भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गों यचे मानादीक मुख्यमंत्री दो.
प्रमोद सावंत हांणी हालींच
कोचीं आयिल्ल्या वेळार मट्टांचेरी वाठारांत आसपी ‘रंगभट, विनायक पंडित, आपू भट’ स्मारकाक भेट दिवन सतराव्या शेंकड्यांतल्या त्या कोंकणी वैजांक फुलांची श्रद्धांजली ओंपिल्ली. अंदूं जानेवारींत ज्ञानपीठकार दामोदरबाब मावजो हांणीय त्या स्मारकाक भेट दिवन त्या वैजांचो मनस्पूर्वक सन्मान केल्लो. तांणी थंय घडोवन हाडिल्ल्या विशेश सुवाळ्याचें उक्तावण करून बरें विचारुय उक्तायिल्ले. सतराव्या शतकांत निर्माण जाल्ल्या संवसारीक नामनेच्या ‘होर्तूस मलबारीकूस’ ह्या वनस्पतिशास्त्राच्या ग्रंथावलींत छापिल्ल्या कोंकणी साक्षपत्राच्या 350 व्या वर्साच्या उत्सवाचो तो उक्तावण सुवाळो आशिल्लो. सतराव्या शेंकड्यांतल्या त्या विश्वकोशाच्या निर्मितींत कोचीच्या ह्या कोंकणी वैजांचें म्हत्वाचें आनी मोठें योगदान आशिल्लें.
‘होर्तूस मलबारीकूस’ म्हणल्यार ‘मलबाराचें उद्यान’. ‘मलबार’ म्हणल्यार आतांचें केरळ राज्य म्हणूं येता. पूर्वकालाक भारताच्या दक्षीण पश्चिमेचो एक व्हड भूप्रदेश ह्या नांवान वळखतालो. हो वाठार वनस्पतींचे, सुगंध द्रव्यांचे गिरेस्तकाये खातीर संवसारीक तलाचेर ख्यातीचो आशिल्लो. ह्या वाठारांतल्या वनस्पतीं विशीं इसवी सतराव्या शतकांत तयार जाल्लो एक व्हड ग्रंथसमुच्चय आसा ‘होर्तूस मलबारीकूस’. सुमार 780 वनस्पतींचो सुदीर्घ आनी विपुल परामर्श बारा खंडांच्या ह्या ग्रंथांत आसा. सुस्पश्ट आनी संकीर्ण चित्रांनी भरिल्लो, वनस्पतींचे गूण आनी उपेग दिल्लो असो हो ग्रंथसमुच्चय लतीन भाशेन आसा. पूण दरेक वनस्पतीचें नांव इतर तीन भाशांनीय दिलां- मलबारिका, अरबिका आनी लिंग्वा ब्रामानिका. ही ‘लिंग्वा ब्रामानिका’ म्हणल्यार देवनागरी कोंकणी.
1678 ते 1703 मेरेन जावन एमस्टरडमांत मुद्रण जाल्ल्या, बारा खंडांच्या त्या ग्रंथसमुच्चयांतल्या पयल्या खंडांत आरंभारीच कोचीच्या तीग कोंकणी वैजांनी मेळून हस्ताक्षर केल्लें साक्षपत्र दिलां. कोंकणी भाशेन, देवनागरी लिपीन बरयल्लें तें साक्षपत्र रंग भट, विनायक पंडित आनी आपू भट ह्या तीग कोंकणी वैजांनी ग्रंथाचे रचनेंत दिल्ले देणगीची साक्ष दिता.
‘स्वस्ति श्री शाळिवाहन शक १५९७ राक्षस संवत्सर चैत्र बहुल १० कोची राजपाटणी बैसिके रंग भट्ट तथा विनायक पंडित आपू भट्ट तेग वैद्य तानिं कोचिचा कुमदोर आंड्रिकि फांड्रे त्याचा निरोपान ह्या मलबार देशातु आशिले ओषध मात्र वृक्ष वालि झाड खंड ओळखतेल्या मनुष्याक मुसारो देवूनु ते ते गांवांतु पेट्टवून तिं तिं वोखद आणवून त्या त्या झाडाचें फल फूल पान बीज समस्त त्या त्या रुतुकाळावरि सपादून तिंतीं चितारिली त्या उपरांत आमि आमगेल्या वैद्यग्रंथाचा निघंटा प्रमाणिं त्या त्या ओषधाचे गुण वा अनुभवान जो जो गुण आमका कळेलो तो वा त्या ओखदांचीं नांव पळेउनु आजि दानि वर्षं सकाळिं साजे आमिं लागि रावूनु हा लिव्रु सपादून दिला तें लटिक अशि म्हणुंचाक नज अशि म्हणु आमि आमची निसाणि कर्णु दिली ते सत्य म्हणु मानुचें जाइद म्हणु नागर बरपान ह बरवूनु दिलां.’
श्री: रंग भट, विनायक पंडित, आपू भट
ह्या तांच्या उतरांतल्यान त्या ग्रंथा खातीरच्या तांगेल्या भगीरथयत्ना विशींची स्पश्ट माहिती आमकां मेळटा. ह्या कोंकणी साक्षपत्राची तारीख आसा क्रिस्ताब्द 1675 एप्रील म्हयन्यांत. म्हणटना त्या कोंकणी वैजांनी 1673 वर्साच्या आरंभाक तांचें काम सुरू केलें अशें कळटा.
कोंकणी आनी मलयाळम भासो भारतांत पयले खेप मुद्रण जाल्यो त्यो ह्याच ग्रंथांत. म्हणून जायत्या जाणांनी ह्या साक्षपत्राचो उल्लेख वेगवेगळे कडेन केला. शणै गोंयबाबांल्या ‘गोंयकारांली गोंया भायली वसणूक- पैलें खंड’ (1928)’ आनी ‘कोंकणी भाशेचें जैत (1930)’ ह्या दोन पुस्तकांनीय ताचे उल्लेख आयल्यात. हें कोंकणी साक्षपत्र आमच्या पूर्विकांल्या स्वाभिमानाचें साक्ष म्हणुनूय जायत्या सुवनीरांनी, विशेशांकांनी आनी पुस्तकांनी पुन: पुन: आयलां. कोंकणींतलें प्रथम मुद्रण म्हणुनूय ह्या साक्षपत्राक इतिहासांत स्थान आसा. कोंकणी चळवळींतल्या खूब जाणांनी हें मान्य केलां. कोंकणीची मुळ आनी सभाविक लिपी विशींय हें साक्षपत्र साक्ष दिता अशेंय खूब जाणांनी मान्य केलां आनी ते खातीर साक्षपत्राचो उल्लेखूय केला.
पूण ह्या पूर्विकांचें वनस्पती विज्ञानाच्या रंगावयलें इतलें व्हडलें योगदान आमी मात आतांच वळखूंक पावल्यांत. त्या कोंकणी वैजांनी आपलें साक्षपत्र बरोवपाची तारीख ‘शाळिवाहन शक १५९७ राक्षस सवत्सर चैत्र बहुळ १०’ अशी दिल्या. त्या दिसाचो 350 वो वर्धापन दीस ह्या वर्सा (2025) येता. तेंच न्हय, कोचींतल्या ह्या स्मारकाच्या उक्तावणाचें धावें वर्सय तर हेंच. ह्या स्मारकाचें उक्तावण लक्ष्मीकांत पार्सेकार (गोंयचे तेन्नाचे मुख्यमंत्री) हांणी 29 नोव्हेंबर 2015 दिसा केल्लें. कोंकणी भाशेच्या इतिहासांतलो तो एक मैलां फातर जावन आसा आनी आसतलो. उपरांत मागीर खूब कोंकणी कार्यकर्ते, लेखक आनी संशोधक हांणी ह्या स्मारकाक भेट दिवन सतराव्या शेंकड्यांतल्या कोचीच्या त्या अमर कोंकणी वैजांक श्रद्धांजली ओंपल्या. खूब पर्यटक, ब्लॉगर आनी व्लॉगरांनीय ह्या स्मारकाक भेट दिवन ब्लॉगलेखनां बरयल्यांत. सतराव्या शतकांतल्या ‘रंग भट, विनायक पंडित, आपू भट’ ह्या तीग पूर्वजांच्या उगडासाक नमळायेची श्रद्धांजली.
शरतचंद्र शणै
[email protected]
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
