भांगरभूंय | प्रतिनिधी
शेंकड्यांनी वर्सां टिकावू शेती आनी पोशण हांचे खातीर दाळ म्हत्वाची थारल्या. आयज संवसारीक दाळ दीस. ते निमतान विशेश.
दाळी ह्यो जेवणांत विविधताय हाडपाक वापरतात त्यो बियो. तूर, मसूर आनी वाटाणे हे दाळींचे चड वापरांतले प्रकार आमी खातात.
संवसारभरांतल्या स्टेपल्स (मुखेल) जेवणांत आनी खाणां- जेवणांत भूंय -मध्य दर्यांतल्या हुमस (चिक पीज) ते पारंपरीक पुराय इंग्लीश नाश्तो (बेक्ड नेवी बीन्स) ते भारतीय दाळ (तोरची, चणे- वाटाणे वा मसूर) मेरेन दाळी आसतात. शेंकड्यांनी वर्सां टिकावू शेती आनी पोशण हांचे खातीर दाळ म्हत्वाची थारल्या. हें ल्हान पूण परिणामकारक पिक फकत गरजेचीं पोशक तत्वां दितात अशें न्हय तर भलायकेक बरो आहार आनी लवचीक शेती वेवस्थेक आदार दिता, जाका लागून तें चड दुबळ्या समाज घटकां खातीर लेगीत पोशणाचो एक मुखेल स्रोत थारता. गरिबां पासत दाळी परवडपी आसनात ही व्हड खंतीची गजाल.
ह्या पिकांचें म्हत्व मनोवपा खातीर संयुक्त राष्ट्र संघ 2018 वर्सा सावन संवसारीक दाळ दीस मनयता. “दाळ: शेतकी खाद्य प्रणालींत विविधताय हाडप” ह्या विशयांतल्यान हो 2025 वर्सा विविधतायेक चालना दिवपाक दाळांची म्हत्वाची भुमिका भर दिता – जमनीचेर आनी जमनी सकला. जेन्ना आमी आमच्या आहारांत आनी शेतकी खाद्य प्रणालींत दाळींचो आसपाव करतात तेन्ना आमी चड टिकावू, पोशक आनी समतापूर्ण फुडाराचो विचार करतात.
पोशण मोल
दाळींनी पोशक तत्वां भरपूर आसतात आनी तातूंत प्रथिनांचें प्रमाण चड आसता, देखून खास करून मांस आनी दुदाचे पदार्थ भौतिक वा अर्थीक नदरेन मेळनाशिल्ल्या प्रदेशांनी दाळी प्रथिनांचे आदर्श स्रोत थारतात. दाळींत चरबी उणी आनी विरगळपी तंतू भरपूर आसतात, जाका लागून कोलेस्टेरॉल उणें जावंक शकता आनी रगतांतली साकर नियंत्रीत करपाक मदत जाता. ह्या गुणांक लागून भलायकी संघटना गोडेंमूत आनी काळजाच्या दुयेंसां सारकिल्ल्या बिनसंसर्गिक दुयेंसांचें वेवस्थापन करपा तीर तांची शिफारस करता. तशेंच दाळी लठ्ठपणा आड झुजपाक आदार करतात अशेंय दिसून आयलां.
अन्न सुरक्षा
शेतकारांक दाळ हें म्हत्वाचें पीक, कारण तांकां त्यो विकपाक आनी खावपाक, दोनूय मेळटात. जाका लागून शेतकारांक घरगुती अन्न सुरक्षा तिगोवन दवरपाक मदत जाता आनी अर्थीक स्थिरताय लाभता.
पर्यावरण फायदे
दाळींच्या नायट्रोजन स्थिर करपी गुणधर्माक लागून जमनीची पिकाळसाण वाडटा, जाका लागून शेतजमनीची उत्पादकता वाडटा. आंतरपिक आनी आवरण पिकां खातीर दाळींचो उपेग करून शेतकारांक शेतकी जैवविविधताय आनी जमनीचे जैवविविधतायेकय चालना दिवंक मेळटा. तेच बराबर हानीकारक कीड आनी रोगांक पयस दवरूंक मदत जाता. ते भायर जमनींत कृत्रीम रितीन नायट्रोजन घालपा खातीर वापरिल्ल्या कृत्रीम साऱ्याचेर आदारून रावप उणें करून दाळ हवामान बदल परिणाम कमी करपाक योगदान दिवंक शकता.
जायत्या देशांनी दाळ हो जेवण संस्कृती दायजाचो एक भाग मानून नेमान वा दिसपट्टो लेगीत तांचो जेवणांत वापर करतात. तर संवसारांतल्या हेर कांय वाठारांनी गिमाच्या थंड दिसांनी सूप करपा पुरतोच दाळीचो मर्यादित वापर करतात. पूण ह्यो ल्हान- ल्हान, बहुरंगी बियो बऱ्याच काळा सावन सैमाचें एक पोशक अन्न जावन आसात इतलें खरें.
निमणें:
हावं वेगवेगळ्या संवसारिक दिसांचेर “भांगरभुय”त बरेच लेख बरयतां. एका वाचप्यान समाज माध्यमाचेर प्रतिक्रिया दितना एक प्रस्न केलो. “आमी आंतरराष्ट्रीय दीस कित्याक मनयतात?”
संवसारीक दीस आनी सप्तक हे लोकांक म्हत्वाच्या आनी जिव्हाळ्याच्या प्रस्नांचेर शिक्षण दिवपाचें, जागृताय करपाचें, संवसारीक समस्या सोडोवपा खातीर राजकी इत्सा आनी साधनां एकठांय करपाचें, मनीसपणाच्या कृतीची परब मनोवपाचें आनी बळगें दिवपाची संद दिता. खरेंपणी संवसारीक दिसांचें अस्तित्व संयुक्त राश्ट्रांचे स्थापने पयलींचें आसलें, पूण संयुक्त राश्ट्रांनी तांकां एक बळिश्ट पुरस्कार साधन म्हणून आपणायलां.
विचारी वाचकाचो हेतू म्हज्या लक्षांत आयलो! हय, आमी दीस मनयतात, ताची म्हायती वाचून रोखडीच विसरून वतात अशें रासवळपणान जाणवता हें खरें. मागीर वर्सांतले उरिल्ले साबार दीस ताचेर कितेंच कृती करीनात. देखून हे दीस मनोवप ही एक जाहीर, जायते फावटी खर्चिक भोगावळ जाल्या, ही ताची प्रस्नांतल्यान उक्ती जावपी खंत!
– प्रकाश वा. कामत
94224 43093
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
