बिहार वेंचणुकेंतलो तांडव

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सगळ्याच थळावे, राष्ट्रीय पक्षांत बाहुबली उमेदवार, तांचे गुंड समर्थक आशिल्ले राजकी पक्ष वास्तवांत ‘गँग्स ऑफ वस्सेपूर’ परस खर अवतारांत दिसतात.

बिहारांतल्या वेंचणुकांक लोकशायेचो उत्सव वा नाच न्हय तर गुंड, बाहुबलींची ‘दंगल’ म्हणूं येता. राष्ट्रीय सुरक्षा कायदो (NSA) लागू करत जाल्यार बंदखणी उण्यो पडटल्यो. भोवमत खंयच्याय पक्षान मेळयलें तरी सत्तेंत बाहुबलीच आसतले. फाटल्या वेळार 66% उमेदवारां आड गुन्यांवांचे आरोप लागिल्ले हें प्रतिज्ञापत्रांत नमूद आशिल्लें. ह्यावेळा टक्केवारींत वाड जावं येता.
मौर्य आनी गुप्त राजवंशाच्या कार्यकाळांतलो मगध साम्राज्याचो (आयचो बिहार) इतिहास भांगरा अक्षरांनी बरोवपा इतलो प्रशस्त आशिल्लो. जग जिखपाक भायर सरिल्ल्या अलेक्झांडराक चंद्रगुप्तान घरपरतीच्या प्रवासाक धाडलो हाचो उल्लेख ग्रीक इतिहासांतूय सापडटा. थंय चंद्रगुप्ताचो उल्लेख ‘सेंड्रोकॉटस’ असो केल्लो आसा. सम्राट अशोकाचे 50 लाख वर्ग किमी क्षेत्रफळाचें साम्राज्य पश्चिमेक आयचे अफगाणिस्तान ते पूर्वेक बांगलादेश आनी उत्तरेक काश्मीर ते दक्षिणेंत केरळ, तमिळनाडू सोडून बाकी भागांत पसरिल्ले. बुद्धीश्ट आनी जैन धर्मांचें बिहार हें उगमस्थान. बुद्धाक ज्ञानप्राप्ती गयेंत जाली. बिहार हो बुद्ध विहार शब्दाचो अपभ्रंश म्हणटात. विष्णूगुप्त उर्फ चाणक्यान राज्यप्रशासन, अर्थव्यवस्था आनी कायद्यांचे धडे दिले. नालंदा, विक्रमशीला सारकिल्ल्या त्या काळांतल्या जागतीक किर्तीच्या शिक्षणसंस्थांत चीनांतल्यान शुवांगझांग, फांचियान, यित्सिंग हे पंडित- धर्मगुरू शिक्षण घेवपाक आयिल्ले असो इतिहास आसा. मगध राजवंश विद्वत्ता, प्रशासन, कला, शिक्षण, आध्यात्माचे बाबतींत त्या काळांत खरोच विश्वगुरू आशिल्लो म्हणल्यार अतिताय जावंची ना.
स्वातंत्र्या उपरांतूय सुरवेक बिहारान देशाक उच्चशिक्षित, कुशळ, दुरदर्शी प्रशासनीक अधिकारी मेळोवन दिले. देशाचे पयले राष्ट्रपती राजेंद्र प्रसाद हे बिहारचे सुपुत. भ्रश्टाचारा आड पुराय क्रांती घडोवन इंदिरा गांधीचें काँग्रेस सरकार कोसळावपी क्रांतीकारी समाजवादी नेते लोकनायक जयप्रकाश नारायण हे पाटणाचे रहवासी.
बिहारच्या गतवैभवाक रसातळाक पावोवपाचें काम 1970 च्या संपूर्ण क्रांतीवेळा वयले जयप्रकाशांचे दोन पट्टशिश्य आनी क्रांतीचे कमांडर लालू प्रसाद यादव आनी नितीश कुमार हांचे थळावे राजकी पक्ष 1990 उपरांत करत आयल्यात ही जयप्रकाशांच्या क्रांतीची शोकांतिका. राष्ट्रीय राजकी पक्षांचीय हांतूत भागीदारी दिसता. विद्यार्थी नेता लालून 1990 वर्सां बिहारच्या राजनितींत चंद्रगुप्ताच्या भुमिकेंत एंट्री घेतली तेन्ना शिक्षणान इंजिनीयर विस्वासू नितीश ताच्या चाणक्याच्या भूमिकेंत दिसतालो. फुडलीं धा वर्सां हें समीकरण चल्लें. लालू- राबडी देवीच्या कार्यकाळांतली 1994 ते 1999 मेरेन प्रशासनीक, राजकी घडामोडी, समाजव्यवस्थेंतलें थरार नाट्य हांवें बिहारांतल्या म्हज्या राबित्यांत लागींच्यान पळयिल्लें.
बिहारचें राजकारण सुरवेसावन धर्म, जाती-उपजातींचेर आदारीत. वर्स दोन हजारांत लालून मागास वर्गीयांच्या मसिहाच्या भुमिकेंत आपली वळख दाखोवपाक सुरवात केली तेन्ना जातीन कुर्मी आशिल्ल्या नितीशान आपले राजकी अस्तित्व आनी भविष्य तिगोवपा खातीर लालूचो साथ सोडून जॉर्ज फर्नांडीसा वांगडा समता पक्ष स्थापन केलो. खासदार जावन केंद्रीय राजकारणांत पदार्पण केलें. मन राज्यांतल्या राजकारणांत गुतिल्ले कारणान 2003 वर्सा जेडीयू पक्ष स्थापून 2005 वर्सा भाजपच्या मजतीन पयल्या फावट सरकार घडोवन नितीश कुमार मुख्यमंत्री जाले आनी तेन्ना सावन आयज मेरेन सगळ्या वेंचणुकांत जैतिवंत जायत सात फावटी मुख्यमंत्रीपद भुषयत बिहारांत सगळ्यांच चड काळ मुख्यमंत्रीपद भोगपाचो मान मेळयला. राजकी प्रवासांत ‘पलटूराम’ म्हूण बदनाम नितीशान सिद्धांत खुटयाळाक लावन वर्स 2015 आनी 2022 सांत भाजपाक कुशीन दवरून लालूच्या आरजेडी वांगडाय महागठबंधनाच्यो युती केल्यो. राजकी फुडाऱ्यांच्या ‘येन केन प्रकारेण’ सत्ता हातासपाच्या आधाशीपणाक लागून साम, दाम, दंड, भेद, भ्रश्टाचार, हिंसा, धर्मवाद, जातीवाद हे बिहारच्या राजकारणाचे स्थायीभाव जाल्ले आसात. राजकारण्यांनी राज्याचो खजिनो आनी सैमीक संसाधनांची लूट केली. त्या दुडवांतल्यान गुंड, कार्यकर्ते पोसले. धवे कुर्ता, पायजमा भेसांत पारवे कशे कार्यकर्ते दिसूयभर विकास भवनांत (कलेक्टरेट) एका खात्यांतल्यान दुसऱ्या खात्यांत भोंवडी मारत फकत कागदाचेर स्थापन्न केल्ल्या कृशी, सिंचन संस्था, स्वयंसहायता पंगडा खातीर मजत, अनुदाना एकठांय करतना दिसतात. लोकांकूय कृशी, सिंचन, उद्देग लावपाक सरकारी बँकांतल्यान ‘रिण मेळावे’ भरोवन रिणां, अनुदानां दिवन वित्तीय पोशण केल्लें खरें, पूण थंय राजकी दलाल, मध्यस्थांनी आपले कमिशन खाल्ले कारणान अर्थव्यवस्थेच्या विकासा खातीर अपेक्षे प्रमाणें उपक्रम चालीक लागूंक शकले नात. लोकांनी रिणांचो दुडू धंद्याचे भांडवल अशे वापरून नफो कमावपाचो सोडून उपभोगाचेर खर्च केलो. बुडीत खात्यांत गेल्ली रिणा सरकारानीं माफ केली, बदल्यांत वेंचणुकांत मतां मागलीं. रिणां दिवप, रिणकारान ती खर्च करप, सरकारान माफी दिवप ह्या राजकी फायद्याच्या दुश्टचक्रान रिणकार स्वावलंबी, रोजगारी जावपाक पावले नात.
वेंचणुकां वेळार नेते प्रचार माचये वयल्यान एकमेकांआड भ्रश्टाचाराचे आरोप लायतना दिसतात खरे, पूण हमाम में (न्हाणी घरांत) सब नंगे है, हें वास्तव. उणे- चड प्रमाणांत भ्रश्टाचारांत सगळेच पक्ष गुंतल्यात- हरिश्चंद्राचो अवतार सोवळो राजकारणी सापडप महाकुस्तार. वेंचणुको लागी पावतात तेन्ना मता खांतीर दुडू, साडयो, सदरे वाटपाची परंपरा आशिल्ली जी बेकायदेशीर मानताले. आयज वेंचणूक काळांत सत्तेंतल्या सरकारांनी विंगड, विंगड योजनां खाला जाण्टेले, महिला, तरणाट्यांच्या बँक खात्यात दुडू जमा करप आनी ते आमी केलां अशें स्रय घेवन मतां मागप हें कायदेशीर मानपाक लागल्यात.
रू. 950 कोटींचो गोरवां खावड घोटाळो लालूचे कारकिर्दीत 1996 वर्सा जाल्लो. तातूंतल्या काय प्रकरणांत दोशी सांपडिल्ले कारणान लालून बंदखणीची खास्त भोगल्या. जामिनाचेर भायर आसतना केंद्रांतल्या काँग्रेस सरकारान 2004 ते 2009 दरम्यान लालूक रेल्वे मंत्रीपद दिल्ले. ह्या कांडात रू. 37 कोटींचो भ्रश्टाचार केल्लो सिद्ध जाल्ले कारणान न्यायालयान काँग्रेसचे आदले मुख्यमंत्री डॉ. जगन्नाथ मिश्रांक 4 वर्सांच्या बंदखणीची खास्त दिल्ली. तेन्ना भ्रश्टाचाराचे दाग बिहारांत काँग्रेसचेरूय लागल्यात. लालूक भ्रश्टाचारी म्हणपी नितीशान लालूच्या पक्षा वांगडा 2015 आनी 2022 वर्सा अशें दोनदां सत्तेंत भागीदारी केल्या तर नितीश स्वताक सोंवळो कसो म्हणपाक शकता?
सगळ्याच थळावे, राष्ट्रीय पक्षांत बाहुबली उमेदवार, तांचे गुंड समर्थक आशिल्ले राजकी पक्ष वास्तवांत ‘गँग्स ऑफ वस्सेपूर’ परस खर अवतारांत दिसतात. मोकामा विधानसभा क्षेत्रांत तेजस्वी यादवाच्या आरजेडी वतीन बिहारांतलो सगळ्यांत कुप्रसिद्ध ‘डॉन’ सूरजभान ज्याची मजत उत्तर प्रदेशांतलो ‘डॉन’ श्रीप्रकाश शुक्ला घेता, ताची घरकान्न उमेदवार आसा. गुन्यांवकारी प्रकरणांक लागून तो स्वता वेचणूक लडोवपाक शकना. ताचे विरूद्ध नितीश कुमाराच्या जेडीयू वतीन ‘छोटे सरकार’ अनंत सिंह ‘डॉन’ उबो रावला, जो गेल्ली 25 वर्सां केन्ना जेडीयू तर केन्ना आरजेडी वतीन वेंचणुको जिखत आयला. सद्या जेडीयूची भाजप वांगडा युती आशिल्ले कारणान ताच्या पोश्टरांत मोदी, शाह झळकतात. आतां मेरेन प्रधानमंत्री, मुखेल मंत्र्यां खातीर चाणक्याच्या भुमिकेंत वेंचणुकांत रणनिती थारायतालो तो प्रशांत किशोर बिहारांत सुशासन हाडचे खातीर ‘जनसुराज पक्ष’ स्थापून वेंचणुको लढयता, मात मोकामांत ताकाय आपल्या उमेदवाराच्या प्रचारा खातीर दलित ‘बाहुबली’ दुलारचंद यादवा सारकिल्ल्याची मजत घेवची पडप ही विटंबणा म्हणपाची.
प्रचाराच्या रणधुमाळींत जेडीयू उमेदवार जातीम भूमीहर अनंत सिंहान दलित डॉन दुलारचंदाक फारपेट करून मारून उडयलो. अनंत सिंह बंदखणींत आसा आनी ‘छोटे सरकाराक’ वेंचून हाडपाचो निर्धार समर्थक, कार्यकर्त्यांनी केला. उपमुख्यमंत्री पद भुशयिल्ले भाजपचे उमेदवार सम्राट चौधरींआड 1995 वर्सा सात जाणांच्या खुनाचे आरोप लागिल्ले आनी 1999 वर्सा शिल्पी- गौतम बलात्कार- खुन प्रकरणांत तांची सीबीआय चवकशीय जाल्ली. सद्या घातक हत्यारांनी हल्लो करप, दंगे भडकावप, सरकारी अधिकाऱ्याच्या कामांत व्यत्यय हाडप सारकिल्ली गुन्यांव प्रकरणां न्यायप्रविष्ट आसात. डॉन सुनील पांडेचो पूत विशाल प्रशांत बक्सरच्यान भाजपचो उमेदवार आसा. 1994 वर्सा बाहुबली आनंद मोहन सिंगान गोपालगंजचो जिल्हो मॅजिस्ट्रेट जी.कृष्णय्याक समर्थकां करवी मारून उडयिल्लो. बंदखण भोगून तो दोन वर्सा फांटी भायर आयला. ताची घरकान्न लवली आनंद जेडीयूची सांसद आसा. तर पूत चेतन आनंद गेल्ले वेळा आरजेडींत आमदार आशिल्लो तो ह्या वेळा जेडीयू वतीन नबीनगर मतदारसंघांत वेंचणूक लडयता.
यथा राजा- नेता- तथा प्रजा ह्या म्हणी प्रमाणें नेत्यांच्या कर्तुबांचो समाज जीवनांत आनी चड करून तरणाट्यांचेर प्रभाव पडटा. मोकामा 1980 मेरेन शांत आशिल्ले. 1990 लालू- नितीश जोडी सत्तेत आयले उपरांत रुप बदलले. सकाळी आठ वरांचेर पटना वचपी विद्यार्थ्याचे झूंड मोकामा, फतूहा, बाढ (नितीश, अनंत सिहांचो गांव) स्टेशनांचेर तिकिटाविना आरक्षित एसी कोचांत घिट्टी करतात, मारामारी करतात तेन्ना कोच कंडक्टर गायब आसतात.
हाका लागून बिहारांत शिक्षणाचो स्तर खालावला. बनावट डीग्री विकत्यो मेळटात. पगारांत बडटी खातीर सरकारी कर्मचाऱ्यांनी बिहारच्यो बनावट डिग्री लायिल्ली प्रकरणां उक्तडार आयली तेन्ना हेर राज्यांतल्या सरकारी खात्यांनी तांचेर बंदी घाल्ली. भुरग्यांच्या बऱ्या फुडारा खातीर बिहारचे पालक तांकां शिकपाक दिल्ली, नागपुरांत, हैदराबादेंत धाडटात.
शिक्षणाचो उणो स्थर, राजकी भ्रश्टाचार, हिंसक गुन्यांवकारी घटकांक लागून बिहारचो आर्थिक आनी समाजीक विकास खुटला. खंडणी- थळाव्या भाशेंत रंगदारी- मागप, ती मेळोवचे खातीर धमक्यो दिवप, अपहरणां-खून करप हाका लागून कारखानदार, उद्देजक बिहारांत गुतवणूकीखातीर उत्सुक दिसनात. राज्याचो बेरोजगारी दर 11% पावला. साडेतेरा कोटी लोकसंख्येंतले 2 कोटी आसपास बिहारींनी मजुरी, नोकरे खातीर इतर राज्यांनी पलायन केल्ले आसा. देशांत तमिलनाडू आनी केरळ हे अपवाद सोडत जाल्यार बिहारी मजूर देशभर सांपडटात. गोयांतूय पेडणें तें काणकोण मेरेन राज्यभर ते हालींच्या वर्सांनी दिसपाक लागल्यात.
बिहार हे आयज देशांतले सगळ्यांत गरीब राज्य. दर मनशी वर्सुकी उत्पन्न मात्र रू 32000. राज्यांतले फकत 5% ‘गिरेस्त’ म्हयन्याक रू 50000 परस चड कमयतात. 80% दबंग, बाहुबली राजकारणी कोट्याधीश आसात हाचो पुरावो वेंचणूक अर्जांतली प्रतिक्षापत्रां दितात. देशांत संपूर्ण क्रांतीचे प्रवर्तक जयप्रकाश नारायणाचे
कमांडर- लालू,नितीश- बिहाराक स्राप थारले. पटनांत कदमकुवां भागातलेच नागरीक जयप्रकाश नारायणांक विसरले. तांचे घर चडशे कुलुपबंद आसता. तांच्या जयंती, पुण्यतिथी दिसा पुष्पांजली अर्पण करपाक आदीं येवपी लालू- नितीश आनी पक्ष कार्यकर्ते आतां येनात अशें शेजाऱ्यांनी सांगलें. जयप्रकाशाचो अवतार जावपाचो ना आनी लागीच्या फुडारांत बिहारची समाजीक, आर्थिक परिस्थिती सुदारपाची अपेक्षा ना.

दीपक लाड
पर्वरी