गाझाचो अस्थीर, अनिश्चीत फुडार

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

हिटलरांचे नाझी आनी गेस्टापो जेन्ना ज्यूंचो छळ करून तांकां मारून उडयताले, तेन्ना जगांतलीं राश्ट्रां तांकां सुरवेक वाटावपाक मुखार सरलीं नात.

पॅलेस्टायन वांठाराचो इतिहास रक्तान माखिल्लो आसा. इजिप्शियन, कॅननायटस, असिरियन, बॅबीलॉनियन, आखेमेनीड्स, ग्रीक, रोमन, पार्थियन, सासानियन, उमय्याड, आब्बासीड, फातिमीड, मामलुक्स, मंगोल्स, ऑटोमन आनी शेवटाक ब्रिटिश इतल्या राजवटी थंय सत्तेंत आशिल्ल्यो म्हणल्यार कितलो रक्तखेव जाल्लो आसतलो हाची आमी फक्त कल्पनाच करू शकतात. हालींचो इतिहास पयल्या वैश्विक म्हाझुजा सावन सुरू जाता म्हणूं येता. ज्यूंचे आड युरोपांत अत्याचार वाडिल्ले, तेन्ना म्हाझुजांत ब्रिटना वांगडा उबे रावत जाल्यार झुजा उपरांत पॅलेस्टायनांत ‘म्हजे घर’ मेळोवन दितले अशे ब्रिटिश ‘चाणक्य’ ऑर्थर बाल्फोर हांणी जाहीरनाम्यांतल्यान कळीत केलें.   

जर ऑटोमन साम्राजाचो पाडाव करपाच्या कामांत तुमी ब्रिटनची मजत करत जाल्यार त्या प्रांतांत तुमकां वसयतले अशी लालूच ब्रिटिशांनी अरबांकूय दिली. ‘एक उंट दोग जाणांक विकप’ अशी अरबींत म्हण आसा तसलो प्रकार! झूज सोंपलें. ऑटोमनांचो पाडाव जालो आनी युरोपांतल्या जर्मनी, युक्रेन, फ्रान्सांत प्रताडीत जाल्ले ज्यूंच्या पंगडांनी अरबांच्या हक्काच्या पॅलेस्टायनांत ‘म्हजें घर’ वसोवपाक सुरवात केली. अमेरीका, ब्रिटनान मात तांकां आलाशिरो दिलो ना. बाल्फोर जाहिरनाम्यांत ज्यूंक वसयतना स्थानीक पॅलेस्टायनींच्या मुलभूत हितांची राखण जातली अशें म्हणिल्लें. ज्यू वसत रावले, आतंकी पंगड जल्माक घाले आनी थळाव्यांच्यो जमनी बळकावप सुरू जालें. आतां भायल्यांक लागून गोंयकारांच्या बाबतींत घडटा तशें आपल्याच प्रदेशांत पॅलेस्टायनींक परके करून उडयले. 

1948  वर्सा ज्यूंनी इझ्रायल देशाची एकतर्फी स्थापना केली आनी पॅलेस्टायनांत झुजांक सुरवात जाली. त्याच वर्साचो अल- नाकबा (विपदा) हिंसक उद्रेक, 1967 वर्सा 6 दीस अरब- इझ्रायली झूज, 1987 वर्सा इंतिफादा ( उठाव), 1994  ची हेब्रोन कत्तल, 2000 वर्सा दुसरो इंतिफादा, 2012 पीलर ऑफ डिफेन्स, 2014 वर्सा प्रॉटेक्शन एड्ज्य, 2021 वर्सा युनिटी इंतेफादा आनी 7 ऑक्टोबर 2023  सावन आयजमेरेन सुरू आशिल्ले हमास- इझ्रायली झूज अशी ही झुजांची वळेरी. अल नकबांत 7.50 लाख पॅलेस्टायनी देशोधडेक लागले. तांचीं घरां, जमनी ज्यूंनी हातासल्यो. 1948 सावन 2023  मेरेन 1,34,000 पॅलेस्टायनी सोंपिल्ले.  पयल्या इंतिफादांत (उठाव) 1987 – 1993 काळांत 2000 तर दुसऱ्यांत 2000 -2005 काळांत 5000 च्या आसपास सोपिल्ले. दोनीय उठावांत वट्ट 1200 इझ्रायली सोंपले. फाटल्या सप्तकांत 7 तारखेक गाझांतल्या झुजाक दोन वर्सा पुराय जाली.  ह्या रक्तखेवांत 67,130 पॅलेस्टायनी सोंपले. हातूंत 20,000 भुरग्यांचो आनी 12,500 बायलांचो, 1670 हॉस्पिटल स्टाफ, 248 पत्रकारांचो आस्पाव आसा. 1,62,000 जखमी अवस्थेंत आसात. हो सगळो अदमास. बाँब घालून उध्वस्त केल्ल्या इमारती, घरांच्या फातर- मातयेखाला कितल्यो कुडी पुरिल्ल्यो आसात ताचो आकडो मेळप कुस्तार. 78%  इमारती- गाझांत 30,227, राफांत 26,553 आनी खान युनिसांत 24,239 – मातयेभरवण जाल्यात. हातूंत 833  मशिदी, 163 शाळा, 38 हॉस्पिटलांचो आस्पाव आसा.

हिटलरांचे नाझी आनी गेस्टापो जेन्ना ज्यूंचो छळ करून तांकां मारून उडयताले, तेन्ना जगांतलीं राश्ट्रां तांकां सुरवेक वाटावपाक मुखार सरलीं नात. गेल्लीं दोन वर्सां इझ्रायलान  पद्दतशीरपणान पॅलेस्टायनींची घरा- दारां उध्वस्त करून वंशहत्या चलयल्या. बाँब घालतात, बायलां- भुरग्यांचेर फारपेट करतात, इतर देशांनी धाडिल्लें खाण आडायतात, जेवणा खातीर लायनींत उब्या महिला, भुरग्यांक मारून उडयतात. तीं क्रूर कर्मा प्रगत तंत्रज्ञानाच्या जगांत काय मिनटां भितर सगळें जग, शेजराचे मुस्लिम देश पळोवनूय मुकाट्यान बशिल्ले दिसतात.

गाझाची मसंडभूय करपाक इझ्रायलांक 15,000 बाँब, 57,000  तोफगोळे आनी अर्थिक मजतीचेर अमेरीकेन $34 अब्ज  मोडल्यात, तर ट्रंप खंयच्या तोंडान आतां फुडल्या वर्साचो ‘नॉबेल शांतता पुरस्कार’ मागतलो तें कळना जालां.

हमास हो आतंकी पंगड. तांच्या झुजारूंक मारून उडयले जाल्यार दयामाया दिसपाचें कारणच ना. तांणी दोन वर्सां आदीं 7 ऑक्टोबराक 1200  इझ्रायलींक मारून उडयिल्ले आनी 251 जाणांचें अपहरण केल्लें. पूण हमासा इतलीच इझ्रायली सेना (IDF) क्रूर, हिंसक आनी अनैतिक. इझ्रायलचे स्थापने खातीर हगानाह, इर्गुन आनी लेही ह्यो तीन ज्यू आतंकवादी संघटना स्थापन जाल्ल्यो, जांकां संयुक्त राष्ट्रसंघ आनी ब्रिटनान आतंकी संघटना म्हूण घोशीत केल्लें. 1938 वर्सा इर्गुनान हायफा आनी जेरूसलमांतल्या दोन भाजी मार्केटांचेर हल्लो करून 80 आनी 1946 वर्सा किंग डॅविड हॉटेलाचेर हल्लो करून 91 पॅलेस्टायनींक मारून उडयिल्ले. 1948 वर्सा जेरूसलमांतल्या सेमरामीस हॉटेलांतल्या 25 पॅलेस्टायनींक सोंपयिल्ले, हगानाहन सोपयिल्ले. त्याच वर्सा इर्गुन आनी लेहीन डेर-यासिन गावांतल्या 110 पॅलेस्टायनींक मारून उडयिल्ले. 1947 वर्सा इझ्रायलाच्या स्थापनेक विरोध करपी अमेरीकी राष्ट्राध्यक्ष हॅरी ट्रुमेनाक मारून उडोवपा खातीर लेही गुट व्हायट हावसांत लेटर बाँब धाडटाले अशे आरोप लागिल्ले. हे तिनुय आतंकी पंगड एकठांय येवन इझ्रायली सेना IDF जल्माक आयली आनी तांचे फुडारी इझ्रायलाचे प्रधानमंत्री जाले. हगानाहचो डेविड बेन गुरियान इझ्रायलाचो पयलो, इर्गुनाचो मिनाहेम बेगीन सवो आनी लेहीचो इत्झाक शमीर हाणें सातवो प्रधान मंत्री जावपाचो मान मेळयलो. ते खातीर इझ्रालाच्याय सरकार प्रशासनांत तशेंच सेनेंत आतंकवादाचो डीएनए सांपडटात.

हमास- इझ्रायल आपल्या 20  सुत्रीय झुजबंदी, शांतता प्रस्तावाक राजी जाल्यात म्हूण ट्रंप जगा मुखार शिगमो करता खरो, पूण दोन आतंकी मानसिकतेत दीर्घकालीन समेट घडोवन हाडप कुस्तारूच न्हय तर अशक्य दिसता. युरोपियन देशांचो इझ्रायलाक वाडटो विरोध आनी तांच्या आड लायिल्ले निर्बंध तशेंच अमेरीकन करदात्यांचो दुडू इझ्रायलच्या झुजांचेर मोडटा म्हूण अमेरिकन जनता आनी ट्रंपाची बेस MAGA पंगडाचो वाडटो राग पळोवन आनी एकाद्रे नॉबेल शांतता पुरस्कार झोळयेंत पडत हे आशेन ट्रंपान बेगोबेग झुज थांबोवपी 20 सुत्री करार तयार करून  हाडिल्लो.

इतिहासांत 1995 वर्सा दोगांच्या मदी असलोच समेट घडोवपी यत्न ऑस्लो करारांत जाल्लो खरो, पूण थंय सुत्रां लागू जावचे आदी करार धाराशायी जालो. इझ्रायलाची भूंय दुस्मानांक दिता असो आरोप लायत इझ्रायली उजव्या संघटनेच्या तरणाट्यान प्रधानमंत्री इत्झाक राबिनाक फारपेट करून मारून उडयलो. कराराचो विरोध करत तेन्ना उदयोन्मुख हमासान आत्मघाती हल्ल्याचे सत्र सुरू केल्ले. करारा नुसार पॅलेस्टाईनींक स्वतंत्र राश्ट्र मान्यताय मेळपाची आशिल्ली. पूण करारा उपरांत इझ्रायलान तर त्या भागांत ज्यूंच्यो वसाहती तिप्पट करून उडयल्यो, तेन्ना करारा वयलो आशिल्लो-नाशिल्लो विश्वास सोपलो.

ट्रंपाचो झुजबंदी, शांतताय हाडपी 20 सुत्रीय कार्यक्रम हो  सदळसो आराखडो, एकतर्फी इझ्रायलाची हितराखण करतना दिसता. ऑस्लो कराराक विरोध करपी हमास ट्रंपाच्या 20 सुत्रिय कराराचो एक पक्षकार जावप ही विडंबना. थंय इजिप्तांत शर्म ए- शेख शारांत कराराच्यो वाटाघाटी चलताल्यो तेन्ना इझ्रायलाचे गाझा बाँबीग चालूच आशिल्ले, तेन्ना ते करारा विशीं कितले गंभीर आसात आनी तांचो फुडारांतलो हेत स्पश्ट दिसता.

आता झुजविराम लागू जाला. फाल्या- परवां, सोमार- मंगळाराक हमास 20 बंधकांची, सोंपल्यात तांच्या कुडींची तर इझ्रायल बंदखणींतल्या 250  आनी दोन वर्सांत ताब्यांत घेतिल्ल्या 1700 पॅलेस्टाईनीची देवाण-घेवाण करतले. त्या उपरांत करारांतल्या दुसऱ्या चरणांतल्या सुत्रांक दोनीय पक्षकार राजी जावप महाकुस्तार दिसता.

सुत्रां प्रमाण गाझांत फुडारांत हमासाक कसलीय भुमिका दिल्ली ना आनी ते शस्रां जमा करतले म्हणलां. हमास आपले अस्तित्व सोंपोवपाक राजी जावचो ना. हमासा कडेन शस्त्रांचो कितलोसो साठो आसा आनी तांकां कशे तरेन निशस्त्र करतले हेंवूय कळप कुस्तार. आयज शस्त्रा दवरलीं तरी फुडारांत ते केन्नाय ती उबारूंक शकतात. सुत्रांत पॅलेस्टायनाक स्वतंत्र देश म्हूण मान्यता दिवपाचें म्हणलां. ताचो इझ्रायल विरोध करत आयला आनी आयजूय सरकारांतले अती उजवे मंत्री विरोधांत दिसतात.  

जून 1967 च्या 6 दिसांच्या अरब- इझ्रायली झुजांत जैतिवंत जाल्ल्या इझ्रायलान सिरीयाची गोलन हायट्स, जॉर्डनाचे वेस्ट बँक आनी इजिप्ताचे सायनाय आनी गाझा प्रदेश बळकायले. गाझा आनी वेस्ट बँक भागांत इझ्रायल आपल्या नागरिकांक वसयत आयला जे कृत्य संयुक्त राष्ट्रसंघ आनी आंतरराष्ट्रीय कोर्टान बेकायदेशीर मानिल्ले आसा. वेस्ट बँकांत 40% भाग अल-फताह तर 60% भाग इझ्रायल प्रशासना खाला आसा. गाझांत झुजा आदी हमास थळावे प्रशासन चलयताले. तरीय ह्या प्रदेशांचेर इझ्रायलाचो ‘मार्शल लॉ’ -लष्करी कायदो- लायिल्लो आशिल्ले कारणान पेलेस्टायनी खातीर हो प्रदेश म्हणल्यार एक उकती बंदखण अशें म्हणूं येता. कागदार स्वतंत्र देश अशी मान्यताय दिली तरी ते वास्तवांत घडप इझ्रायलान बळयां कुस्तार करून दवरिल्ले आसा. हमास तरणाटे झुजारू नवो आतंकवादी पंगड जल्माक घालून हल्ले चालू दवरून करार सोंपोवपाक शकतात. इझ्रायलान लॅबनॉनांत झुजबंदी उपरांतूय हल्ले चालूच दवरिल्ले. करार मोडपाक तांका म्हुर्त लागना असो इतिहास आसा. ते गाझांतल्यान फाटी सरले तरी 50% वाठारांत तैनात आसतलेच, आनी एका वरांत पूर्वपदार वचपाक शकतात.        

पॅलेस्टायनींचें शोषण तांच्याच असंख्य आतंकवादी गुटांच्या भ्रष्टाचारी नेतेमंडळीन केलां. हिंसेंची भिरांत दाखोवन हमास गाझांत सत्तेत रावली आनी नागरिकांक पिळून करवसूली केली. तांचो मुखेली  इस्मायल हनिये आनी ताचे तीन पूत, ज्यांका इझ्रायलान मारून उडयल्यात ते तशेच तांचे वरिश्ठ नेते कतरांत भव्य, खर्चीक, फोल्गी जीण जियेताले. ताचे आदी अल फताहचो फामाद नेतो यासर आराफतान परदेशांतल्यान एकठांय केल्लो फंड स्वता लाटलो असो आरोप लागला. ताचे धुवे कडेन $ 5 अब्ज मायज संपत्ती आसा, अशें म्हणटात. इराण, कतर आनी गल्फ देशां कडल्यान मेळिल्ल्या मजत फंडात वेस्ट बेंक, गाझाची नेते मंडळी आयजूय भ्रश्टाचार करतना दिसता. गाझांत पुनर्बांधणी करपाक उणेच $50 अब्जांची गरज आसा. सद्याच्या अस्थीर स्थितींत इराण, कतर, सौदी वा इतर गल्फ देश उदार हस्ते मुखार सरत अशें दिसना. खरी काकुळट दिसता ती स्वताच्या पॅलेस्टायनी आनी इझ्रायली सेनेच्या आतंकवादाच्या कात्रींत सांपडिल्या निश्पाप पॅलेस्टायनी आम जनतेची. 

दीपक लाड

पर्वरी