संस्था, चोंबो आनी पंगड

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

वैयक्तीक फायद्या पासत संस्थां आनी मंडळांचो उपेग जावंक फावना हाची जतनाय घेवची तेन्नाच ती भरभराटीक पावंक शकता.

कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन ।
मा कर्मफलहेतुर्भुर्मा ते सङ्गोऽ स्त्वकर्मणि॥
काम करपाचो तुका पुराय अधिकार आसा, मात ताच्या लाबाचो तुका अधिकार ना. भगवत गीतेंत हाका कर्मयोग अशें म्हणलां. ह्या श्लोकाचो उल्लेख खुबश्या वेळार जायते कडेन जाता.
चळवळ आनी तातूंत वांटो घेवपी हांचे अशेंच आसता. मागीर ती कसलीय जायना. स्वताच्या लाबाची आस्त दवरिनासतना ती तर्कीक नदरेन पुराय जाय मेरेन चालूच उरूंक जाय. जो मेरेन ज्या पासत चळवळ सुरू केल्ली वा जाल्ली आसता ती गजाल पुरायपणान साध्य जायना, तो मेरेन बंद पडूं नजो. भारत देस स्वतंत्र करूंक, परकी राजवट धांवडावन घालूंक स्वातंत्र्याची चळवळ सुरू जाली. देशांतल्या हजारां वयर लोकांनी कसलोच हिशोब दवरिनासतना तातूंत वांटो घेतिल्लो. त्या वगतार तांच्या सामकार फक्त एक मोख आशिल्ली. भारत देस स्वतंत्र करप. चळवळीन पुराय देशभर नेट धरलो आनी जुस्त परकी राज्यकर्त्यांनी एक घातकी चाल खेळ्ळी. चळवळींतले कांय मेजके मुखेली आदीं सावन स्वता पासत परकी राज्यकर्त्यां कडसून खास सवलती मेळयताले. जावं ताचो प्रवास वा राजकी बंदखण असल्या वेळार चड करून तांणी त्यो सवलती भोगिल्ल्यो. हांचो फायदो घेत त्या वगतारच्या परकी राज्यकर्त्यांनी चळवळींतल्या कांय मुखेल्या सामकार स्वतंत्र देसाचें फुडारपण आनी सत्ता हांचे हांयस दवरलें. तें तांच्या गळाक लागले आनी धूर्त परकियांनी तांकां फारावन काडले. त्या आदीं धर्मांचो, जातींचो आधार घेत चळवळींत तांणी फूट घाल्लीच. फुडें ती वेर वाडत गेली आनी देसाचे कुडके जाले. आनी ती चळवळ निवळ्ळी. निश्कपटी जनतेक आपणें केल्ल्या चळवळी पासत देश स्वतंत्र जालो अशें दिसलें. पूण परकी राजवटीच्या मुखेल्यांनी देसाक पुराय स्वातंत्र दिवच्या जाग्यार आपणाक कशें फावो आनी फायद्याक पडटा तशें तें दिल्लें. हजारांनी लोक कसल्याच लाबाची आस्त दवरीनासतना ज्या चळवळींत वांटेकार जाल्ले, ज्या देशाच्या स्वातंत्र्या पासत सगळे एकठांय झगडले, “तो देस” मात स्वतंत्र जावंक नाशिल्लो. हे विशीं त्या वेळार लेगीत कोणाकूच कांयच दिसलें ना. आयज मात त्या स्वातंत्र्याचो बरो वायट परिणाम देश आनी वांगडा आमीय भोगीत आसात.
विचारांत आनी आचारांत सातत्य आसले बगर मागीर जावं ती चळवळ वा संस्था फुडें सरूंक शकना. स्वतंत्र देसात उपरांत कितल्योशोच चळवळी, संस्थां, मंडळां सुरू जालीं. कितल्योशो ना नपयत जाल्यो. चड करून हातूंत सर्तीं वाट्यां पासत सुरू केल्ल्या संस्थांचो, संघटणांचो, पंगडांचो, मंडळांचो आस्पाव जाता. व्हडा धमाक्यान सुरू केल्या जायत्या असल्या संस्थेची, संघटणाच्या चळवळीचीं फुडें गती उणी जाल्ल्यान त्यो एक तर फाटीं पडल्यो वा मूळ उद्दिश्ट साध्य करूंक तांका अपेस आयलें. म्हजो एक चळवळींतलो आमीग आसा. गोंयच्या राजभास चळवळींत लेगीत तो वांटेकार जाल्लो. ताचे म्हणणें चळवळींतल्या वांटेकारांक ज्या वगतार कसले पुरस्कार, कदेल आनी मुखेलपण अश्या तरेची नामना मेळटा तीच ताच्या कार्याची पावती कशी आसता ! हें खरें जावं येता. पूण कोणाक? असोय प्रस्न उबो रावता. जो कोणीय फक्त असल्या गजाली पासत चळवळींत वाटेकार जाल्लो ताका. असल्या मानसिकताये पासत चळवळीचें आनी ती चलयतल्यांच्या नांवांचो इबाड जाता. आयज मेरेन गोंयच्या राजभाशे नांवान राजकारण खेळपी राजकी पंगड, राजकारणी, आपघोशीत समाजीक मुखेली, धर्मां आड लिपून आपली खाज काडून घेवपी “धर्मकारणी” आनी जायते अश्या लोकांची चलिल्लीं कर्मां जर पळयत तर गोंयच्या राजभाशे विशींची चळवळ पुराय जाली अशें समजप फकांडां जातलीं.
कांय मंडळां, संस्थां, चळवळी अश्यो आसतात जांची उद्दिश्टां नदरे सामकार दवरून खुबशे जाण आपखोशयेन तातूंत वांटेकार जातात. त्या संस्थेचे आपवावुरपी म्हण वावुरतात. कदेल, पद, मुखेलपण, पुरस्कार आनी सत्कार हाची कसलीच आस्त दवरीनात. संस्थेन लावन दिल्लीं वेळ, शिस्त पाळतात. अशें जाल्ल्यान ते लेगीत त्या संस्थे वांगडा वाडत वतात. तांचे संस्था आनी समाज दोनय वाठारांनी वावरप एक सारकें आसता. वैयक्तीक, राजकी, खाजगी जिणेची मेकळीक आशिल्ल्या असल्या संस्थेचे आपवावुरपी संस्थेच्या मुखेल्यांनी मारिल्ल्या एका उल्या सरशीं आपलें सगळें काम कुशीक सारून एकठांयतात.
दुसऱ्या अर्दान कांय संस्थांनी, मंडळांनी, पंगडांनी त्या संस्थेचे वा मंडळाचे मूळ उद्दिश्ट सोडून ताचे मुखेली वा पदाधिकारी आपलें स्वताचें आचार, विचार, मत दुसऱ्याचेर लादपाचो यत्न करतात. तें मानून ना घेवपी कुशीक रावतात वा ते तांका कुशीक सारतात. उपरांत असल्या ती संस्था, मंडळ म्हणचे परस आपमतलबी लोकांचो चोंबो अशें म्हणप चड बरें दिसता. थंयसर आपवावुरप्यांक कसलोच वाव उरना. उरफाटें हेरांक थंयसर वावराडी म्हण राबचें पडटा. संस्थेक जर ऊंचेल्या पांवड्यावेली प्रतिभा तिगोवन दवरपाची आसत तर तांणी योग्यताय आनी फुडारपणाच्या गुणांचेर फोकस करूंक जाय. अर्थपूर्ण योगदान दिवंक शकनांत तांकां इनामां दिवप टाळचें. तशेंच वैयक्तीक फायद्या पासत संस्थां आनी मंडळांचो उपेग जावंक फावना हाची जतनाय घेवची तेन्नाच ती भरभराटीक पावंक शकता.
भौ. पुरुषोत्तम सिंगबाळ हांच्या “कवी संमेलन” नांवाच्या आकाशवाणीवेल्या फोडणी फोव कार्यावळींतल्या एक वळीची म्हाका याद जाता. त्या संमेलनांतल्या एका शीघ्र कवीची वळख दितना तो म्हणटा “जगार खंय कोणाली गाय व्हियेली तर हो हांगा कवेलोच ….” हालींसराक ह्या कवी भशेन उठसूठ जावपी चळवळी आनी तातूंत वांटो घेवपी जांका हांव “चळवळे” म्हणटा. शीघ्र कवी सारके तत्पर चळवळे. स्मार्ट फोन नांवाचें “कोलीत” ज्या वेळार सावन मनश्या हातांक लागलां, तेन्ना सावन कसल्योय चळवळी पेटोवप तशेच पालोवप साप्प सोंपें जावन पडलां. ह्या “चळवळ्यांक” जंय आनी जो दिसता तो अन्याय ते थारायतात. आपणाक स्वतंत्र मतांचे म्हण घेवपी हें खरेंपणी खंयच्या तरी राजकी पंगडाच्या मांचूलाचे ‘भोई’ आसतात. राजकारणी ज्या वेळार कदेलार नासतात तेन्ना ते चडशे बेकार उरतात. असल्या बेकारसाणी वगतार सतेचे कदेल नदरे सामकार दवरून ते खंय आनी केन्ना पावत हाचो नेम नासता. आनी पाविल्ले कडेन कोणा वांगडा कसलीय वायट घडणूक घडिल्ली ती तांच्या पक्षाच्या जाहीरनाम्यांतली ती एक मोख थारावन मेकळे जातात. ह्या वेळार असल्या राजकारण्यांक असल्या चळवळ्यांचो बरोच फायदो जाता. मात हे चळवळे चड वगत एका जाग्यार तिगनात. जर त्याच वगतार चड व्याप्ती आशिल्ली खंय घडणूक घडली ते थंय “त्या अन्याया” आड आवाज उठोवंक धांवतात. अशें जाल्ल्यान खरो अन्याय जांचेर जाला ताका न्याय मेळप कुस्तार जाता. शेवटाक ताका आपणाचेर जाल्लो अन्याय आनी ताणें खाल्लो मार मुकाट्यान सोंसचो पडटा. असल्या चळवळ्यांनी केल्ल्यो चळवळी तडीक पावनांत. सत्येच्या कदेलार बशिल्ले राज्यकर्ते हाचो आयतो लाब घेतात आनी मज्जा पळयतात. ह्या फुडें सोशल मिडियाच्या वापरा पासत एकामेकांक सरळ तोंड दिवपी कोणूच उरचे नात. घरचीं, घोव-बायलांची, शेजार- पाजाराचीं वैयक्तीक केस्तांवाचीं खिणचित्रां पोजड्यां उतरां सकट आतां सोशल मिडिया वरवीं जगभर घालप सुरू जालां. उठ- सूठ कसल्याय गजालींचेर आपले गिन्यान पाजळपी वाडत चल्ल्यात. कसली जावं ती समाजीक वा राजकी चळवळ हाका आडवाद उरची ना. फुडल्यो ह्यो चळवळी “सोशल मिडिया वॉरीयर” चलयतले. आदीं रणांगणार जावपी घेर्रां, ह्या फुडें हे मिडिया वॉरीयर रांदचे कुडींत बसून “स्क्रिनीचेर” झुजतले. हातूंत कोण जिखतले कोण हारतले हें “स्मार्ट कोलिताचे” अधीन जाल्ले आपल्या घरांनी बसून ती घरां नियाळपी मानवरूपी माकड थारायतले.
ह्या सगळ्यांतल्यान कोणा एकट्याक सुटका जाय अशें दिसत, तर तांका पुर्विल्ल्या चीनी कन्फ्यूशियस आनी जपानी बौद्ध तत्वगिन्यानाच्या मूळ शिकवणीचो आदार घेवचो पडटलो. वायट घडणुकेच्या प्रभावा आड दोळे, तोंड आनी कान नियंत्रित करपी तीन ज्ञानी माकडाचो म्हळ्यार मिझारू – वायट पळयना, किकाझारू – वायट आयकू नाका आनी इवाझारू – वायट उलय नाका, हांचो बोध घेवचो पडतलो. कर्म योगांत सांगलां तशे कसल्याच लाबाची आस्त दवरीनासतना.

दादा हेगडे
9518942298