दे राज्य तुका मेळ्ळें आनी तें राज्य आनीक व्हड करपाचें सोडून तूं फांश्यांच्या खेळांत व्हगडावन बसला? स्वताचे बायलेक खेळांत पणाक लावपाक तुका कांयच कशें दिसलें ना? असो कसो रे तू व्हांवत गेलो?’ कृष्णान अशी खरडपट्टी काडटकच युधिश्टीरान म्हणलें, ‘कृष्णा म्हजी व्हड चूक जाली. ते चुकीची ख्यास्त हांव आतां भोगतां. म्हाका एकूच वायट दिसता. म्हजे चुकीक लागून म्हज्या भावांक आनी बायलेकूय ती ख्यास्त भोगची पडल्या. म्हजे भांगरा सारके भाव आनी नाजूक बायल हांकां हांवें त्रासांत घाल्या, हाची म्हाका जाणविकाय आसा. पूण नशीबांत आसात ते भोग आतां म्हाका भोगुंकूच जाय.’ अशें म्हणून तो मान सकयल घालून ओग्गी बसलो.

कृष्णान मागीर आनीक चड ताणून धरुंक ना. ताणें अर्जुनाक, सुभद्रा आनी अभिमन्यूक व्दारकेंत व्हरुन दवरल्यात हें सांगलें. अभिमन्यूक आपूण आनी बलराम शिक्षण दितात हेंय सांगलें. धृष्टद्युम्नान द्रौपदीक तिचे पांचूय पूत कांपिल्य नगरींत आसात आनी तांचो आजो द्रुपद तांका धोणूर्विद्देचे ज्ञान दिता हें सांगलें. आपले पूत वेवस्थीत आसात आनी तांचे शिक्षण बरें तरेन चल्ला हे कळतकच पांडव आनी द्रौपदी खोशी जाले. कांय दीस रावन कृष्णान तांचों सगल्यांचो निरोप घेतलो आनी वनवासाचो काळ सोंपचे पयलीं परतून एकदा तांकां मेळपाक येतां अशें सांगून तो धृष्टद्दुम्ना सयत थंय सावन भायर सरलो.

कृष्ण गेल्या उपरांत पांडव अशेच एक दीस उलयत बशिल्ले. तेन्ना युधिश्टीरान तांका सांगलें, ‘म्हजे काळीज उखल्ल्या सारकें जालां. म्हाका बरें दिसना. तकलेंत तरांतरांचे विचार उपरासतात. म्हाका एके सुवातेर थार जायना. म्हाका दिसता आमी काम्यकवन सोडून दुसरे सुवातेर वच्चे. म्हज्या मनाक शांती मेळटली अशें सुवातेर.’ तसो अर्जुन उलय‌लो आनी ताणें ताका सांगलें, ‘धर्माक जाय तशी सुवात हांवे व्दैतवनांत पळयल्या. आमी थंय या.’ अर्जुनाचें सांगणें मान्य करून पांडवांनी काम्यक वन सोडून द्वैतवनांत वचपाचें थारायलें. (मुखार चलता)

अनिल नायक