महाभारत

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

अकबर बादशहाक मनांतल्यान जशी कलेची आवड आशिल्ली, तशीच बरीं बरीं पुस्तकां वेग वेगळे ‘धर्म ग्रंथ’ वाचपाक म्हळ्यार वाचून घेवन आयकूपाक खूब आवडटालें. बिरबला कडच्यान ताणें खूब्ब हिंदू ‘धर्मग्रंथ ‘वाचून घेतिल्ले, पांडव प्रताप, हरीविजय, भगवदगीता, हंसगीता, रूक्मिणी स्वयंवर, शिवलिला, रामायण, महाभारत, सारखे सगळ्या प्रकारचे ग्रंथ ताणें वाचून घेतिल्ले. बिरबल बी आपणांकय तितलेच पारायण घड्टलें, मनन चिंतन जातलें, म्हण बेजार नासताना वाचतालो. म्हयन्यांतल्यान एकदां तरी हें अवांतर वाचन घडतालें. बादशहाक ‘महाभारत’ आयकूपाक खूब आवडटालें.
शूर वीर अर्जुन ताका आवडटालो. महाभारतांत पांचालीक कशे तरेन जिकून हाडली. ती पांच पांडवांची बायल जाली. द्युतांत खेळटना पांडवानी तिका पणाक लायली. ते हरले आनी ‘वस्त्रहरण ‘करपाक कौरव पुत्र दुशःसनान तिचे आंगार हात घालतगीर कशे तरेन कृष्णान तिचे आंगार एक एक वस्त्र चडयत, तिचें शील राखल्लें. दिश्टावो करीनासतना तिचे आंगार एका फाटल्यान एक वस्त्रां चडोवन आपूणच कसो तिचो खरो रक्षणकर्ता भाव आसां हे सगळ्या जगाक दाखोवन दिलें.
हे आनी असले प्रसंग आयकून अकबर सामको भारावतालो. सामको फुलतालो. त्या घटनांनी प्रेरीत जावन आपूणच त्या जाग्यार आशिल्ल्याचो ताका भास जातालो. मागीर बादशहाक आपूण लेगीत असली धाडसी कामा करचीं अशें दिसतालें. तशें कसलेंय व्यसन हें वायटच. मागीर तें द्यूत आसूं नातर सोरो पिवपाचें आसूं. ज्यातूंत पयसो वायट मार्गार वगडायलो वता ती करणी वायटच. बादशहा तर अशें करतल्याक बंदखणीची शिक्षा फरमायतालो. तसो बादशहा गरिबांक मदत बी करतालो. हेर धर्मां विशीं ताच्या मनांत आस्था आदर सुद्धा आशिल्लो. ‘महाभारत ग्रंथ’ ताका इतलो आवडटालो, की तो परत परत बिरबलाक तो वाचून दाखोवपाक सांगतालो.
ग्रंथ आयकतां आयकतां एकदां ताच्या मनांत आयलें कीं, जशें ‘महाभारत’ आसा तसोच एक आपणाचेर ग्रंथ बरोवचो. मनाचो पक्को, ठाम निश्चय ताणें केलो आनी बिरबलाक सांगलें. “बिरबल, कळाव करीनासतना ‘महाभारत ‘सारखो एक ग्रंथ म्हजेर बरय. ह्या ग्रंथाचें नाव आसूंक जाय,
‘अकबर भारत’ जशें ‘महाभारत’ आसा,तशें ‘अकबर -भारत’
“अरे देवा! हें एक नवें पिशेपण. आतां बादशहा आपली इत्सा पूर्ण करपाक हात धूवन फाटीक लागतलो.
हे ग्रंथ वाचून दाखोवन हांवे ‘पिश्याक पिंपळ दाखयिल्ल्या वरी जालें काय कितें? खंय सूर्या सारखो म्हान हो ‘महाभारत’ ग्रंथ! ज्या ग्रंथांत गीतेचो महान उपदेश सांगला. आनी हांव रे खंयचो काजुलो?” आनी बरोवन बरोवन बरवप तरी कोणाचेर? आनी कसलें?”अशे उलटे सुलटे विचार बिरबलाच्या मनांत आयले. तरी ताणें वयलेचाराक म्हळें.
“बरें आसा महाराज. मात हां म्हाका गावांगांवांत वचून अभ्यास करचो पड्टलो. बरेऽऽच दीस लागतले. तेन्ना थोऽडो थार धरात. जाता न्ही? आनी बेगमसाहिबेच्या जीवन कथेची म्हायती घेवपाक म्हाका तिच्या महालार वचून, तिचे कडेन उलोवपाची परवानगी जाय.”
“हय हय जाता. आसा परवानगी तुका. तुका जितले दीस लागतले ते लागूं. तुझो पगार चालूच आसतलो शिवाय बरोवपाचें सामान सुमान बी घेवपाक 50000 मोहरा बी दितां. पूण तूं हो ग्रंथ बरय ‘अकबर- भारत” आपल्या मिशयांक पीळ दीत छाती फुलयत, बादशहान सांगलें.
बादशहाक दिसचो ना अशे तरेन बिरबलान आपले तकलेर हात मारून घेतलो. पूण करतलो कितें! बादशहाची आज्ञा मोडूंकय जायना. कांय दीस गेले
बिरबलान इतिहास जमोवपाच्या निमतान बादशहाक कूस मारली. आता बादशहाक कितें तरी बरोवन दाखोवपाक तर जाय. बिरबलान एक व्हडशी चोपडी घेतली. ताचेर भायल्यान नांव बी बरयलें की अकबर- भारत. भितर बादशहाची जन्म तारीख, तांचे नाव, अशी जुजबी म्हायती बरयली. मागीर ताचे पराक्रम, लढायो हांचे वर्णन करत थोडी थोडी म्हायती बरयली. तांची दिनचर्या म्हळ्यार दिसपट्टी चलतात तीं कामां बरयलीं. अशे करत स म्हयने काडले. ह्या स म्हयन्यांत तो गांव गांव फिरलो. जनतेच्यो अडचणी समजून घेतल्यो. तांच्यो अडचणी पयसावपाचो यत्न केले. म्हळ्यार ज्या गावांत उदक नाशिल्लें थंय बांयो मारून दिल्यो. वाटसरूंक (प्रवाशी) रावपाक धर्मशाळा बांधल्यो.
शिक्षण बी लोकांनी घेवचे म्हण तांकां प्रेरीत केले. वखद, दवापाणी समा मेळचे म्हण वैज गांवागांवांत नेमले. ताचे कडेन त्यो पन्नास हजार हरा आशिल्ल्यो न्ही? त्यो ताणे ह्या कामांक वापरल्यो. मागीर चार एक म्हयने जातगीर बिरबल एक दिसाक ती तांबड्या बासनांत गुठलायिल्ली चोपडी घेवन बेगमीच्या महालांत परवानगी घेवन गेलो.
“कितें बिरबल? आज आमची शी तुका याद आयली?
सगळें क्षेम कुशल आसा न्ही?” “हय,बेगम साहिबा.”
“मागीर कितें जालां?”
“तशें कांय ना.”
“अरे, तुज्या हातांत ही कसली चोपडी?” बिरबलान बासन सोडयलें.
“आनी हें कितें बरयलां? ‘अकबर-भारत.’
कितें रे हें?”
“तेच तर सांगतां. बादशहा ‘महाभारत सारको ‘अकबर-भारत ‘ग्रंथ बरोवपाक सोदतात. तो हांव बरयतां.”
“अशें? बरय बरय.”
“पण साहिबा हांव एका मुद्द्यार अडलां.”
“खंयच्या मुद्द्यार?”
“हें पळयात’ महाभारतांत पांच पांडवांची पांचाली म्हळ्यार द्रौपदी ही एकच बायल आशिल्ली. म्हळ्यार द्रौपदीचे पांच घोव आशिल्ले. म्हणून बादशहा सोडून तुमचे दुसरे चार आनीक कोण आसात तर–“
बिरबलाचें उतर सोंपचे पयलींच बेगम सामकी उसळ्ळी.
“कितें उलयता रे तूं? तकली जाग्यार आसा मरे? दी ती चोपडी हांगां.” अशें म्हणत ताच्या हातांतल्यान ती चोपडी तिणें बुड्डून घेतली.आनी दासी समीना कडेन दिवन सांगलें की”आत्तांच्या आता ही रान्नीत ऊज्यांत घाल.” आनी बिरबलाक म्हळें “सांग वचून तुज्या बादशहाक हांवे तो तांचो ‘म्हान ग्रंथ ‘उज्यांत घालो म्हण.” मनांत खूर्श जावन पूण वयल्यान बेजार जाल्ल्या भशेन दाखयत बिरबल बादशहा मुखार क्षमा मागत उबो रावलो.
आतां बेगमच्या निर्णयाचेर बादशहा तरी कितें करतलो?
“भूल जाव बिरबल. हांवें तुका जें बरोवपाक सांगिल्लें तें विसर. ते पन्नास हजार बी आसूं.आनी तुजो पगार बी व्हर.”
सूंठ खायनासतना खोंकली बरी जाली. अशें मनांत म्हणत, मुमुर्ख्यांनी हांसत बिरबल गेलो. असो बिरबल हुशार, चाणाक्ष हजर जबाबी आशिल्लो.

तेजश्री गोपाळ प्रभुगांवकार