भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गोंयांत मराठी पत्रकारितेच्या मळार लक्ष्मीदास बोरकार हांणी दिल्लें योगदान विसरपाक जावचें ना. बोरकार हांचे कडेन म्हजो तसो प्रत्यक्ष संपर्क तांचो सात वर्सांचो गोंयचो राबितो आशिल्लो तेन्ना आयिल्लो. पूण तांचे पत्रकारितेचो आनी साहित्यिक कार्याचो अभ्यास करपाची संद म्हाका आतां कितल्याशाच वर्सांनी तांच्या जल्मशती सुवाळ्या निमतान मेळ्ळी.
‘नवप्रभा’चे संपादक आशिल्ले लक्ष्मीकांत बोरकार हे एक भोवआयामी व्यक्तिमत्व. ‘नवप्रभाचे संपादक’ अशी तांची वळख मनांत आसली तरी स्वातंत्र्यसैनीक, पत्रकार, लेखक अश्यो विंगडविंगड भुमिका तांणी समर्थपणान निभयल्यात. ते धाडसी आशिल्ले. देशभक्ती तांच्या रक्तांत सळसळटाली. भारत ब्रिटिशांचे गुलमागिरींत आशिल्ल्याचें पळोवन ते पेटून उठटाले. राममनोहर लोहिया हांणी गोंय मुक्तीचें रणशिंग फुंकलें. त्या संग्रामात बोरकारांचो प्रत्यक्ष वांटो आशिल्लो. लोहियांचो प्रेरणादायी सांगात तांकां लागींच्यान मेळ्ळो. खरें तर लोहिया हांकां हॉटेल रिपब्लिकांतल्यान घोडा गाडयेंतल्यान सभेचे सुवातेर हाडपाची जबाबदारी तांचेरूच सोंपयल्ली. तांणी मुक्तीलढ्यांत वांटो घेतिल्ल्या पुर्तुगेज पुलिसांनी तांचेर नदर दवरिल्ली. उपरांत तांकां बंदखणूय जाल्ली.
विद्यार्थी आसतना बोरकार हांणी पत्रकारितेंत प्रवेश केलो. भारत साप्ताहिक, धनुर्धारी, नवशक्ती, लोकमान्य अशा म्हयनाळ्यांनी तांचे कितलेशेच लेख प्रकाशित जाल्ले. विदेशी अत्याचारां आड तांकां तिडक आशिल्ली. तांची देशभक्ती आनी पोटतिडक ते लिखाणाच्या माध्यमांतल्यान उक्तायताले. गोंय मुक्तीलढ्यांत सक्रिय आसतना पत्रकारिते विशीं तांची आवड वाडतच गेली. तातूंतल्यान 1947 वर्सा ते एका दैनिकांत सहायक संपादक म्हणून रुजू जाले. चारूच म्हयने ते ह्या पदाचेर रावले. पूण लिखाणांतल्यान तांणी स्वातंत्र्या विशीं जागृताय केली.
पुण्यांतल्या ‘समाचार’ दैनिकां खातीर तांणी मुंबयचे प्रतिनिधी म्हूण काम केलें. त्याच वेळार कितल्याशाच विशयांचेर तांणी सातत्यान लिखाण केलें. तांच्या लिखाणांतली मार्मिकता आनी तिखटपणा हे खातीर तांकां ‘लोकसत्तें’त प्रवेश मेळ्ळो. १९४८ च्या ऑगस्टांत तांची ‘लोकसत्तां’त उपसंपादक म्हणून नेमणूक झाली. उपसंपादक म्हूण काम करतना तांणी बातम्योय बरयल्यो. २९ वर्सां तांणी लोकसत्तेंत पत्रकारिता केली. ह्या त्यांच्या दीर्घ कारकीर्दीच्या अखेरीस सहायक संपादकपदा मेरेन तांणी येस मेळयलें. आपल्या लिखाणांतल्या तांणी लोकप्रियता मेळयलीच, तशेंच वाचकवर्गांत तांचें अशें खास स्थान तयार केलें. 1977 च्या सप्टेंबरांत ‘लोकसत्ता’ सोडून ते आपल्या गोंयांत आयले.
गोंयांतल्या सात वर्सांच्या राबित्यांत ते ‘नवप्रभा’चे संपादक म्हूण आशिल्ले. हो तांचो पत्रकारितेंतलो म्हत्वाचो टप्पो. पत्रकारितेंतल्या त्या काळाची आयच्या काळाच्या पत्रकारितेच्या नांवा खाला जें चालू आसा ताचे कडेन तुळा करपाक जावची ना.
बोरकारांची पत्रकारिता आनी साहित्यीक कार्य हाचेर अभ्यास करतना लोकसत्तेंतल्या तांच्या कांय आदल्या इश्टां वांगडा चर्चा जाली. रमेश झवर, प्रमोद तेंडुलकर, शरद कारखानीस अशा कांय ज्येश्ठ पत्रकारांनी तांच्या कामाच्या पद्दती विशीं म्हायती दितना ते माथाळे, पानाची एकूण सजावट हाका कितलें म्हत्व दिताले तें कळटा. तांचे विशींच्यो खूब गजाली तांणी सांगल्यो. नवप्रभेंत संपादक म्हूण आसतना तांणी अंकांत केल्ले बदल आयजूय खूब लोकांक याद येतात. आयजूय नवप्रभेचे आदले अंक वाचले तर तें स्पश्ट जाणवता. अर्थात खंयच्याय संपादकाची तीच भुमिका आसता. अग्रलेखांतल्यान शेर शायरीचो मुक्त वापर लेगीत बोरकार करताले. ती तांची एक खासियत जाल्ली.
वेवस्थापनान आंखून दिल्ले चौकटींतूच तांणी काम केलें. कांय वेळार थोड्या विशयांचेर लिखणी खरपणान वापरली. ‘कोकणीची अवहेलना खपवून घेणार नाही, कोकणीला कोणाची मेहरबानी नकोय’ अशा स्वरूपाचे तांचे अग्रलेखूय वाचपाक मेळटात.
बोरकार नवप्रभेंत रुजू जाल्ले त्या काळांत थळाव्या दिसाळ्यांत राष्ट्रीय पांवड्या वयल्या घडामोंडींक त्या विशयाच्या बातम्यांक प्राधान्य दिवपाची पद्दत आशिल्ली. थळाव्या खबरांक दुय्यम स्थान दिताले. बोरकार हांणी ही प्रथा मोडून उडयली आनी थळाव्या विशयांक प्राधान्य दिवपाक सुरवात केली. खबरांपत्राचें स्वरूप बदलून तें थळाव्यांक आपलें दिसचें अशें केलें. लोकांक हें खबरांपत्र आपलें दिसपाक लागलें. वेवसायीक नदरेन ताचो संस्थेक लाभ जालो. खबरांपत्राचो खप वाडपाक तांच्या संकल्पनेची मदत जाली. तांणी अख्खी मांडावळ बदलून उडोवन तें खूब बरे तरेन वाचकां मुखार दवरलें. आयच्या काळांत प्रेझेंटेशनाक म्हत्व आयलां. अशे तरेचे प्रयोग आतां सातत्यान जायत आसात. खबरांपत्राची ही वेवसायाची गरज वळखुपी आनी बोरकार हे दूरदृष्टीचे संपादक आशिल्ले.
बोरकारांनी ‘मांडवीच्या तीरावरून’ हें सदर चालू केल्लें. विंगडविंगड घडणुको, कार्यावळी, साहित्यिक, कलाकार, संस्था, देवस्थानांतल्यो कार्यावळी, परंपरा, तांचें लोकजिणेंत आशिल्ली सुवात अशा निरनिराळ्या विशयाचेर तांणी ह्या सदरांतल्यान लिखाण केलें. एखाद्या घडणुकेची दखल घेवन ते विशीं अभिप्राय व्यक्त करप, सुधारक दृष्टीन चिकित्सा करप, केन्नाय फक्त रसग्रहणात्मक विवेचन करप अशें ह्या लेखनाचें स्वरूप आशिल्लें. ताका वाचकांचो खुबूच बरो प्रतिसाद मेळ्ळो.
पत्रकारितेची गरज म्हणून तांणी प्रासंगिक विशयाचेर लिखाण केलें. पत्रकारितेच्या स्वरूपांतलें हें लिखाण सोडल्यार तांचो पिंड ललित लेखकाचो आशिल्लो. कथा, कादंबरी, क्राइम थ्रिलर, प्रवासवर्णन अशें खूब लिखाण तांणी केलें. समाजिक समस्यांचेरय तांणी पुस्तक बरयलां. भुरग्यां खातीरय एक पुस्तक तांणी बरयलां. हे खेरीज गुन्यांव तपासा विशीं लक्षणीय संख्येन पुलीस कथाय तांणी बरयल्यात.
वामन प्रभू
9823196359
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
