ज्येश्ठांत आषाढ पांवळ्यो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

ज्येश्ठांतली आषाढ पावळी मान्सूनाच्या पयल्या दिसावरी वा दीसभर आपालिपा करीत तर केन्ना श्रावणांतल्या उत्सवांवरी घसघशांनी येतली.

बदलपी हवामान सानुल्यांकच न्हय ज्येश्ठांकय म्हारग पडटा. ज्येश्ट(पिरायेन, अणभवान, पदान) वरिश्ट जातात तेन्ना तांकां हवामानाची म्हायती खबर आसतली अशें न्हय. हवामान मोबायलार मुखेल पानार मेळटा तेन्ना तें दिसाळ्यांत कित्याक अशेय विचारपी आसतले. कालच्यो शेळ्यो खबरो दुसरे दिसा दिसाळ्यांत दितना माथाळे, म्हायती बदलतात. हवामानांतले बदल रंग, रुप सांगप, समजावन दिवप दिसाळ्यांची लागणूक जावपाची गरज आसा. दिसाळ्यांनी ते लागणुकेक पाळो दिल्यार अरिश्टांतल्यान ल्हान, व्हडांची जीण वाटावतली. सप्तका आदींच भारतीय वेधशाळेचे अदमास राज्य पावंड्यावेल्या वेधशाळेन दिल्ले म्हायतींतल्यान दिसाळ्यांनी खबरेंतल्यान वाचूंक मेळटात. मान्सून वेळार येता हो वेधशाळेचो अदमास चुकता तसोच जून म्हयन्यांतल्या पावसाची बेरीज चुकल्यार अजाप जावचें ना. ज्येश्ट म्हयनो सोंपतना आषाढ पावळ्यो लागल्यार ?
हुंवार खंय, कित्याक येता? कमी चड पावस खंयच्या शारांनी, गांवांनी पडटा तें हवामानाच्यो खबरो वाचल्यार कळटा. उदरगती बराबर हवामानाकय म्हत्व येवपाक लागलां. बदलपी हवामानांतल्यान तुमी आमी शिकतले, दुसऱ्यांकय म्हायती सांगतले, दितले जाल्यार मात्सो कळाव लागतलोच. इन्सन्टाच्या (वेगीं, खिणा भितर दिवप) ह्या दिसांनी आमच्या देशाचोच विचार केल्यार अंदूं अंदमान ते गोंयच न्हय जाल्यार मुंबय ते कोलकाता मेरेन पावसाची दिसपटी बदलल्या. आरंभ करून विसव घेवन पावसय चित्ता आसत व्हय फुडले दिसपटेंत बदल करप वा ना तें? पावसान विसव घेतिल्लो, बदल केल्लो यो रे यो रे पावसा म्हणपी कवींक आवडत व्हय? शेतकामत्यांक पावसाचो विसव भावतलो तितलोच गरजेवेळार गडगडासयत आयिल्लो पावसय.
ज्येश्ठांतली आषाढ पांवळी मान्सूनाच्या पयल्या दिसावरी वा दीसभर आपालिपा करीत तर केन्ना श्रावणांतल्या उत्सवांवरी घसघशांनी येतली. ज्येश्ट आषाढ पावळेची नीत सांगूक शकतले, बदललां व्हय आषाढ पांवळ्यांचे म्हत्व? बदलत व्हय १० – १५ वर्सां आदींची नेमावळ? ज्येश्ठांचें मन? उमेद दीत व्हय श्रावणांतलो घसघशांचो पावस? श्रावण सोंपतना दर्या हाडत व्हय बांगडुल्यांची रास?
माफ करात, वेधशाळा नुस्तें खंय, केन्ना, कसलें मेळटलें तें सांगचीना. पावसा वाऱ्याचे वेधशाळेचे अदमास शिकिल्ल्या नुस्तेमारांक कळ्ळ्यार तांकां नुस्तें खंय, केन्ना, कसलें मेळटलें ते सादूर जातले. तीच तर ज्येश्टनीत, नुस्तेकारांक नुस्तेकारांनी शिकयल्ली. छत्तीसगढ, कोलकाता, केरळ, ओरिसाचे नुस्तेकार गोंयांत आयल्यार गोंयचो दर्या तांकां वळखीचो दिसता व्हय? गांवांत ते शेतकार जातात, गोंयांत येवन नुस्तेकार. नुस्तें धरपी, विकपी आदल्या नुस्तेकान्नीचीं भुरगीं नुस्तेकार, शेतकार जावंक सोदना. शिक्षणान तांकां वाट दाखयल्या शेतकामाचें शिक्षण घेवन अधिकारी जावपाची. तांकांय खबर आसपाक जाय म्हायती वेधशाळेंत कशी येता ती. गोंयचे वेधशाळेंतलें रडार मुंबय मेरेन पावस कसो पडटलो ती शिटकावणी दिवपी आसा. काश्मीर नासत कर्नाटकांतल्या दर्यांदेगांवेल्या वेव्हाराक ती उपेगी. शिटकावण्यो दिवपी रंग तांबडे, पाचवें, नारींगी, हळदुवे. रंगांचो अर्थ कळ्ळ्यार, शिटूक रावल्यार हुंवार आडावंक येतले अशें न्हय पूण हुंवाराच्या वांठारांत रावपी घरांतल्या लोकांक पयस व्हरुंक मेळटलें, तांची जीण वाटावतली.
तांबडो रंग (रेड अलर्ट) पावस शिटकावणी दितना प्रशासनाक सादूर करता, क्रियाशील जावपाक सांगता. नारींगी (ऑरेंज) रंग सदांच सादूर रावात, खंच्याय खिणाक पावस पडटलो हें सांगता. हळदुवो रंग लक्ष आसचें, घाळ रावचें न्ही अशें सांगपी. पांचवो रंग थंडसाण दिवपी, संकश्ट येवचें ना हें सांगता तरी सत्री, रेनकोट हातांत आसल्यार ज्येश्ठ, सानुलीं भिजचीं ना हें सांगचोना. समेस्तांक तांबड्या, निळ्या बावट्यांचो अर्थ कळपाक जाय.
तांबडो रंग अरिश्टाक आमंत्रण दिवपी हें कळूनय दर्या, न्हंयेंत व्हडीं, बोटी व्हरपी आसतात. ज्येश्ठांक तें भावचेंना, शिटकावण्यो तेय दितले. शिटकावण्यांनी सादूर न जाल्ल्यांक कायद्यान बडी मारची पडटा, कायदो कुड्डो न्हय, पोरणो आनी तातूंतय बदल जाय हें सत.
ज्येश्ठांत आषाढ पांवळ्यो नळ्यांवेल्यान नासत रुखांच्या पानांतल्यान आंगार घेवपाक काळ वेळ आसता. ज्येश्ठ अमासेची काळखी रात आषाढ पांवळेक वाट दाखोवपी. तिचें पर्व आठ दीस आदींच सुरु जाता, ओल्या दुकळांतल्यान सुक्या दुकळाची सया दिसता. जतनाय घेतल्यार, जाय तितलोच पुरुमेंत केल्यार आषाढ पांवळ्यो उपेगी.

सुहासिनी प्रभुगांवकार
9881099260