भांगरभूंय | प्रतिनिधी
हांगा एक चायेचें लॉज आसलें, सांजेर हांगा बरीं कांद्याचीं भजीं मेळटालीं असल्यो जायत्यो यादी येवन दोळ्यां मुखावेल्यान त्या वेळावेलीं चित्रां धांवताय आसतलीं.
लोकांक उदकाची पुरवण करपाक धरणां बांदतात. पूण, तांचो आराखडो तयार जालो म्हणटकच धरणाच्या उदकाच्या सांठ्याक लागून, वर्सांन वर्सां ज्या गांवांत जीण सारली,त्या लोकांकूच तो गांव सोडून दुसरे कडेन स्थायीक जावंचें पडटा. अखंड मळबाक साद घालपी रुखाक मुळांतल्यांत हुमटावन दुसऱ्या जाग्यार लायिल्ले वरीं. हें सगळें सरकाराच्या आदेशा वेल्यान सरकार सांगता थंय वच्चें पडटा. भारतांत अशे धरणांक लागून हजारांनी लोक स्थलांतरीत जाल्यात. लोकूच न्हय तर त्या गावांत आसपी धर्मीक वास्तू लेगीत पुनरस्थापीत जाल्यात. मध्यप्रदेसांत, उतराखंडांत, ओडिशांत महानदीचेर हिराकूड धरण बांदताना तर सुमार दोनशें ल्हान व्हड गांव स्थलांतर करचे पडिल्ले आनी आंध्रप्रदेसांत पोलावरण धरण बांदतना दोनशे शाहात्तर गांव जलाशयांत बुडले. असल्या गांवची नांवां आतां फक्त कोशांनी वाचपाक मेळटात. धरणांच्या बांदकामांतल्यान गोंयूय सुटूंक ना. गोंयचे पयलेंच आनी फामाद साळावलेचें धरण बांदताना कांय गांव जलाशयाक लागून खाली करचे पडले. गिमांतल्या रखरखत्या वतांत ह्या जलाशयाची पातळी देंवता आनी ह्या गांवा मदलो कुर्डी गांव उदकांतल्यांत आपलो साक्षात्कार दिता.
1961 वर्सा गोंय पुर्तुगेज राजवटींतल्यान मुक्त जाल्या उपरांत मुख्यमंत्री सर्गेस्त दयानंद बांदोडकार हांणी दक्षीण गोंयांतल्या लोकांची उदकाची गरज भागोवपाक जुवारी न्हंयचोच फांटो आसपी गुळेली न्हंयेचेर साळावले धरण बांदपाचें येवजिलें. ह्या येवजणे खाला सांगे म्हालांतले कुर्डी आनी कुर्पें हे दोन गांव पुरायपणान जलाशया खातीर वापराक हाडचे पडटाले आनी हाकाच लागून दोनूय गांवच्या लोकांक दुसऱ्या जाग्याचेर स्थलांतर करून त्या लोकांची पुरायपणान पुनरस्थापन करपाची येवजण तयार आसली आनी ती रोखडीच चालीक लागली. लोकांक वालकिणी आनी वाडें गांवांत पुनरस्थापन करपाचें थारिल्लें. 1971 वर्सा थावन कुर्डी गांवच्या लोकांनी गांव सोडपाक सुरवात जाली आनी सगळें सोपस्कार जाता जर 1975 धरण बांदपाच्या कामाक सुरवात जाली.
1970 आनी ताच्यावन आदल्या वर्सांनी कुर्डी गांव एक स्वयंपूर्ण आनी सक्षम असो गांव आसलो. हेर गांवांची उदकाची गरज भागोवपाक ह्या गांवच्या लोकांनी व्हड त्याग केलो. साळावले धरणाच्या प्रकल्पांत कुर्डीकारांचेंच न्हय तर धार्मीक थळांचें आनी देव देवतांचें स्थलांतर जालें.
एका तेंपार कणखर आसललो गांव उदकाच्या अधीन जालो. उटंगारचो पावस, हींव आनी रखरखत्या वतांत हो गांव धा म्हयने उदकांत समादिस्त आसता आनी एप्रील, माय म्हयन्यांत उदकाची पातळी खुबूच देंवल्या उपरांत पावस सुरू जायसर, फुडल्या धा म्हयन्यां खातीर तृप्त जायसर सुर्य किरणांनीं न्हांवन घेता.
उदकाची पातळी देंवल्या उपरांत एका वेळार सुखासमाधानान फळफळपी वणती नासलल्या घरांचीं आंगणां, वाटो, पडव्यो उदकां पोंदा आसुनूय उदकाक आशेल्ल्यावरीं जळीं मळीं वेरो येवन फुटलेली जमीन दिसता. शेणांच्या हाताची संवय आसलेलीं हीं आंगणां घडये वाट पळेता आसत कोणूय येवन मायेन आपणाचेर शेणाचो हात भोंवडायत आनी परत आपणाक तेंच रूप दित काय म्हण. उदक सुकल्या उपरांत ह्या वाठारांत भितर सरताच पयलेंच नदरेंत भरता पुर्तुगेजकालीन पुलिसांचे पडिंग पोस्त. आपल्याच भांगराळे कारकिर्दींत ह्या पोस्तान कितल्याशाच सुटके झुजाऱ्यांचेर अत्याचार केला आसतलो. चोरांक धाक दाखयलो आसतलो. पुलीस येतले आनी धरून व्हरतले म्हण कितलींशीच भुरगी जेवनातना गुपचूप न्हिदूंक गेलीं आसतलीं. एकोणिसाव्या शेकड्यांतलीं चडशीं सगळींच भुरगीं पुलिसांकूच न्हय तर पुलिसांच्या पोस्ता वटेन गेल्यार लेगीत घामेतालीं. ह्या गांवची भुरगीं जीं ह्या पोस्ताक भियेवन जेवतालीं तीं भुरगीं जर गिमांत हांगा येवन ह्या पोस्ताची दशा पळेवन तांकां हांसपाक तर शेर्त येतलेंच आनी खंयतरी काळजांत आदलें चित्र दोळ्यां मुखार येता आसतलें.
उदकांत बुडललो आपलो गांव पळोवपाक येवपी ह्या गांवांतले स्थलांतर जाल्या वेळावेले तरणाटे आपलीं वाडलेलीं नातीं घेवन आपल्या गांवांत येताच आसतले. आपल्या गांवच्यो यादी तांणी आपल्या नातरांक वा भुरग्यांक सांगल्या आसतल्यो आनी किरवंटीक घट बांदून दवरल्या आसतल्यो. पिरायेच्या अंशीं वर्सांचेर पावलेले आनी जिवीत आसलेलें ह्या गांवचे लोक आपल्या तरणाटपणाच्यो यादी काडटात आसतले. ह्या रस्त्यांचेर आमी अशे सायकल चलयताले, ह्या मड्डार आमी कोंयडेबाल खेळटाले, हांगा एक चायेचें लॉज आसलें, सांजेर हांगा बरीं कांद्याचीं भजीं मेळटालीं असल्यो जायत्यो यादी येवन दोळ्यां मुखावेल्यान त्या वेळावेलीं चित्रां धांवताय आसतलीं. आयच्या खिणाक आपल्या गांवची अवतीकाय पळेवन घडये तांच्या कांनां फाटल्यांतल्यान गरम हवा येवन तांची फाटल्या यादींनी घुस्पल्ली तंद्री तुटताय आसतली. कानां फाटल्यांतल्या हून वाऱ्या सयत घडये कांय जणांच्या पुराय आंगांर कांटो येंवचो रांवचो ना. त्या पोरण्यो यादी चिंतून दोनूय दोळ्यांच्या कोनशांनी दुकांचे थेंबे येवन रावताच आसतले, आनी हे दोन खारट थेंबे ह्या वेरो येवन रावलेले जमनींत ते पडल्याय आसतले.
जलाशयाक लागून पुराय तरेन निखळावन पडललो गांव पळेल्यार कान किण्ण जाता आनी हातापायांत शिरशिरी भरता. एका काळार भरलेलें घर, घरा मुखार तुळशी वृंदावन, ताच्या पेडार आमोरेर पेटपी निरांजन, तें पेटोवपाक ताकतीक करपी घरकान्न. सगळें चित्र अविस्मरणीय, पूण आतां नदरेक पडटा तीं उदकांत फाटलीं पन्नाशेक वर्सां, वर्सांतले धा म्हयने तपश्चयेक बसलेलीं हीं तटस्थ तुळशी वृंदावनां, उदकाची पातळी देवले उपरांत दिश्टी पडटात.
सदांकाळ गांवच्या लोकांच्या उदकाची तान भागोवपी एका काळार गांवच्या घडामोडीच्या खबरांचीं केंद्रां आसलेलीं गांवच्यो बांयो. एका तेंपार मोठ्या कश्टान खणलेल्यो बांयों आनी उदकाची गोडसाण वाडोवपाक आनी निकरप नश्ट करपाक बांयच्या मुळाक घातलेलें आंवळ्या रुखाचें कांड आपले परीं पुराय जलाशयांतल्या उदकाची गोडसाण वाडयता आसत. उदकांत भरलेल्या बांयो आतां खुद्द उदकांत बुडल्यात. उदकांत भरलेल्यांक उदकांतूच बुडोवपाची विरोधाभास. वशाड पडलेलीं सामुहीक सभाघरा, देवळां ,इर्गजो गांवच्या परबां फेस्तां वेळार गजबजून उरपी उदकांत बुडून उरून आतां झिरझिरीत जाल्यांत. एक संतुलीत, सर्वधर्म समभाव घेवन एक सक्षम गांवाची गवाय दिता. गांवची शाळाय ह्याच वाठारांत आसली, ह्या कोनशार शाळेची घांट लोंबकळताली आनी ती वाजपाची सगळींच वाट पळेताली. आतां त्या जाग्यार दिश्टी पडटा फकत भेगो पडलेली निर्जीव धर्तरी.
मोगूबाय कुर्डीकार आनी किशोरीताई आमोणकारां सारक्या गान सम्राज्ञींचें जल्मथळ कुर्डी गांव. तो वशाड जालो तरी धर्मीक वास्तुंनी ह्या गांवचो धर्मीक वारसो जिवो दवरला. जळीं मळीं शिंपडलेले कुर्डी गांवचे लोक माय म्हयन्याच्या तिसऱ्या आयतारा उदकाची पातळी देंवल्या उपरांत, गांवच्या सोमेश्वराच्या देवळांत पुजा करता, क्रिस्तांव भाव कपेलांत धर्मीक विधी करतात. ह्या वर्सा तिसरो आयतार मेरेन उदकाची पातळी देवूंक नासलेल्यान हे धर्मीक विधी फुडें धुकल्ल्यात म्हण कळटा.
– प्रीता परब
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
