नागाची पुजा

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कांय कडेन गारुडी नागांक दूद पिवोयताना पळोवंक मेळटात. तें नागांक खूपशे दीस उपाशी दवरतात आनी मागीर तांच्या फुड्यान दूद हाडून दवरतात. उपरांत नागाक नाइलाजान तें पिवचें पडटा आनी केन्ना केन्ना हें तांच्या मरणाचें कारण लेगीत थारता.

अादल्या तेंपार लोक पुराय सैमाचेर आदारून रावतालो. तांचें जेवण-खाण, तांचो राबितो, कपडे आदी वस्तू तांकां सैमा कडल्यान मेळटाले आनी ताकाच लागून तीं सैमाकूच आपलो देव मानतालीं. तीं झाडाक, जनावरांक, फुलां, फळांक तशेंच सुर्याक, चंद्राकूय तीं पुजतालीं. आनी वेगवेगळ्या सैमाच्या घटकाक पुजपाचें तांचे कांय दीस अमूक एक म्हयनो थारायिल्लो आसतालो तेन्नाच ताची पुजा करताली आनी ती परंपरा आजूय चलतना आमकां पळोवंक मेळटा. जशें की जून म्हयन्यांत जावपी वडापुनव, दिवाळे कडेन जावपी गोरवां पाडवो, पुनवेक पुजपी चंद्र तशेंच श्रावण म्हयन्यांत येवपी नागपंचम आदी सैमांतल्या घटाकांक आमी पुजतात. हालींच ती लोकांनी व्हडा भक्तीभावान मनयली.
नागपंचम ही हिंदू लोकांची परब आनी हिंदू पंचांगा प्रमाण नागपंचम ही परब श्रावण म्हयन्याच्या पांचव्या दिसा मनयतात. ह्या दिसा घरा ल्हानशी नागाची मूर्त हाडटात वा हातान घरांतच तयार करतात. ती मूर्त मातयेची आसता वा कांय जाण प्रत्यक्ष नागाक पुजतात. ताका गंध पूल करतात आनी ताका दूद पिवपाक दितात वा कांय लोक देवळांनी वचून पुजा करतात. ही परब करपाचो मुखेल‌ हेतू म्हणल्यार हे परबेक आमी नागाची पुजा करतातूच, ताच्या वांगडा आमी मातयेचीय पुजा करतात. आपलें पोरसूं, शेतां-भाटांक बरें पीक येवचें म्हणून मागणें करतात तशेंच नागा कडेन रानांत भोंवतना आपणाक राखण मेळूं असो आग्रो करतात. जशें क्रिस्तांव धर्मांत सांजावा वेळार त्या वर्साक पयले फावट पातोळी करतात, तशेंच हिंदू धर्मांत नागपंचमीच्या दिसाक त्या वर्साक पयली पातोळी थापतात‌ आनी तोच नागाक निवेद्य दाखयता. कांय गांवांनी असो समज आसा, नाग पंचमीच्या दिसा कोण झाडां कापनात, कोण झाडां रोयनात वा माती खणनात, कारण नाग झाडांनी – झोंपांनी रावतात. ताचें मुखेल कारण घडये त्या निमतान लोक झाडां वाचयतले आनी पावसाच्या दिसांनी माती खणल्यार ती व्हावोवन वता तर नांग पंचमीच्या दिसाक लोक सैमाचे बाबतींत कसलींच कामां करनात.
नाग पंचम पुजपा फाटल्यान एक आख्यायिका आसा. एक फावट शेतकारान आपलें शेत नांगरतना चुकून एका तरणाट्या नागाक मारून उडयलो. त्या नागाचे आवयन त्या वेळार नागाची पुजा करपी ताची धूव सोडल्यार शेतकाराक आनी ताच्या पुराय कुटुंबाक मारून ताच्या मरणाचो सूड घेतिल्लो. धुवेचे प्रार्थनेक लागून शेतकाराचो पुराय कुटुंब परतून जिवो जालो. आनी तेन्ना सावन हे परबेक सुरवात जाली असो लोकांचो समज आसा. हो आशिल्लो हे परबे विशींचो लोकांचो भावार्थ.
एक अभ्यासक म्हूण हे परबे विशीं विचार केलो जाल्यार पयलो प्रस्न उप्रासता तो म्हणल्यार खऱ्यानीच नाग दूद पिता काय? तर शास्त्रीय नदरेंतल्यान ह्या प्रस्नाची जाप ‘ना’ आसा. कारण दूद हें तांचें सैमीक अन्न न्हय. तो दूद पचोवपाक शकना. नाग हो सरकटपी प्राणी. ताचे मुखेल अन्न म्हणल्यार हुंदीर, बेबो, सवण्यांचीं तांतयां आनी हेर. कांय फिल्मांनी नागा विशीं चुकीच्यो गजाली दाखयतात. लोकांचो अंधविश्वास पयस करचो सोडून, ती फिल्मांतल्यान आनीक वाडयतात. देखीक तांकां दूद पिवोवप, इत्साधारी नाग आनी हेर. फिल्म सारक्या माध्यामांतल्यान लोकां मेरेन सत पावोयपाक जाय हाचेर फिल्म रचप्यांनी विचार करप गरजेचें. कांय कडेन गारुडी नागांक दूद पिवोयताना पळोवंक मेळटात. तें नागांक खूपशे दीस उपाशी दवरतात आनी मागीर तांच्या फुड्यान दूद हाडून दवरतात. उपरांत नागाक नाइलाजान तें पिवचें पडटा आनी केन्ना केन्ना हें तांच्या मरणाचें कारण लेगीत थारता. हें दूद तांच्या फुफुसांत वता आनी ताका लागून तांकां न्युमोनिया हो रोग जाता. आमृता वरी दूद लेगीत तांचे खातीर विशाचें काम करता.
आमची भारतीय संस्कृताय आशिल्ल्या ह्या उत्सवांतल्यान जनावरांचो मोग आमच्या काळजांत रुजोवप हो आमच्या चडशा भारतीय उत्सवांचो संदेश आसा. नागपंचम पुराय भारतांत दर वर्सा मनयतात.

रूपेश वरक
9823600916