परबीं माधवबाब…..

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

केरळच्या एर्नाकुलम शारांत 22 आनी 23 नोव्हेंबर 2025 ह्या दोन दिसांनी भरपी 26 व्या अखील भारतीय कोंकणी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष म्हण गोंयचे नामनेचे साहित्यकार भौ. वेणी माधव बोरकार हांची निवड जाल्या हे खातीर तांकां मना-काळजासावन परबी!
माधवबाबाचें कोंकणी साहित्याक खूब मोठें योगदान आसा, खास करून कवितेक. ते कवितेची निरंतर साधना करपी साधक आसात. कविता हो तांचो प्राणच कसो. कवितेकडेन आशिल्ल्या तांच्या हृया नात्याक लागूनच ते एका दुर्घर दुयेंसांतल्यान आनी पांच फावटी जाल्ल्या कोरोनाच्या संसर्गांतल्यान स्वताक सुखरूप दवरूंक पावल्यात. हांव तर अशें मानता की ह्या दुयेंत काळार माधवबाब जे तरेन कवितेची साधना करताले, ती पळोवन ह्या दुयेंसांकय आपली साटली-पोटली कंवळून पळ मारचो पडलो.
अखील भारतीय साहित्य संमेलनाचें अध्यक्षपद हो साहित्यकाराचे जिणेंतलो व्हडलो भोवमान. आतां मेरेन 25 अखील भारतीय कोंकणी साहित्य संमेलनां जाली आनी 25 कोंकणी साहित्यकारांक हो मान फावो जालो. हो मान दितना साहित्यकाराच्या साहित्य क्षेत्रांतल्या योगदानाचो विचार जाता तेच बरोबर ताची कोंकणी विशीची निश्ठा आनी वावर हेंवय लक्षांत घेतात. गोंय, केरळ, कर्नाटक आनी महाराष्ट्र ह्या चारूय राज्यांतल्या साहित्यकारांक हो भोवमान तांचें तांचें ज्येश्ठत्व आनी श्रेश्ठत्व पळोवन मेळटा. माधवबाबांचें कोंकणी साहित्याखातीरचें आंतां मेरेनचे योगदान खूप श्रेश्ठ आसा, तें पळयत जाल्यार, तांकां हो भोवमान हे आदीं फावतालो, पूण दर एके गजालीक वेळ आसता. अंदूं हो वेळ आयला आनी ताची खोशी तांच्या सगळ्या बरें मागप्यांक आनी साहित्य वाचकांक जाल्या.
माधवबाबान कोंकणी कवितेक एका उंचायेच्या पांवड्यार व्हरून दवरल्या. बाकीबाबां उपरांत कोंकणी कवितेक गिरेस्त करप्यांचीं जीं नांवां मुखार येतात, तें मदीं ताचें नांव अग्रस्थानार आसा. ते आपल्या तन-मनांत काव्य रुजोवन जियेतात. तांची कविता मिताक्षरी. पूण आशयधन. सामाजीक विशयांपरस मनाच्या तरल भाव-भावनांनी भरिल्ली. देवळांतल्या घांटिच्या मंजूळ निनादा सारखी. तांची कविता म्हणल्यार एक चित्रच कशें, उतरांचें. तशें तांकां चित्रांय, खास करून रेखाचित्रां काडूंक आवडटात. जेन्ना तांकां उतरांनी अभिव्यक्त जावपाचें नासता, तेन्ना ते या चित्रांच्या माध्यमांतल्यान अभिव्यक्त जातात. तांचीं चित्रां पळोवन केन्ना केन्ना मन दुविधेत पडटा की हीं चित्रां हीच तांची खरी कविता, काय तांची कविता हीच खरीं चित्रां ? तांचें हस्ताक्षर म्हणजे आनीक एक तांच्या आंगांत प्रसवल्लो काव्यप्रकार. प्राचीन मंदिरांनी आशिल्ल्या देव-देवतांच्या सुंदर कमानीदार आंगलोटिच्या शिल्पांसारखीं तांचीं अक्षरां. ह्या अक्षरांच्या माध्यमांतल्यान तांणी रचिल्ल्यो कविता मनाक तर भुलयताच, पूण त्यो दोळ्यांकय भूल घालतात. तांकां भुरगेपणा साकून शास्त्रीय संगीत आयकुवपाची आवड, ते स्वता सांगतात– तांचे हे वोडीक लागूनच तांचे भितर कवी रुजवलो, आनी संगितमय निनाद आशिल्ल्यो कवितांनी जल्म घेतलो. आपले कवितेचे निर्मणेविशीं ते एकेकडेन म्हण्टात— उत्तम संगीत आयकतकच हांव एके वेगळेच भावअवस्थेंत पावता. एकाद्रया रागाची बंगिश वा सुरावट आयकतकच ती दीर्घकाळ मनांत घोळूंक लागता आनी तातुंतल्यानच कविता स्फुरूंक लागता. म्हजे कवितेक जें एक अमूर्त रूप आसा तें ह्या संगीत आनी चित्रकले कडेन आशिल्ल्या नात्याक लागून आसूंये. कविता, संगीत आनी चित्र एकेच मुशींतल्यान आयल्यांत. चित्रकार आनी गायक रंग आनी सूर ह्या माध्यमांतल्यान आशय व्यक्त करता तो हांव उतरांच्या माध्यमां वरवीं व्यक्त करतां.
फाटलीं सुमार पांच दसकां माधवबाब कोंकणी कवितेच्या मळार सक्रीय आसात. 1970 च्या दसकांत कोंकणी कवितेच्या मळार उदेल्ले ते एक आधुनीक कवी म्हण आज तांचेकडेन समिक्षक, अभ्यासक पळयतात. तांचे कवितेक काव्यात्म झालर आसा, सृजनाचो गंध आसा. ते स्वता काव्य रसीक आनी एक चोखंदळ वाचक. तांच्या वाचनाची कक्षा कोंकणी पुरतीच मर्यादीत ना, तर ते कोंकणी बरोबरच, मराठी, हिन्दी, इंग्लिश ह्या भाशांतलें मौलीक आनी अनुवादीत साहित्य वाचतात, तेच बरोबर ह्या भाशांतल्यानय ते लेखन करतात. तांचें खाशेलेंपण म्हणजे ते पुस्तकां विकतीं घेवन वाचतात. इंग्लीश विशयांत एम. ए. केल्यान इंग्लीश साहित्याचो ताका भरपूर लळो आनी समझ आसा. लोकसंगिताचीय तांकां जाण आसा. देशी आनी पश्चिमी दोनय मळावेल्या साहित्यीक प्रवाहांविशीं ते सदांच जागरूक आसतात.
तांणी खूब भुरगे पिरायेचेर कविता बरोवपाक सुरवात केली. वयाच्या पंदरा वर्सांचेर तांचो पयलो कविता संग्रह ‘ चंवर ‘ (1969) उजवाडाक आयलो. ते उपरांत आतां मेरेन तांचे ‘ वताच्यो सांवळ्यो,’ ‘ उजवाडाचो रूख,’ ‘पर्जळाचें दार,’ ‘यमन’ , ‘अव्यक्ताचीं गाणी’, ‘सिंफनी’ आनी ‘सुकृताचीं फुलां’ अशे वट्ट आठ कविता संग्रह उजवाडाक आयल्यात. ह्या आठ काव्य संग्रहांनी तांणी कोंकणी कवितेक सधन केल्या. तांणी अनुवाद क्षेत्रांतय उत्कृश्ठ वावर केला. प्रभाकर माचवे हांचें ‘कबीर’ आनी ‘रवींद्रनाथाच्यो एकशें एक कविता’ तांणी कोंकणींत अनुवादीत केल्यात. जांतुतल्या एकशें एक कवितां खातीर तांकां केंद्रिय साहित्य अकादेमीचो अनुवाद पुरस्कार फावो जाला. ह्या शिवाय तांणी ‘डॉ. मनोहरराय सरदेसाय’ हांचेर साहित्य अकादेमी खातीर इंग्लीश भाशेंत आनी गोवा कोंकणी अकादेमी खातीर कोंकणी भाशेंत तांणी मोनोग्राफ बरयला. तशेंच ‘पांडूरंग भांगी’ हांचेरूय गोवा कोंकणी अकादेमी खातीर कोंकणी भाशेंत मोनोग्राफ बरयला. हो तांचो वावर कविते इतकोच मोलादीक आसा. हालीं सरांक तांचें ‘आरोह अवरोह’ हें ललीत लेखांचें मराठींत पुस्तक उजवाडाक आयलां. तांकां डायरी बरोवंक आवडटा. तांचें डायरी लेखनय कवितेचोच साज घेवन येता. कोंकणी आनी मराठी नेमाळ्यां-दिसाळ्यां खातीर तांणी सदरांय बरयल्यांत. तांची कवितेची साधना अखंडपणान आजय चालू आसा.
माधवबावाचें कोंकणी भाशेखातीर वयर उल्लेखीत साहित्य निर्मणेचें योगदान तर आसाच, पूण तांचें आनीक एक म्हत्वाचें योगदान म्हणजे ते नवे पिळगेक तांचें मार्गदर्शन आनी प्रोत्साहन. कोणाय नव्या वा युवा बरोवप्यांचें लिखाण वाचनात आयलें जाल्यार ते ताका आपलो अभिप्राय कळयले बगर केननाच रावनात. ह्या तांच्या गुणाक लागून नवे पिळगेचें नकळत मार्गदर्शन जाता आनी तांकां साहित्य बरोवंक प्रोत्साहनय मेळटा. तांणी ह्याच उद्देशान सुनापरांत दिसाळ्यांत युवा लेखकांच्या कवितांचें रसग्रहण करपी ‘ आपरोस’ नांवाचें सदर वट्ट णव वर्सां बरयलें. फक्त युवांकच न्ही, प्रस्थापितांचेंय साहित्य वाचून ते ताका आपलो अभिप्राय कळोवंक विसरनात.
तांच्या साहित्यीक योगदाना खातीर तांकां साबार मान-भोवमान फावो जाल्ले आसात. नांव घेवपाचेंच जाल्यार कला अकादमीचो साहित्य पुरस्कार, विश्र्व कोंकणी केंद्र, मंगळूर संस्थेचो विमला पै काव्य पुरस्कार, केंद्रीय साहित्य अकादेमीचो साहित्य आनी अनुवाद अशे दोन पुरस्कार, गोंय राज्य सन्मान, कुडचडें कोंकणी साहित्य केंद्राचो जनगंगा पुरस्कार आदी.
पणजी आकाशवाणी केंद्राचे निदेशक म्हण वावुरल्या उपरांत ते निवृत्त जाल्यात. मजगती गोवा कोंकणी अकादेमीचे अध्यक्ष म्हणूनय ते कांय काळ वावुरल्यात. तांच्या कार्यकाळांत अकादेमीच्या साहित्यीक तशेंच अकेडेमीक कार्यावळींक एक उंचाय फावो जाल्ली.
आतां 26 व्या अखिल भारतीय कोंकणी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष म्हण तांची
निवड जाल्ली आसा. तांच्या मुकूटाक हो आनीक एक मानाचो तुरो लागला. दोन दिसांच्या ह्या संमेलनात ते साहित्यीकांचें योग्य मागर्दर्शन करतले आनी कोंकणी साहित्य आनीक उंचायेचे तेंगशेर पावोवंक आदार करतले अशी आस्त आसा. माधवबाबांक शुभेच्छा !

डॉ. जयंती नायक