जग में रह जाएंगे प्यारे तेरे बोल….

दावे कडल्यान तलत मेहमूद, मुकेश, लता मंगेशकार, मुहंमद रफी आनी मन्नाडे.

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

म्हान गायक मुकेश हांची आयज जयंती. ते निमतान विशेश लेख.

आयज 22 जुलय. हिंदी सिनेसृश्टींतले म्हान गायक मुकेश हांचो आयज जल्मदीस. ह्याच दिसा म्हळ्यार 99 वर्सां आदीं 22 जुलय 1923 ह्या दिसा मुकेशाचो जल्म जालो. ताचें पुराय नांव मुकेशचंद माथुर. तांणी आपलें भुरगेपण दरियागंज आनी दिल्लीच्या चांदनी चौकांत सारलें. तांच्या बापायचें नांव जोरावर चंद माथुर. ते अभियंते आसले तर आवय रानी घरकान्न. मुकेशाक भुरगेपणा सावन संगीताची आवड आशिल्ली. त्या काळांतले नामनेचे गायक कुंदनलाल सहगल तांकां खूब आवडटाले. कुंदनलाल सहगल हांचे सारको नट आनी गायक जावपाचीय तांची इत्सा आशिल्ली, देखून तांणी ल्हान पिरायेचेर मुळावें संगीत शिकून घेतले.
त्या काळांतलो लोकप्रीय अभिनेतो मोतीलाल हांणी आपल्या पयसुल्ल्या भयणीच्या लग्नांत मुकेशाक गायतना पळयलो. “मुकेशाचो आवाज आयकलो त्याच खिणाक ते त्या आवाजाच्या मोग जालो. ताणीं आपल्या आवय-बापायक सांगलें की एक दीस हो आवाज हिंदी सिने सृश्टीचो आवाज जातलो. तांणीच मुकेशाक मुंबय हाडलो आनी गायक पं. जगन्नाथ हांचे कडल्यान शास्त्रीय गायनाची तालीम घेवपाक सांगली.” मुकेश हांणी तें घेतलें. ह्याच काळांत तांकां कांय चित्रपटांनी अभिनय करपाची ऑफर मेळ्ळी. दिसपाक बरे आशिल्ल्यान ताका नायकाची भुमिका मेळ्ळी. 1941 वर्सा निर्दोष ह्या चित्रपट आयलो. उपरांत तांणी चार चित्रपटांनी अभिनय केलो. पूण चडशे सिनेमा पडले.

मुकेश हांचीं कांय पदां
दोस्त दोस्त ना रहा, क्या खूब लगती हो, जाने कहाँ गये वो दिन, मैने तेरे लिए ही, सुहाना सफर और ए मौसम हँसी, मै पल दो पल का, आवारा हुँ, सावन का महिना, मेहबूब मेरे, जिना यहाँ मरना यहाँ, हमसफर मेरे हमसफर, किसी के मुस्कुराहटों पे, मेरा जुता है जपानी, कहीं दूर जब दिन ढल जाए, धिरे धिरे बोल, चल संन्यासी, कभी कभी मेरे दिल मे, सजन रे झुठ मत बोलो, चल अकेला, सात अजुबे इस दुनियां मे, एक दिन बिक जायेगा, रमया वस्ता वैय्या, डम डम डिगा डिगा….. अशीं जायतीं.


मागीर मुकेश हांणी गायनाचेर लक्ष केंद्रीत केलें. तांकां गायक म्हणून पयलो ब्रेक मेळ्ळो 1945 वर्साच्या ‘पहली नजर’ ह्या चित्रपटांत. ताचें गीत ‘दिल जलता है तो ​​जलने दो’बरेंच गाजलें. ह्या गीताचेर कुंदनलाल सहगल हाच्या शैलीचो स्पश्ट प्रभाव आशिल्लो. तें सहगल हांणीच गायलां असो आयज पसून हजारांनी लोकांचो समज आसा. 1958 आयिल्ल्या ‘यहुदी’ ह्या फिल्मांतलें ‘ये मेरा दीवानापन है’ हें गीतूय खूब गाजलें. ह्या गीतांत तांणी आपली खाशेली शैली वापरली. कुंदनलाल सहगलाच्या प्रभावांतल्यान ते भायर सरले. उपरांत हिंदी सिनेसृश्टींत ‘मुकेश युग’ सुरू जालें. कांयशीं नाकांतल्यान गायिल्ले भशेन तांचीं पदां. मेला आनी अंदाज ह्या सिनेमांत तांणी गायिल्लीं सगलीं गितां लोकप्रीय जालीं.
‘अंदाजा’हीट जाल्लो. मुकेश रणजीत स्टुडिओंत रियाज करतना एक दीस थंयएक गोरोपिट्ट तरणाटो आयलो. म्हणपाक लागलो, ‘तुमचो आवाज खूबच भावनीक आसा. हांव त्या आवाजाच्या मोगांतूच पडलां.’ तो तरणाटो राज कपूर आशिल्लो. उपरांत राज कपूर आनी मुकेश हे समीकरणूच जाले. हे जोडयेन जायतीं हिट पदां दिली. आग, आवारा, श्री ४२०, बरसात, परवरीश, अनाडी, संगम, मेरा नाम जोकर ह्या आरके बॅनर सिनेमांतलीं भोवतेक पदां मुकेशान गायल्यांत. राज कपूर जितले गाजले, तितलेच मुकेश गाजले. कारण राज कपूरान चडसो मुकेशाचोच आवाज वापरलो.
राजकपूराच्या ‘सत्यम शिवम सुंदरम’ ह्या सिनेमा खातीर एक गीत रेकॉर्ड करून मुकेश अमेरिकेच्या संगीत कार्यावळीक गेले. 27 ऑगस्ट 1976 दिसा मिशिगनांतल्या डेट्रॉयटांत सकाळीं बेगीन उठून ते न्हावपाक गेले. तेन्ना अचकीत तांच्या हड्ड्यांत दुखपाक लागलें आनी आताक येवन ते गेले. ताच्या मरणा उपरांत राज कपूरान ‘आयज म्हजो आवाज सदां खातीर गेलो!’ अशी प्रतिक्रिया दिली. तीन दशकां परस चड काळ मुकेशान आपल्या खाशेल्या गायन शैलीन सगल्यांक मोनेळ घालो. मुकेशाचो दर्दभरो आवाज रसिकांच्या काळजांत कोरांतिल्लो आसा, इतलीं वर्सां जावन लेगीत. तांकां जायते पुरस्कार फावो जाले. ‘रजनीगंधा’ ह्या चित्रपटा खातीर राष्ट्रीय पुरस्कार आनी चार फावटीं फिल्मफेअर पुरस्कार मेळ्ळो. तांचे सारको व्हडलो गायक परत केन्नाच जावचो ना. मुकेशाच्या जल्मदिसाक काळजा सावन आर्गां!

श्याम ठाणेदार
9922546295