नाटकाचे कला–रंग

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कोंकणीक गरज आसा ती मौलीक, स्वतंत्र नाट्य संहितांची. वैचारीक पांवड्याचीं, चिंतनाची ठांयबसका आशिल्लीं नाटकां जाय. नवे विशय, आशय आनी भावस्पंदनां तरल पातळेर उसळावपी संवाद आशिल्लीं नाटकां जाय.

नाटक कोणाचें, नटांचें काय नाटककाराचें काय दिग्दर्शकाचें आनी तंत्रज्ञांचें? अशी भासाभास कायम चालू आसा. नाटककारान शब्दांतल्यान मांडिल्लो कथानकाचो सांगाडो, विशय, आशय, संवाद, संहिता घेवन नाटकाचें तिकटें रचलेंना जाल्यार नाटक उबें जावचेंच ना हें खरें. नाटक फक्त नाटककाराचें जावंच नजो. तें नटांनी माचयेर सादर केलेंना जाल्यार हो सांघिक आविश्कार कसो घडटलो? नाटक हें विविध रंगांचें रसायन. तातूंत दिग्दर्शक, नट, नेपथ्य, संगीत, रंगवण, भेसवण येतात. कथांतलो विचार हेंच पात्र जाता आनी रसिकां कडेन खेळत रावता. नेपथ्य हेंच एक पात्र कशें लोकां कडेन उलोवंक लागता आनी खुणायत रावता. हे सगळे रंग योग्य प्रमाणांत, टायम आनी टायमिंगा सयत एकठांय करतकच जो आविष्कार रसिक प्रेक्षकां मेरेन देंवता तें नाटक. नाटकाक इंग्लीशींत drama or play म्हणटात. प्ले म्हळ्यार खेळ. नाटकांतले कला-रंग जितल्या वेगवेगळ्या वलयांनी, वर्तुळांनी, आवर्तनांनी, स्पंदनांनी, आंदोलनांनी नर्तन करीत प्रेक्षकांच्या काळजांत देंवतात तितलो ताचो प्रभाव अदीक जाता. ते कलेचे रंग impacting करून कशे नाचोवप हें सगळें टीम वांगड्यांच्या हातांत आसता. जाचें प्राणसूत्र दिग्दर्शकाच्या मार्गदर्शनांतल्यान घडटा. लेखकाचो नाटकाच्या आवांठाचो जसो डिझायन आसता तसोच नाटक मंचीत करपाचो डिझायन, नकसो दिग्दर्शक थारायता. एकूच नाटक दोन दिग्दर्शक दोन तरांनी बसोवं येता. दोनांचीय सृजन अभिव्यक्ती वेगळी आसतली. आनंद दिवपीच. जितलें कौशल्य, समज, सृजनशीलता, नवकल्पना, स्पश्टता अदीक तितलो परिणाम अदीक. शब्दांचे रंग आसतात, शब्दां पोंदच्या अर्थप्रवाहाचे रंग आसतात, विराम वा पॉज हातूंत रंग आसतात, अभिनेत्यांनी व्यक्त केल्ले भाव भावना हातूंत रंग आसतात. नाटकांच्या ह्या रंगांक एक सुवास आसता. सुगंध आसता. परमळ आसता. एक सुवाद आनी रूच आसता. नाटक हें अशा तरेकवार रंगांनी घट्ट विणिल्ली चादर कशी. एकेक धागो लेगीत यादीक उरपा सारको आसता. अमूक प्रसंगांत लेखकान बरयल्लें तमूक वाक्य वा उतर, अभिनयाचो जादू वा लवचिकतेच्या उसळपांतल्यान सादर जाल्ले कला रंग कायम सासणाचे कांट्यार बशिल्ले भशेन गांठीक उरतात. त्या आनंद रंगांक चिरंतनत्वाचो आनी दिव्यत्वाचो स्पर्श आसूंक फावो.
नाटक विचारांक चालना दितात. रंजन करता. सुखायता. स्पष्टता दितात. नदर रूंद करता. नाटकांतलो उजवाडाचो नाच हो सुंदर रंग. जें कितें माचयेर चललां तातूंत परिणाम हाडपी योग्य संगीत म्हळ्यार दुदांत साकर. नेपथ्य हें एक पात्र. रंगोवप्यान पार्ट्यांच्य पोल्यांक सारयल्ले रंग भडक भोब्यासारको लेपोड आसूंक फावना तशेंच लेव उपेग ना. पात्राची खुबी उबी करपी जुस्त प्रमाणांत ती रंगवण जावंक जाय. वेगवेगळ्या कोनांतल्यान उजवाडाचे झोत वा उजवाडाचीं फाव तीं रंगयाळीं किरणां भुमितीय पध्दतीन निस्तूंक जाय. दोळे दिपकावपी वा दोळ्यांक त्रास करपी डीम लायट नाका आसता.
संगीताचो घरघर लायलो जाल्यार संवाद आयकूंक येता मूं हाची जतनाय जाय. हीं आंगां वेगळावं नजो अशीं सेंद्रीय अवयव कशे नाटकांत एकरूप जाल्ले आसूंक जाय. तेन्नाच बरो रंगखेळ आकाराक येता.
नाटकांत ड्रॅगिंग उपकारना. एका प्रवेशांत चार वाक्यां लेगीत अदीक पेटयलीं काय रेंगाळिल्ल्यान तें मुखार सरकना. बे-रंग जाता. लेखकाचे आकलन जायनात अशे संदिग्ध संवाद बेरंग थारूं येतात. कलाकारांचें अभिनय वा बेअरींग हाललें काय नाटकाची लय वा ठेहराव हालता. ढळटा. नाटक हांगाच सोंपिल्लें, च्युईंग गम कशें आनीक धा मिनटां ओडलें अशें लोकांनी म्हणूंक फावना. नाटक दोन वरांचेंच आसचें आनी 15 मिनटांचो इंटरवल. तें गोड लागता. चडांत चड आनीक पंदरा मिनटां. पूण अडेज वरां वयर उपेग ना. जिणेची गतीच वाडल्या. सगळेंच आक्रसपाक लागलां. घनता, अल्पाक्षरत्व, लघुत्व हांचे सयत नाटक देंवचें.
नाटकांत सप्तरंगूच न्हय जाल्यार कल्पक कलाकार ओतयता तितले रंग हाडूं येतात. नाटकाचो आनंद प्रेक्षकांच्या आंगांत, काळजांत, मनांत, विचारांत घोळत उरूंक जाय. तंद्री लागूंक जाय.
हालींसराक बरीं नाटकां म्हळ्यार सशक्त कथानकां आशिल्ल्यो संहिता तयार जायना अशें समीक्षक म्हणटात. ही गजाल कोंकणीची सांगिना तर हेर भारतीय भाशांची हीच गत. एलीट वर्गा खातीरचीं प्रायोगिक नाटकां सर्तींनीच पळोवंक मेळटात. कारण तीं वेवसायीक वा उत्सवी रंगमाचयेर चलनात. प्रतिभावंत लेखक सद्याच्या चमचमाटाच्या चंदेरी दुनियेत टीवी सिरीयली, ल्हान व्हड फिल्मां, वेब सिरीज, यु ट्यूब हातूंत गेल्यात. थंय ग्लॅमर, पैसो, प्रसिद्धी आसा. नट नटयांचेंय तेंच. रंगमाची सोडून कांय जाणां टीव्ही डेली सिरीयली, फिल्मां, वेब सिरीज हातूंत प्राधान्य दिवंक लागल्यांत. कालाय तस्मै नम: ।।
काळा प्रमाण हे बदल मानून घेवंक जाय. स्वीकार करचेच पडटले.
कोंकणीक गरज आसा ती मौलीक, स्वतंत्र नाट्य संहितांची. वैचारीक पांवड्याचीं, चिंतनाची ठांयबसका आशिल्लीं नाटकां जाय. नवे विशय, आशय आनी भावस्पंदनां तरल पातळेर उसळावपी संवाद आशिल्लीं नाटकां जाय. प्रतिकां प्रतिमां सयत शब्दांच्या आनी मूक अभिनयाच्या पातळे वेल्यान सहज रसिकांच्या काळजांत कलानंद देंवोवपी मातयेचो वास आशिल्लीं कोंकणी नाटकां जाय. म्हणी, वाक्प्रचार हांची उधळण सहजपणान येवपी संवाद जाय. दीपराज सातोर्डेकार, तन्वी कामत बांबोळकार, पूर्णानंद च्यारी आनी हेरांनी ओरीजिनल नाटकां बरोवपाचे नदरेन बरे यत्न केल्यात. वैभव कवळेकार ह्या युवा कलाकारान अणकार, रूपांतरण करतना आपली कोंकणी भाशेची पकड दाखयल्या. ताणें मौलीक नाटक रचपा वटेन मार्ग केळोवपाची गरज आसा.
नाटकाचें शास्त्रशुध्द शिक्षण घेतिल्ले कला अकादमीच्या नाट्य कॉलेजीचे जायते तरणाटे स्नातक हुशार आसात. तांचे कडेन टॅलंट भरला. सृजनशीलतेच्या मळार गोंयच्या तरणाट्या कलाकारांनी गोंया भायर लेगीत आपली छाप उदेवन कीर्त जोडल्या. दिग्दर्शन, अभिनय, तंत्रीक आंगां हातूंत कोंकणी रंगमाची खूब गिरेस्त आसा. आंगांत कला आनी शास्त्र शिकिल्ले अपुरबायेचीं भुरगीं आसा. आपली कला विकसीत करपाक तांकां तंत्रगिन्यानाचीं आनी हेर जायतीं माध्यमां मेळ्ळ्यांत. वळवळ्यांची भूक लागल्या ती भागोवपाक वथ्रेवणी लागल्या – संहितांची!!

मुकेश थळी
फोंडें