भांगरभूंय | प्रतिनिधी
आमचे लेखक, जे कविता, कादंबऱ्यो, नाटकां इत्यादी रचताल जे मासिकांचेर आनी वर्तमानपत्रांचेर आनी विशेशपणीं अग्रलेख बरयतात, ह्या सगळ्यांनी व्याकरण शिकूंक जाय, कारण हे शिवाय कोंकणी साहित्याक साहित्य म्हणूंक जावंचें ना.
कोंकणी ही एक गिरेस्त आनी स्वतंत्र भास. जाणीं ही भास मराठीची बोली म्हूण दाखोवंक चिंतलें ते विरगळून गेले. कोंकणी भाशेंत व्याकरण तयार जालें, साहित्य आनी चलचीत्र तयार जालें, दिसाळें उजवाडा आयलें, कितलींच नेमाळीं प्रजेच्या हातांत पडूंक लागलीं तरी कोंकणींत कांय ना म्हणप्यांचें तोंड तेन्नां बंद जालें ना आनी आजुनूय बंद जायना. हाका घरचेच दुस्मान जबाबदार आसात. कथा, कविता, निबंध ह्या सगळ्या साहित्यप्रकारांत ऑपारींची गिरेस्तकाय व्हड. ह्याच म्हालवजार घडये पाद्र आंतोनियो पेरेरा हाणें भाशेची गरज वळखून ‘कोंकणी ऑपारींचें भांडार’ हें पुस्तक निर्माण केलें. हे खातीर पाद्र आंतोनियोची तुस्त- तोखणाय करूंक फावो. ह्या पुस्तकांत आशिल्ल्या ऑपारींचो आंकडो मेजूंक थोडो अवघड, पूण पुस्तकाक 260 पानां आसात. पुस्तकाचें मोल फकत 199 रुपया आसा. अक्षर ए तें झेड मेरेन ऑपारी मांडिल्ल्याचें जाणवता. फाटल्या कव्हर पानाचेर बरोवप्याची थोडी वळख आसा.
ऑपारींचो मोटवो इतिहास
कोंकणी ऑपारींच्या क्षेत्रांत, त्यो पुंजावपाचो पयलो प्रयत्न केन्ना आनी कोणें केलो हाचें मूळ मेळना. जेजुयत पाद्री दियोगो रिबेरो (1560-1633) हाणें, आपणा आदीं जेजुयत पाद्रिंनीं, 1570 मेरेन फाटफाट तीन कोंकणी कोश रचिल्ले तांचेर आधारून रायतुरच्या विद्यालयांत जो कोंकणी शब्दकोश (1626) आशिल्लो तो वाडयलो, तांतूंत 250 वयर ऑपारी आनी म्हण्ण्यो मेळटात. फुडें 20 व्या शेंकड्यांतल्या लोकसाहित्यांत कोंकणी ऑपारींचे कांय संग्रह उजवाडा आयले. ते उपरांत पाद्र आंतनियो पेरेरान 1985 वर्सा कोंकणी ऑपारींचें भांडार उजवाडायलें. ताची दुसरी आवृत्ती पाद्रीच्या जल्म शताब्दी निमतान 2019 वर्सा आयली. मदें ब्राझीन्ह्य सुआरीस आनी डॉ. एदुआर्द दे लिमा हाणींय ऑपारींचे झेले उजवाडा हाडल्यात.
फाटभूंय
भाशेची म्हण गरज आसता आनी गरज कोण पुर्ण करिना तेन्ना कोणाक तरी दिसता हो वावर जावंक जाय. हे फाटभुंयेर हें पुस्तक रचून आयलें. जायत्या भास- विद्वानांच्या ऑपारींचें वाचन करून आनी तांची समजणी घेवन ह्या पुस्तकाची बांदणी केल्या. डॉ. हेलियोदोरो दा कुन्ह्य रिवारा, पाद्र थॉमस एस्तेवगो, पाद्र लाग्रांगे फेर्नांदीस, पाद्र दियोगो रिबेरो, प्रॉ. लुर्दिनो रॉद्रिगीस, दुमिंगोस जुआंव मँडीस, मो. सॅबास्त्यांव रुदोल्फो दाल्गादो, पाद्र. ए. जे. दे सौजा, डॉ. वी. पी. चव्हाण ह्या सारक्या म्हान लेखकांच्या ऑपारींचेर अभ्यास करून आनी आपणाक दिसतात त्यो ऑपारी ह्या पुस्तकांत आस्पावन घेतल्यो.
ऑपारीची परिभाशा
ऑपार मनिसकुळा इतली पोरणी. जी जाणवाय मनशान जोडली, ती ताणें तोंडा- तोंडीं धाकट्या- धाकट्या वाक्यांनी दुसऱ्यांक दिली. ऑपार म्हळ्यार जाणवायेन भरिल्ली शिंसली. जाणारांनी ऑपारी बरोवन काडल्यो. असल्यो ऑपारी सगळ्या भास- सरस्पतींनी वाचूंक मेळटात. आमचें पंचतंत्र आनी हितोपदेश ऑपारींनी ओतल्यांत. एके- एके ऑपारींत एका गांवची जाणवाय आनी अणभव भरिल्लो आसा. एका गांवची ऑपार दुसऱ्या गांवांत वता. एक राश्ट्र दुसऱ्या गांवच्यो ऑपारी आपणायता, आपलें ऑपारींचें भांडार वाडयता, आपलो अणभव दुसऱ्यांक पावयता. अशें गोंयांतूय घडलें. पुर्तुगेजांनी आमकां आपल्यो आनी शेजारच्यो ऑपारी दिल्यो आनी आमी तांकां कोंकणी आनी संस्कृत म्हण्ण्यो अर्पिल्यो. कांय भारती ऑपारी पुतुगेजींतल्यान कोंकणींत रिगल्यो.
ऑपारींत कितें आसचें?
एक ऑपार अर्थान भरिल्ली आसूंक जाय. ती लोकांच्या तोंडांत खेळटी जावंक जाय. लांब ऑपार ऑपारीचो आरंभ, मध्य आनी शेवट विसराक लायता. ऑपारी पोकीं उतरां न्हय. तांतूंत अर्थ, शाणेपण आनी जिविताचो अणभव ओतिल्लो आसूंक जाय, जिणेचीं तत्वां आनी मुल्यां पुरिल्लीं आसूंक जाय. फकाणांचोय आस्पाव जाय. एका वर्गाचें दूसऱ्या वर्गाक खेंडप, एका मनशा कडल्यान दुसऱ्या मनशाचीं फकाणां करप व चिमटे काडप आसूंक जाय. तेन्नाच ऑपारी लोकाच्या तोंडार बसतात.
एके ऑपारीची देख
‘जोर रडटा पेजेक आनी गयरांव रडटा जागेक’ हे ऑपारीची समजणी विद्वान- बाब वी. पी. चव्हाणाक येनासली. ताणें हे ऑपारीचो अर्थ एके चुली लागीं बशिल्ले अस्तुरे लागीं विचारलो. तिणें तिचो समज दिलो. एक दीस, जोर आनी गयरांव, आपूण व्हडलो, तु पूण व्हडलो म्हण विवाद करूंक लागले. जोर म्हणूंक लागलो ‘हांव व्हडलो’ कारण राजा आनी राणयो जोर येतच पेजेक सुस्कारतात. गयरांव म्हणूंक लागलो ‘हांव व्हडलो’ कित्याक तो राजाच्या आनी राणयांच्या घरांत दावकुलां मारता, थंय पेणें करता. जोरूय व्हडलो न्हय आनी गयरांवूय व्हडलो न्हय.
खाशेलेपण
ह्या संग्रहांत अनेक विशयांच्यो ऑपारी आदळतात. दर एके ऑपरीचो अणकार दिल्लो आसा. हाचेवेल्यान अर्थ बरो समजता. गरज थंय तेच धरतेचेर आधारीत ऑपारी दिल्यात. यमक आशिल्ल्यो ऑपारी दिल्यात. देखीक ‘हांडीर आसा चेडो, सोदता सगळो वाडो.’ संगीत आनी संगिताचो ताल आशिल्ल्यो ऑपारी आसात, देखीक ‘जंय मोग आसा थंय शीण आसा; धडयाऱ्याच्या कपलांत तीन गुंडे ; घांटार गोरवां, गोंयांत तारवां ; घांटार गोडें आनी गोंयांत व्हडें; जाणा जाल्ल्यांक गोंय, ना जाल्यार पोंय; आकयचें काजळ आनी बाकयचें शेंदूर; कोंकणी ऑपारींत भरिल्ल्यो गाळयो- फास्त्यो दिल्यात. आनीक एक खाशेलेपण, ‘दुबळ्याच्या पोराक पंबुर्पेचें फेस्त न्हय’ ही गोंयांत जल्मल्ली ऑपार. तीच मंगळुरकार अशी मारतात: ‘काँफ्रीचें फेस्त दुबळ्याच्या पुताक न्हय.’ पाद्र पेरेराची भास आनी शैली भोव सरळ आनी ल्हव, आनी म्हणुनूच ताचीं बरपां सामान्या लोक रुचीन वाचतात.
सोंपयतना…
व्याकरण हो भाशेचो ऑत्मो. जशें हेर साहित्याक व्याकरणाची गरज, तशीच ऑपारींकूय गरज, मात हातूंत वाक्यरचना खाशेलेपणान जाता. पाद्र पेरेरान जाळवणदारांची बुद्ध घेवन ह्या पुस्तकांत ताचेर भर दिला. लुर्दिनो रॉद्रिगीस म्हणटा, “कोंकणीच्या व्याकरणांत एक मूळ नेम म्हळ्यार सगळ्या शब्दांच्या निमाण्या अक्षरांत एक स्वर आसता, जांव दीर्घ, जांव ऱ्हस्व. हो नेम फुडले नेम समजूंक आनी रचूंक वाट उगडटा. हीं तत्वां आनी नेम कोंकणी भाशेक आपलें खूद आनी विशेश व्याकरण आसा म्हण स्पश्ट करतात. आमचे लेखक, जे कविता, कादंबऱ्यो, नाटकां इत्यादी रचताल जे मासिकांचेर आनी वर्तमानपत्रांचेर आनी विशेशपणीं अग्रलेख बरयतात, ह्या सगळ्यांनी व्याकरण शिकूंक जाय, कारण हे शिवाय कोंकणी साहित्याक साहित्य म्हणूंक जावंचें ना.” हे परस आनीक कसली जाणवाय जाय? कोंकणी ऑपारींचें भांडार ह्या पुस्तकाचो अभ्यासकांनी आनी कोंकणी उलोवप्यांनी तशेंच बरोवप्यांनी चडांत चड उपयोग करचो हीच विनोवणी.
– विन्सी क्वाद्रूस,
९८२२५८७४९८
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
