आयले दिवाळेचे दीस

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

दिवाळी जाली काय धेंडल्याचो पाडवो. ते दीस गांवान घरांच्या आंगणान तुळशी मुखार शेंणाचो आडो कसो घालतालीं आनी गोठो करतालीं.

नरकासूराक घेवन गांवभर भोवंडी मारतना आनी भुरगें नाचत गाजत ‘नरकासुरा रे नरकासुरा, बरीं बरीं कापडां उज्याक लायात’ अशें म्हणत दारांदारांनी भोवतात आनी फांतोडेर ताका उजो घालतात. मागीर घरा येवन आंगाक तेल, उटणें लावन गरम गरम उदक न्हातात. त्याच वेळार दारान, आंगणान पणट्यो पेटोवन काळखे रातीं उजवाड फांकयतात. ह्या दिव्यांची आरास इतकी सोबाय हाडटा की खरेंच आमच्या जिवितांत एक नवो उजवाड पडूंक लागलो असोय आभास जाता. नरकासूर नांवाच्या राक्षसाचो काळोख जिवीतांत जसो त्या वेळार भरिल्लो, तो ह्या वेळारुय त्याच रितीन लासयलो म्हणून उमेदीन भुरगीं, जाण्टीं खोस मनयतात. मागीर घरांघरांनी केल्या जिन्नसांचेर ताव मारतात. आमच्या भुरग्यांक दिवाळी सणांची तर खुबुच उमेद. फोगेटी एक- एक करुन मारपांक तर तांकां खूब उमेद. दिवाळेची व्हड सुटी भुरग्यांचे उमेदींत चड भर घालता.
दिवाळी जाली काय धेंडल्याचो पाडवो. ते दीस गांवान घरांच्या आंगणान तुळशी मुखार शेंणाचो आडो कसो घालतालीं आनी गोठो करतालीं (कांय जाग्यांनी अजून अशें करतात.), तातूंत करडाची नाजाल्यार तण वापरून म्हातारी करप आनी शेणान पुरुन दवरप, गोंरवां म्हणून कारिटां दवरप आनी तीं रंगीत फुलांनी सजोवप. आवय म्हणटाली, धेंडलो येतलो नूं… सगळी तयारी करुन रावात. मागीर….
धे धेंडलो, धेंडल्या पावस शेणलो,
धेंडल्या आवय म्हातारी,
शेळे ऊन खाताली,
शेंणा ऊदक पिताली
धे धेंडलो, धेंडल्या पावस शेणलो
म्हातारेच्या घरांत पणस पिकला,
चिमुटभर तांदळांत गवळी लिपला
धे धेंडलो, धेंडल्या पावस शेणलो…
म्हणीत धेंडलो दारान पावलो काय ताका पांयार ऊदक घालुन ओवाळणी करतात. आतां धेंडल्याच्या मखरान श्रीकृष्णाचे सोबित मूर्ती सजयतात आनी ल्हांन घुमटेन बसोवनन गांवान मिरवणूक काडटात. गांवांतले लोक पूजा करतात आनी तांकां खावपाक दितात. आयज पावस शेणलो, आयज पावस येवंचो ना म्हणीत त्या तणाच्या म्हातारेक काडून घरार शेवटीत फुडें वचप…..असो हो धेंडलो गोरवांच्या पाडव्या दिसा गोंयांत मनयतात .
दिवाळेचे फोव खावन जाले की लक्ष्मी पुजेची तयारी सुरु जाता. कांय राज्यां प्रमाण लक्ष्मीपूजन गोंयकार व्हड उमेदीन मनयतात. घरांघरांनी लक्ष्मीची मूर्ती नाजाल्यार फोटो पाटार वा घरातल्या देवांऱ्यांत पुजतात. लक्ष्मी पूजनाक घरांघरांनी त्या दिसा लागसार रावपी तसेच शेजारी एकमेकांगेर वतात. सवायशिणीच्या कपलाक लावन चिरमुल्यो दिवन ओटी भरतात. ल्हान व्हड भेदभाव करीनासतना एकामेकांच्या पायां पडतात. गोड खावंक दितात. दारा मुखार रांगोळी घालून पणत्यो दवरून केल्ली सजावट पळोवन मन प्रफुल्लित जाता. सगले कडे उजवाड फाकलेलो आसता. आकाशदिवे तरेकवार तरेचे… पळोवंक मजा येता. लक्ष्मी पूजन खरें तर पसरकार आपली समृद्धी जावची म्हणून मनयतात. आपलो वेव्हार लक्ष्मी पावलांनी सदांच भरगच्च भरचो अशें सगल्यांक दिसता. ते लक्ष्मीची पूजा करतात. चिरमुल्यांनी पेडे, चॉकलेट, लाडू घालून पाकिटां भरुन वाटतात. भुरगीं हासत खेळत आसतात. नवे नवे कपडे घालून सोबित दिसतात.
मागीर भाऊबीज. दिवाळी, गोरवां पाडवो जातकच ती येता. दिवाळी परबे उपरांतची भाऊबीज ही परब भाव आनी भयणी मदलें सोबीत, आपुलकीचें, मोगाचें नातें, आतांच हांसप, आतांच रडप, आतांच राग करप, रोखडोच तो विसरप अशें गोड नातें. भाव भयणीगेर येता म्हणून लग्न जाल्ली भयण खूब खोशी आसता. हरशी भाव कितलेंय फावटी येता आसलो तरी भाऊबीजेच्या दिसा मात भयणीक वेगळीच खुशालकाय जाता. अशें म्हणटात, ह्या दिसा खंय यम आपले भयणीगेर गेल्लो. वतना ताणें बरे कपडे, भांगराच्यो वस्तू, गोड खावपाक घेवन गेल्लो. भयण यम आयला म्हणून खोशी जाल्ली. त्या दिसा नरकान आशिल्याक मात्सो सुसेग मेळलेलो. या दिसा यमुना न्हंयेत न्हाल्यार बरें खंय. म्हणून लोक थंय वचून न्हातात. भाऊबीज आमच्या गोंयान व्हड उमेदीन मनयतात. भाऊबीज पाच दीस करुंक मेळटा.
भाव आयलो की पाटा भोंवतणी रांगोळी घालतात. भावाक ओवाळटात आनि गोड खावपाक दितात. कोणाय भयणीक भाव नासत जाल्यार ती मानलेल्या भावाक ओवाळणी घालता वा सूर्याचे चित्र पाटार काडून ओवाळणी घालता. भाऊबीज हो भावभयणीचें नातें अधिक फुलोवपाचो सण. भयणीक आनी कितें जाय आसता? फक्त भाव आपल्यागेर येवचो इतलेंच आनी कांयच ना. इतल्यानूच ती खोशी जाता. तर असो हो दिवाळेचो पांच दिसांचो सण.

सोनाली पेडणेंकार
9923046779