भांगरभूंय | प्रतिनिधी
लोकजिणेंत नाल्लाक व्हडा भोवमानाची सुवात गावल्या. नाल्ल हें आमचें दायच. सत्कार वा भोवमान करच्या वेळार हो नाल्ल श्रीफळ ह्या रुपांत दितात. गोंयकारांचे शीतकडयेक तर नाल्ल हो भोव गरजेचो, कारण नाल्ला बगर आमची कडी जायचना. गोंयच्या लोकवेदांतल्या विंगड विंगड संस्कृतायांनी मुखेल अशी दैवी संस्कृताय ह्या नाल्लाक आसपावता. आमचे दैवी संस्कृतायेंत मांडा वयले विधी धरून ते सगले सण, परबो धरल्यो जाल्यार नाल्ल जायच. नाल्ल ना जाल्यार ह्यो कसल्योच विधी पुराय जावपाक शकना. नाल्ल हो गोंयच्या कश्टी माडांनी गोंयभुंयेर झडयल्ले, लोकजिविताक आदार दिवपी म्हत्वाचें अशें फळ. ह्या लिखाणांत लोकवेदीचेर ह्या नाल्लाची सुवात आनी मनीसजिणेंत नाल्लाक धरून आयिल्ल्या कांय म्हत्वाच्या संदर्भाक धरून म्हायती दिवपाचो हो येत्न.
माड हो गोंयचे समृद्धतायेचें आनी गिरेस्तकायेचें प्रतीक. ह्या माडान गोंयच्या मनशाक आपलें जिवीत उबें करपाक पयलीं सावन खूब हातभार लायलां आनी आयजूय हो माड आदार करता. नाल्ल हो ह्याच माडान दिल्लें फळ. लोकवेदाच्या संदर्भांत नाल्ला विशीं म्हायती दिवची जाल्यार मांडार जेन्ना लोककला प्रकार पारंपरिक रितीन खेळटात तेन्ना, देखीक धालो सारको लोककला प्रकार खेळटा त्या वेळार नाल्ल तुळशी मुखार दवरतात. जागराच्याय मांडार नाल्ल दवरपाची रीत आसा. अशे हे वेगवेगळे लोककला प्रकार सादर करताना वेगवेगळ्या कारणांक लागून नाल्लाचो उपेग जाता. शिगम्या कडेन तर नाल्ल भोव गरजेचो. मांडार देवाक दवरपा खातीर तर नाल्लाचो उपयोग जाताच तेच वरी जेन्ना मेळ घरांदारांनी खेळपाक वता तेन्ना मेळांक तळी दवरता. ते तळयेंत नाल्ल हो मुखेलपणान आसता. आनीक कांय कडेन ह्या तळयेचो संदर्भ येता. तळी म्हणल्यार एका ताटांत नाल्ल, तांदूळ आनी पयशे दवरतात. एके तरेचो तो भोवमानूच. चवथीक, अष्टमीक गणपती, गोकुळ ह्यो दैवतांच्यो मुर्त्यो घरांत हाडूंक वतना ही अशीच तळी व्हरतात. थंयसर आमकां नाल्ल जाय पडटा.
चवथी कडेन आनी हेर सणा परबेक पुजेक आनी खाण जेवण रांदपाक आमकां नाल्ल मुखेलपणान जायच. चवथी कडेन माटोळेक नाल्ल बांदल्या उपरांतूच हेर फळां बांदतात. हेच भशेन आंगणांत चुडटांचो माटोव घालताना आदीं वयर माटवाक नाल्ल बांदपाची चालरीत आसा. चवथीक बरो मोटोसो नाल्ल म्हादेवाक दवरतात. गवर जशी पत्री रुपांत पुजतात तशेंच म्हादेवाक नाल्ला रुपांत पुजपाची प्रथा आसा. हाचे वयल्यान नाल्लाक केदी व्हड सुवात आमचे लोकजिणेंत गावल्या ताची गवाय गावता. परतून चवथीक अस्तुऱ्यो वायनां दवरतात ते खातीर नाल्ल जायच. आनी खंयच्याय देवाची पुजा करचे पयलीं गणेशपुजा करता. तातूंत नाल्ल होच गणपतीचें प्रतीक मानून ताची पुजा करतात. देखून नाल्लाक जशें म्हादेवाचें प्रतीक मानलां तेच वरी ताका गणपतीचेय प्रतिरूप गावलां. हेच भशेन नवरात्रांनी घट पुजतात. तातूंत हो घट म्हणल्यार नाल्लूच आसता. देवकृत्यांनी नाल्लाचो करो दवरतात. अशेच तरेचो नाल्लाचो करो व्हंकल वा न्हवऱ्याची भयण लग्ना वेळार धरता. तशेंच वेगवेगळ्या विधीं खातीर लग्नां सारक्या समारंभांनी नाल्लाचो उपेग जाता. देखीक मंडप देवता पुजता तेन्ना नाल्ल जाय पडटा. वेगवेगळ्या दैवतांक नाल्लाचो भोवमान दवरपाची रीत आसा. देखून सत्यनारायणाचे पुजेक देवांक एक भोवमान म्हणून नाल्ल विडो दवरतात. वडापुनवेक देवांक दोण्याचीं वायनां दवरतात तातूंतय नाल्ल घालतात. दिवाळेक, दसऱ्याक वेगवेगळ्या कारणांक लागून वेगवेगळे तरेन नाल्लाचो उपेग आमी करतात.
‘नाल्ल फोडप’ ही एक विधी वा संकल्पना आमचे कडेन आसा. देवा सामकार सांगणें गाराणें घालून नाल्ल फोडपाची प्रथा आसा. देवळांनी गाराणें घालून जाले उपरांत पुजारी नाल्ल फोडटात आनी नाल्लाचें एक वळें प्रसाद म्हणून दितात. धालाच्या, शिगम्याच्या, जागराच्या, आनी हेर गांवच्या मांडांचेर लोककला खेळून जाले उपरांत तुळशी कडेन देवांक सांगून घेवन शेवटाक नाल फोडटात आनी ताच्यो शिन्न्यो करून वाटटात. आनीक खूब कडेन उत्सवा वेळार वेगवेगळ्या विधींनी नाल्ल फोडटात. तुळशी लग्नाक लग्न लावन जालें म्हणटगीर शेवटाक सांगणें घातले उपरांत नाल्ल फोडून नाल्लाचें उदक तुळशींत घालतात. होळये मुळांतूय नाल्ल मारून फोडपाची प्रथा आमच्या गांवांनी आसात. तशेंच देवीची पालखी भोंवून जेन्ना देवळांत परतता तेन्ना देवीक नाल्लान ओवाळटा. देवीची होंटी भरतात तेन्ना नाल्ल जायच. तशेंच कसल्याय बऱ्या वेळार अस्तुरेची होंटी भरता तेन्नाय तीं नाल्लानूच भरता. कुळाचो पुरूस जर घरांत दवरपाचो आसल्यार तेन्ना नाल्लार तांकां थिरावन घेवपाची रीत आसा. मागीर त्या नाल्लाक न चुकता गंधफूल करचें पडटा. अशे तरेन वेगवेगळ्या संदर्भांतल्यान नाल्लाचो उपेग आमी करतात.
कौल-प्रसादाक नाल्ल लागता. प्रसाद घेतना घरच्या व्हडल्यान आदीं देवा सामकार नाल्ल दवरचो पडटा. तशेंच प्रसाद घेतना गरज पडटा तेन्ना देवाच्या नांवान नाल्ल दवरतात. तशेंच भार अवसर येवपी कुडीकडसून, मोडा कडसून कौल घेतनाय नाल्लार तो कौल घेतात आनी मागीर होच नाल घरमठींत देवाऱ्यांत दवरतात.
तशेंच आमचे लोकजिणेंत नाल्लार प्रमाण जावपाची संकल्पना घोळटा. नाल्लार प्रमाण जावप म्हणल्यारूच नाल्लार हात दवरून कितें सत आसा तें उलोवप. असो भावार्थ लोकजिणेंत रुजला की नाल्लार हात दवरून केन्नाच फट उलोवचें न्ही. म्हूण केन्नाय कसलीय चूक जाल्यार नाल्लार प्रमाण जावपाची संकल्पना आयजूय ग्रामसंस्कृतायेंत चलता. तशेंच नाल्लाक धरून आनीकय कांय गजाली आसात जांकां शास्त्रीय कारणां आसा जाल्यार सोद घेवं येता. नाल्ल हो हातांत दिनात. नाल्ल दिवचो आसल्यार तो सकयल दवरतात. नाल्लार केन्नाच खोंट मारिनात, पांय लायनात. हे विचार दैवी संदर्भांतल्यान आमचे लोकजिणेंत रुजल्यात आसुंये. तर अशे तरेन नाल्लाक मानाची सुवात मेळ्ळ्या आनी नाल्ल लोकसंस्कृतायेंतलें मुखेल फळ थारलां.
नाल्ल जसो आमकां वेगवेगळ्या प्रथांनी आनी देवकृत्यांनी लागता तसोच तो मुखेलपणान आमचे रांदचेकुडींतलो एक भोव गरजेचो जिन्नस. नाल्ला बगर गोंयकारांचें जेवण रांदप शक्यूच ना. तरेकवार पदार्थ जे गोंयकाराचे रांदचेकुडींत तयार जातात तातूंत नाल्ल जायच. तें मागीर हुमण आसूं नाजाल्यार आनीक कितेंय, सोय लागताच. गोंयच्या लोकवेदीर वाडलेल्या माडां विशीं, नाल्लां विशीं आनीकय खूब गजाली आसात ज्यो शब्द मर्यादेक लागून बरोवच्यो उरल्यात आसुंये पूण मुखेलपणान कांय वेंचीक म्हत्वाचे संदर्भ मांडपाचो हो एक येत्न. शेवटाक नाल्लाचो संदर्भ आसपी हें एक धालोगीत,
नारळ फोडूनी शिरण्यो काडूनी
वाटील्यो तुळशी वृंदावनी गे
वाटील्यो तुळशी वृंदावनी…
वाटील्यो जाल्यार बरें जालें
सखीया साद घाला गे
सखीया साद घाला गे…
गौरांग वासंती गोकुळदास नायक
8975081363
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
