फ्रांकन्स्टायन ऑर द मॉडर्न प्रॉमिथियस : एक अप्रूप कथा

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

पुस्तक परिक्षण

फ्रांकन्स्टायन हें नांव घेतगीर एक भयानक, क्रूर राक्षस आमच्या दोळ्यां मुखार उबो जाता. कांय दशकां खातीर फ्रांकन्स्टायन हाचें अशें भयानक अस्तित्व समाजांत तयार जालां. कोण हो फ्रांकन्स्टायन आनी कशें हें पात्र घडून आयलें, ताची जाप वाचकांक हे कादबरेंत सांपडटा. 

फ्रांकन्स्टायन हें पुस्तक मेरी शॅली हिणें 1818 ह्या वर्सां उजवाडाक हाडलें. मेरी शॅली ही इंग्लिश कवी “प.ब शॅली” हांची बायल. दोगांय फामाद आनी नामनेचे लेखक. मेरी शॅली हांचें हें पुस्तक कांय कारणा खातीर एक अभूतपूर्व साहित्यीक रचना अशी थरली. 

हे कादंबरेंत विक्टर फ्रांकन्स्टायन नांवाचो एक विज्ञानीक एका नव्या जिवाचो निर्माण करता. ताका हाडां, मास दिता आनी तो जीव जिवीत जाता. विक्टराक आपणें केल्ल्या ह्या शरिरांत प्राण येतले, ताचो आत्मो तयार जातलो, हाचें मात्तूय भान नासता, पूण जेन्ना ताणें जल्माक हाडिल्लें शरीर जिवें जाता, तेन्ना ताका आपले निर्मितीची गंभीरताय कळटा. 

विक्टर हे जिणेक एक “राक्षस” म्हणटा. तो कुरूप दिसता, भयानक दिसता आनी एकटोच भटकूंक लागता. खरें म्हणल्यार, सामान्य मनशां मदीं “फ्रांकन्स्टायन” म्हणल्यार हो राक्षस, असो समज तयार जाला. पुस्तकाचो उच्चार इतल्या मोट्या प्रमाणांत जाला, दर एका देशांत हे कादंबरेचें नांव गाजता, पूण पुस्तक वाचूंक नाशिल्ल्या कारणान फ्रांकन्स्टायन हें राक्षसाचें नांव न्ही, हाची जाणीव फक्त कादंबरेचो आस्वाद घेतिल्ले वाचकांक आसा.

पुस्तकाचें सुरवातीक एक वॉल्टन नांवाच्या नाविकाचीं पत्रां आसात. तातूंत तो आपल्याक विक्टर कसो मेळ्ळो तें सांगता. विक्टर ताका आपल्या आयुश्यांत कितें घडलां तें सांगता आनी तीच काणी वाचकांक कादंबरेच्या रुपान लाबता. विक्टर नकळत एके नवे जिणेक ह्या संवसारांत हाडटा आनी ताचो भयंकर परिणाम मागीर ताका भोगचो पडटा. 

पुस्तक खूब कारणां खातीर फामाद आसा. पयली म्हणल्यार शॅली हांची बरोवपाची शैली तोखणायेची. पुस्तकाचो कथानक पत्रांच्या माध्यमांतल्यान फुडें सरता, त्याच वेळार पुस्तक एक आत्मकथेचे शैलींतूय रचला. दुसरे म्हणल्यार शॅली ह्या पुस्तकांतल्यान कांय समाजीक प्रस्नांक हात घालता. फ्रांकनस्टायन हाणें घडयल्ल्या जिणेक लेखक वा फ्रांकनस्टायन स्वता “राक्षस” म्हणटा. वाचकांक तो एक भयानक, क्रूर आनी असमंजस जीव असो जाणवता पूण हो राक्षस, पुस्तकांत कांय म्हत्वाचे विशय मांडटा, आपल्यो भावना व्यक्त करता, आपली बुद्धी आनी कल्पनाशक्तीचें प्रदर्शन करता. एक राक्षस असो कसो जावंक शकता? तो खरोच कुरूप कांय मनशां परस वेगळो दिसता देखून विक्टर ताका कुरूप म्हणटा? अशें वाचकांक प्रस्न पडटात. मनीस जातीक आपूण सोडल्यार बाकीचे सगळे राक्षस अशेंच दिसता. इतिहासांत, दर एका समाजांत, विदेशी समाजांतल्या लोकांक “राक्षस” हो शिक्को लायला. आपलो समाज सुंदर आनी दुसरो कुरूप अशेंय कांय समाजीक भागिनी व्यक्त केल्ले आसा. मनशांक आशिल्लो श्रेश्ठतायेचो घमंड (superiority complex) हातूंतल्यान स्पश्ट जाता. स्वताक हुशार, सुंदर आनी अप्रतीम समजपी मनीसजातीचो पोकळ अहंम हे कादंबरेंत कोसळटा आनी वाचकांक कांय विशयांचेर विचार करपाक लेखिका लायता. एक मनीस दुसरे तरेचे जिणेंक जल्म दिता देखून “आर्टीफिशयल इण्टेलिजन्स” हाची हे कादंबरेंतल्यान सुरवात जाली अशेंय कांय संशोधकांचें मत आसा. मॅरी शॅलीची ही कादंबरी आयज एक “क्लासीक” मानतात. हें पुस्तक तुमी वाच्चेंच.

– गौरवी केणी- खंवटे