भांगरभूंय | प्रतिनिधी
दिन दिन दिवाळी, गाई म्हशी ओवाळी… ही मराठी कविता आदल्या विद्यार्थ्यांक खबर आसतलीच. दिवाळेच्या कांय दीस आदीं ती कानार पडटाच. दिवाळी हो पांच दिसांचो सण, धनत्रयोदशी, नरकचतुर्दशी, लक्ष्मीपूजन, गोरवां पाडवो (धेंडलो), भयण- भावाच्या मोगाचें प्रतिक आशिल्ली भावबीज. हो सण आनंदाचो, उजवाडाचो. उजवाड मिणमिणत्या पणट्यांचो. गोड फोव खावपाचो. मजा करपाचो. एकजुटीचो हो त्रिवेणी संगम.
दिवाळी म्हणल्यार उमेदीची परब. पणट्यांची रोशणाय, शांत, निरागस तेवपी पणट्यो, सुंदर रंगीत आकाशदिवे, लायटीची रोशणाय म्हणल्यार दिवाळी. सुंदर पणट्यांची आरास करून फांतोडेर काळ्या किट्ट काळखाक पयस लोटून उजवाडाच्या खिणाक येवकार दिवप म्हणल्यार दिवाळी. दिवाळेची दोळ्यांत तेल घालून वाट पळोवपी आमची सुग्रण बायल कांय दीस पयलींच फळाराचे तयारेक लागता. बेसन लाडू, चक्री, गोड, तिखशे फोव, साखरेचे फोव, शंकरपाळी, चिरोटे, कडबोळीं हे जीनस दिवाळे निमतान गोंयची बायल स्वता करता. तशे बाजारांतल्यान विकतें हाडपीय गोंयकार आसात. पूण घरची मिठाय करप खरेंच बरें. रुचीक लागता. खर्चूय कमी येता. तातूंत भेसळ नासता. दिवाळेक घराक रंग मारपाचें काम जाता. नवे कपडे हाडटात. गोंयकार व्हडल्या माॅलांनी वचून कपडे घेतात. बेळगांवां वचपीय आसात. बायलो तर भरजरी. कांठ आशिल्ली साडी, शालू हाडटात. ताचेर मॅचिंग कांकणा, नेलपाॅलिश, हेअर क्लिपां, माथ्यार कपड्यांक सोबसारकी फुलांची फाती घालून दिवाळे दीस ओवाळणेक सज्ज रावतात.
दिवाळेच्या आदल्या दिसा घर, भोंवतणचो वाठार नितळ करपाची गोंयांत परंपरा आसा. न्हांवपाचें उदक तापोवपाचो हांडो बरो घासून भितर उदक भरतात. ताका खडू, चुनो वापरून सजयतात. रोजां, काट्टां, आंब्याच्या पानांची माळ बांदतात. तेंकूनच ताळकिळ्याच्या सांगांचें सुगंधी उटणे आनी वासाचो साबू दवरतात. कंसाचो वध करून श्रीकृष्ण आयलो तेन्ना ताका खंय उटणें, साबू लावन अभ्यंगस्नान घाल्लें. ताका लागून ही प्रथा पडल्या. भायर वाड्यावाड्यार अक्राळविक्राळ नरकासुर करतात. तण, कागद वावरून नरकासुराची प्रतिमा तयार करतात. वाड्या वयलीं भुरगीं, तरणाटे रातभर वाजत गाजत नरकासुराची मिरवणूक काडटात. मागीर फांतोडेर ताका थारिल्ल्या जाग्यार लासयतात.
उपरांत घरांतलीं सगलीं सुगंधी उटणें लावन अभ्यंगस्नान करतात. नवे कपडे घालून तुळशी मुखार उबे रावतात. ती रांगोळी घालून सजयिल्ली आसता. थंय खोडवान चवकट काडटात. प्रत्येक चवकटींत दोन- दोन काट्टां दवरतात. मागीर चवकटींत उबे राविल्ले दादले पायान कारीट फोडटात. घरांतली बायल सगल्यांच्या पांयार उदक घालता. नेपकिनान तांचे पांय पुसतात. कपलाक कुकूम लायतात. रोजांच्या पाकळ्यांचो तांचेर शिंवर करता. तांकां ओवाळटा. सगले आपले तांकी प्रमाण पयशे वा भेटवस्त रुपांत तबकडयेंत ओंवाळणी घालतात. मागीर कारीट फोडून मात्शें जिबेक लायतात. देवघरांत वचून देवाक नमस्कार घेतात. सगले रांकेत बसून गोडधोड जिनस खातात. दिवाळेच्या दिसांनी गोड, तिखट जिनस खावपाची एक पर्वणीच.
दिवाळे दीस वा दुसरे दीस म्हुर्त आसा ते दीस लक्ष्मीपूजन करतात. सांजवेळा वेपारी आपल्या पसऱ्याचेर तें करतात. लक्ष्मीची फूल, हळद, कुंकूम घालून पंचारती, धुपारती करतात. पणट्यांचे रोशणायेक लागून वाठार सामको लखलखून वता. देवीक पंचखाद्य, निवेद्य दाखयतात. लोक चिरमुल्यो, चाॅकलेटी, पेडे वाट्टात. आतां घरांनीय लक्ष्मीपूजन जाता. तिची साग्रसंगीत पुजा करतात. एकूण दिवाळी म्हणल्यार उमेदीचीं ल्हारां, खोशेचे वातावरण, आनंदाचे खीण, चैतन्यमय दीस. मागीर बैलांचो सण पाडवो. गोंयांत ताका धेंडलोय म्हणटात. हे दीस जांचे कडेन बैल आसतात, ते ताका न्हाणोवन ताच्या गळ्यांत रोजाच्यो माळो घालतात. तरेकवार रंगांनी ताका सजयतात. कपलाक कुकमाचो टिळो लायतात.
चारुय दिशांनी पणट्यांची आरास, काळोखरुपी राकेसाचो नायनाट, सुख शांतींचें ल्हार, गोड जिनसांची बरसात म्हणल्यार हो पांच दिसांचो दिवाळी उत्सव. लाख लाख पणट्यो पेटूं, जण एकलो सुखी जावं…. दिवाळेचीं सगल्यांक परबीं.
सिध्दी तिळवे
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
