भांगरभूंय | प्रतिनिधी
श्रावण म्हयनो लागलो काय वेगवेगळे सण, परबो तशेंच सोमार, गुरवार, शुक्रार, आयतार पुजतात. भजन तशेंच किर्तनां करपाक लेगीत लोक रमिल्ले दिसतात. पळोवपाक गेले जाल्यार ह्या म्हयन्याक सण, परबांची भरभराट आसता. रक्षाबंधन, नागपंचम, नारळी पौर्णिमा, कृष्ण जन्माष्टमी, आसडी परब, मुसा अमास, तशेंच नया पंचम चड उमेदीन मनयता.
आसडी पुनव जाले उपरांत नया पंचम तशेंच सुता पुनव मनयतात. जून म्हयन्यांत जें किदें कामतां (पोरसा) भितर रोयले ताची पीक श्रावण म्हयन्याक येता. तशेंच शेतांक भाताची कणसां पोटराक येवन तीं भायर सरिल्लीं आसतात तर तींच कणसां कापून तांची पुजा करतात आनी ताकाच ‘नये’ अशें म्हणटात. श्रावण म्हयन्याचे पुनवेक आदिवासी समाजांतले लोक ह्यो परबो मनयतात तर कांय लोक ही पुनव जाले उपरांत आठ दिसांनी मनयतात. कांय लोक चवथीच्या दुसर्या दिसा लेगीत ही परब मनयतात. कांय वाठारांनी लोक रक्षाबंधन दिसा सुता पुनव करतात तर नया परब चवथीक करतात. अशे तरेन ह्यो परबो करपाची परंपरा पयलीं साकून चालू आसा. आदिवासी तशेंच गैर-आदिवासी समाजांतले लोक नया पंचम चड उमेदीन मनयतात.
कोळंब-रिवण गांवांत पुनवे दिसा सकाळीं कुळदेवी शांतादुर्गा देवीची पुजा करतात. उपरांत वर्सकार वेळीप देवा शेतांक वता आनी भातांचीं कणसां कापतात. कणसां कापचे पयलीं वर्सकार वेळीप भाता कणसांक गंध, फूल आनी उजवाती लावन आरत दाखयतात आनी एक नाल्ल फोडून पुजा करतात. गावचो पेन्नी शिंगे (तुतारी) वाजयता तशेंच म्हार आपले ढोल वाजयतात. भाताचीं कणसां कापतात आनी मागीर तीं कुळदेवळांत व्हरतात तो मेरेन म्हार आपले ढोल वाजयतात. देवळाच्या चौकार देवा मुखार एका पाठार तीं कणसां दवरतात आनी तांची पुजा करतात. उपरांत गांवचे तशेंच गांवा भायले लेगीत लोक देवळांत येतात आनी नये आपल्या घरा व्हरतात. ढोलाच्या आवाजान लोकांक कळटा की ‘नये’ (भाताचीं कणसां) तयार जाल्यांत म्हण. ढोल वाजोवपी म्हारांक दनपरां रांदिल्ले जिनस दितात तशेंच पयशे लेगीत दितात. अशे म्हणटात की पयलीं म्हारांची बायल वा तांचीं भुरगीं लेगीत गांवा भोंवतणी फेरो मारून जिनस एकठांय करतालीं. पूण आज ही ढोल वाजोवपाची परंपरा लुप्त जाल्ली आसा. आमच्या ल्हानपणांत म्हार आपले ढोल वाजयताले ते पळोवपाक मेळटाले.
नया पंचमी दिसा ‘नये’ (भाताचीं कणसां) देवळांत पुजले उपरांत दरेकलो आपल्या घरांत तांची पुजा करतात. पयली घरांतले देवाकुडींत नये दवरतात आनी तांकां गंध-फूल करून जानवें (सूत) घालतात. उपरांत घराच्या मुखेल दाराच्या उंबरट्याक नितळ करतात आनी शेण सारोवन शुद्धकार करतात. मागीर एक भाताचें कणस, एक आंब्याचें पान आनी एक गरनाळीचें फूल केवणीच्या दोराक बांदतात आनी अशीं तीं पांच तयार करतात. उपरांत केवणीचे दोन बडी (एक वयर आनी एक सकयल दवरतात) फोडून तातंतू भितर पांच तयार केल्ले ते नये दवरतात आनी केवणीच्या दोरांनी घट्ट बांदतात. मागीर तयार केल्ल्या त्या नयांक गंध-फूल लायतात. दसणी फूल घालतात आनी उपरांत सूत (जानवें) घालून तें दाराच्या उंबरट्याक बांदतात आनी उजवाती लायतात. उपरांत ल्हान-व्हड दादले आपल्या कपळाक गंध लायतात आनी सूत घालतात. तें सूत दुसर्या दिसा सकाळीं उठून तुळशीक घालतात. तशेंच संवसारा उपेगा लागपी त्या पुराय वस्तूंक नये बांदतात. थाली, कोयती, आदोळी, कुराड, विळो, तांब्याचे तांबे, कळशे-घागरी लेगीत बांदतात तशेंच गोरवां गोठो, नांगर, मोटर, ट्रक, ट्रॅक्टर तशेंच हेर गाडयांक लेगीत नये बांदतात.
हे सगळे जाले उपरांत दनपरा पारंपारीक पद्धतीचे तरेकवार जिनस करतात. दोंगरार पोरसांनी रोविल्ली भाजी, घोसाळीं, दुदी, कोकणदुदी, मोगीं (चिबडां), तवशीं, पडवळें तशेंच कारांदे, मुंडळी, केळीं, आनी हेर नवे किल्लयल्लें वा नवें पीक येता तांचे जिनस करतात. आज मके घालपाची लेगीत एक पद्धत आयल्या, त्या कारणान आज लोक दोंगरांनी जाल्ली भाजी खावपाक फाटीं सरतात. पयलीं लोकांक बाजारांतलें सामान विकत घेवपाक परवड नाशिल्ले म्हूण घडये कांय लोक दोंगरांनी पोरसां करून तातंतू खूब किदें रोयताले. पूण आज कांय वाठारांनी पोरसां करपाची परंपरा लेगीत कमी जायत चल्ल्या. आज बाजारांत सगळें सामान मेळपाक लागलां. आज कांय लोक खतखत्यांत आशिल्लीं केळीं वा मुंडली सोडून मक्याच्यो फोडी सोदपाचे वाटेन वळटात. अशे तरेन आदिवासी समाजांतले लोक दोंगरांनी, पोरसांनी जें किदें मेळटा तें घालून जेवण करतात. शीत-रोस तशेंच खतखतें, मूग, वडे (मोगें घालून), गोडशें, भाजी अशें वेगवगळें जेवण करतात. ह्या जेवणाक कांदो आनी लसूणाचो वापर करिनात. जिनस जाले उपरांत एका केळी पानाचेर जेवण वाडटात आनी ते जाणटेल्या नांवान कावळ्याक दितात आनी उपरांत घरचे लोक जेवतात.
आज कांय गांवांनी नया पुनव वा सुता पुनव करपाची परंपरा पयस जाल्ली दिसून येता. आयचे पिळगेक ह्यो पारंपारीक गजाली जाणून घेवंक जाय. घडये आज आधुनीक काळांत लोक आधुनिकतेचे वाटेन गेल्ले दिसून येतात. पूण जाणट्यांनी जी परंपरा वा संस्कृती तिगोवन दवरल्या ती आयचे पिळगेक मुखार जपून दवरपाक जाय. कारण दर एक समाजाची वळख तांचे संस्कृती अनी परंपरेंतल्यान दिसून येता.
प्रियंका देऊ वेळीप
7378827508
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
