भांगरभूंय | प्रतिनिधी
फाटल्या आयतारा गांवच्या देवळांत गेल्लों. त्या दिसा सकाळ सावन प्रवचनाची कार्यावळ आसली. हांव सभाघरांत सोप्यार बसून शेजार्यां वांगडा चकाटां मारतालों. इतल्यान शांबा आयलो. ‘भाई प्रसाद घे’ अशें म्हणून ताणें मूठभर चणे हातार दवरले.
आतां प्रसाद म्हळ्यार कितें तर चण्याची उसळ, फळ वा हेर कितेंय आसतलें अशें म्हाका दिशिल्लें. हांवें बरे आशिल्ले चणे वेंचून खाल्ले. चणे खाता आसतना म्हजें मन गतकाळांतल्या यादींत केन्ना पावलें तें म्हाकाच कळूंक ना. चण्याचो पुडो हातांत पडलो की बेगानबेग चणे खावन फस्त करपाची म्हाका संवय. ही संवय जावपाक तशें कारणूय आसलें.
म्हाका उगडास आयलो तो एकदम ल्हान आसतना भुरगेपणांतलो. आमचे बाबा सदांच सकाळ सांज दूद घेवन दिवचले वताले. ‘चण्यांचो पुडो घेवन यो’ म्हणून हांव सदांच याद करून दितालों. सद्दां चणे खावपाक हाडून दिवप त्या गरिबीच्या दिसांनी परवडा सारकें नासलें. देखून बाबा सांगतालो बुधवारा दिवचलचो बाजार भरता आनी बाजाराच्या दिसा बगर भाजिल्ले चणे वा भिकणां थंय मेळनात. भुरगेपणान ही गजाल खरी दिसताली.
मंगळारा पानवेलीचें पान काडून ताच्यो कवळ्यो बांदून विकपाक व्हरपाचो वावर आसतालो. शिवाय केळीचें घड आनी पणसुलां (पणस) एका वज्यांत भरून आमगेर कामाक येवपी दामुलो, भास्कर, वामनदादी ह्या तिगां पैकीं एकटो वजें दिवचले चलत घेवन वताले. बाजाराक व्हेल्लो वेपार विकून सोंपता मेरेन दनपारचीं बारा, एक वर जातालें. त्या उपरांत सुमनाचें घरा लागपी सामान ‘आळवी’ वेपार्या कडेन घेता मेरेन दोन वरां जातालीं. हेर गिरायकांक म्हाल दिल्या उपरांत आमचे बाबा, नांयगिणी गांवचो माधव आपा, चुलतो गोविंद (बाब) हांकां च्या, साखर, तांदूळ आनी हेर कडधान्य माल दितालो. तांचे खातीर दुकानांत बसपाक एक खुर्ची आनी दोन स्टुलां आशिल्लींच.
‘अजून बाजारकारी आले नाय. तीन व्होवून गेली’ अशें आई म्हणटाली. आमी भावंडां जेवन बाबा आनी माधव आपाची वाट पळेयत बसतालीं. बाबा सगळ्यांत पयलीं चण्याचो पुडो म्हज्या हातांत दितालो.
न्हावपाक हून उदकाची तयारी. मागीर न्हावन जेवप आनी मागीर बांकार बसोवन बाजाराच्यो आनी हेर गजाली करीत आराम करपाचो. मागीर पांच वरांचेर च्या घेतलो की माधव आपा नांयगिणी वचपाची तयारी करतालो. तांगेल्यो गजाली आमी भुरगीं कान दिवून आयकतालीं. आज केळ्यांक दर नासलो, तांदूळ, दाळ म्हारग जाली अशीं उतरां कानार पडटालीं. आमी अभ्यास करपाचो सोदून त्यो खबर्यो आयकतालीं. ल्हानपणांत तो एक मजेचो भाग.
बाजाराच्या दिसा बुधवारा माधव आपा आमच्या बाबा वांगडा येतालोच. जेवल्या उपरांत सांजे सुमार 4 मैल चलत वचून घर गांठप हो सुमनांतलो क्रम केन्नाच चुकोवंक ना. मुळावें शिक्षण जाल्या उपरांत हांव दिवचलच्या अवर लेडी ऑफ ग्रेस हाय स्कुलांत शिकपाक चलत वतालों. फादराचें इस्कोल त्या तेंपार एकदम बरें इस्कोल म्हणून फामाद आसलें. साडे बारांक इस्कोल सुटलें की बाजाराच्या दिसा हांव थेट बाबाक मेळपाक आळवाच्या दुकानार वतालों. वेपार घेवन जावूंक ना जाल्यार बाबा, माधव आपा सयत म्हाका लामगांवकाराच्या हॉटेलार वचून च्या घेताले. म्हाका कॉफी ना जाल्यार दूद. खावपाक बेसन लाडू, ना जाल्यार शिरो. पाव भाजी खावप ना. हे जाल्या उपरांत आळव्याच्या शेजाराक चण्याचो पुडो घेवन म्हाका दितालो. मागीर हांव चलत घरा येतालों. जेवल्या उपरांत मागीर चणे खावप.
बुधवाराच्या दिसा चणे खावपाचो क्रम केन्नाच चुकोवंक ना. दुसरी म्हाका याद जाता ती खाजूराची. ल्हानपणांत बाजारांतल्यान खाजून हाड म्हणून हांव बाबा कडेन हट्ट करतालों. आजून बाजारांत खाजूर येवंक ना. खाजूराचे दीस आसता. त्या तेंपार वर्सभर खाजूर मेळ नाशिल्ले.
आतां केन्ना केन्ना खाजूराचो हट्ट केल्ल्याचो म्हाका उगडास येता. बाजारांत दुकानार खाजूर दिसलो की विकत घेतां आनी घरा येवन आदल्या सारको चव घेयत खातां. चण्याचो पुडो म्हज्या हातांत त्या वेळार बाबा दिताले. इस्कोलांतल्यान येता आसतना म्हजी भयण शुभांगीक हांवें विचारप, पुडो फोडून वाटेर चणे खावया गो. जाल्यार ती म्हणटाली, “न्हाय हां, पुडा घरी जातकच फोडप. वाटेर खावप न्हाय.” शिस्तीची, नेमाची ती एकदम कडक. तिची सुचोवणी मानचीच पडटाली. म्हजो धाकटो भाव प्रकाश चण्याच्या पुड्या वांगडा भिकणां घेवपाक हट्ट धरतालो. ताका लागून तो इस्कोलाक वचपाक लागल्या उपरांत ‘चणे भिकणां’ खावपाची उमेद भागताली.
एस.एस.सी जाल्या उपरांत प्रकाशान म्हापशेंच्या ज्ञानप्रसारक मंडळाच्या कॉमर्स कॉलेजांत प्रवेश घेतलो. म्हापश्यां शुक्रारार बाजार भरता. शुक्रारा म्हापशें सावन चण्याचो व्हडलो पुडो घेवन प्रकाश घरा येतालो. ते चणे खातना याद जाताली ती दिवचलच्या बाजाराच्या बुधवारा बाबा आमकां चण्याचो पुडो दितालो ताची.
आतां घट्ट चणे खावपाक दांत घट्ट उरूंक ना. मनांत विचार येता त्या मराठींतल्या त्या उतरांचो ‘चणे खावे लोखंडाचे’. आमी ल्हान आसतना मोव- घट्ट चणे खावपाचो खूब अणभव घेतलो. त्या अणभवांतल्यान शाणपणूय शिकून घेतलें. जिवनांत बरे वायट प्रसंगांक मुखार वचपाचें धाडस केलें. वेळा प्रसंगाक आपुणूच आपलें दुख्ख पचोवपाक शिकपाक जाय म्हणून सावरून घेतलें. हे फाटभुंयेर ‘लोखणाचे चणे’ खाल्ले. दीस अशे मुखार वचत केंस धवे जाले. पूण सदांच चणे पळयले की याद येता ती बाबान दिवचलच्यान हाडून दिल्ल्या भाजिल्ल्या चण्याच्या पुड्याची. ते चणे ल्हानपणांत मोव लागताले. पूण त्या मोव चण्यांतल्यान जिवनांत कणखर जावपाचो धडो आमकां बाबान शिकयलो. ही गजाल व्हड आसा आनी तशीच तिची व्हडवीक आमकां जावन आसा.
रमेश सावयकार
9637748974
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
