भांगरभूंय | प्रतिनिधी
ग्लिनीस डायस ही कोंकणींतली एक युवा लेखिका. तिच्या ‘गांवगाथा’ह्या पुस्तकाक 2025 वर्साचो केंद्रीय साहित्य अकादेमीचो युवा साहित्य पुरस्कार फावो जाला, देखून तिचे सगळ्यांत पयलीं मना-काळजा सावन अभिनंदन.
केंद्रीय साहित्य अकादेमी फाटल्या पंदरा वर्सां सावन युवा साहित्य पुरस्कार सगळ्या भाशां खातीर दिता. कोंकणी भाशाय साहित्य अकादेमीचे मान्यता प्राप्त भाशांचे वळेरेंत आशिल्ल्यान तिकाय हो मान वा लाब मेळ्ळा. 2011 वर्सा सावन हो पुरस्कार सुरू जालो. पयल्या पुरस्काराचो मान जोफा गोन्साल्वीस हाच्या ‘निर्णय’ ह्या कथासंग्रहाक मेळ्ळो. ते नंतर कोंकणींतल्या तत्कालीन युवांक हो पुरस्कार एकएक करून मेळत गेलो. जोफा फाटल्यान हो पुरस्कार नमन धावस्कार– सावंत हाच्या ‘मुक्तमन’ ह्या निबंद संग्रहाक मेळ्ळो. नमन नंतर योगिनी बोरकार हाच्या ‘मातयेंतले गंध’ (कविता), नरेश नायक हाच्या ‘गांवमन’ (कथा), श्रीनिशा नायक हाच्या ‘खंय गेली आजी?’(कविता), अन्वेषा सिंगबाळ हाच्या ‘सुलूस’(कविता), अमेय नायक हाच्या ‘मोग डॉट कॉम’ (कविता), विल्मा बंटवाल हाच्या ‘मुखादिद्न’(कविता), हेमंत अय्या हाच्या ‘कथाकार’ (कथा), संपदा शेणवी कुंकळकार ‘हाच्या चार पावलां आशियात’ (प्रवास वर्णन), श्रद्धा गरड हाच्या ‘काव्य परमळ’ (कविता), फा. मायरन जेसन बार्रेटो हाच्या ‘ताळो’(निबंद), तन्वी कामत बांबोळकार हाच्या ‘शाॅट्स’(कविता), अव्दैत साळगांवकार हाच्या ‘पेडणेचा सामारा’(निबंध ) ह्या पुस्तकाक तर अंदू तो ग्लिनीस डायस हाच्या ‘गांवमन’ कथासंग्रहाक हो पुरस्कार मेळ्ळो.
एखाद्रया लेखकाक जेन्ना पुरस्कार मेळटा तेन्ना ताची विवीध स्तराचेर तोखणाय जाता. समाज ताचो भोवमान – सत्कारूय करता. कोंकणीच्या संदर्भात उलोवपाचें जाल्यार कोंकणीच्यो विवीध संस्था ताचो ह्या निमतान सत्कार-भोवमान करता. खासा कोंकणी परिशद आपल्या अ.भा. साहित्य संमेलनात वा परिशदेच्या अधिवेशनात साहित्य अकादेमीचो पुरस्कार विजेत्या हेर मानकऱ्यांच्या वांगडा युवा साहित्य पुरस्कार विजेत्याचोय भोवमान करता.
वेगवेगळ्या संस्थांनी, ती मागीर सरकारी आसूं वा खाजगी आसूं, साहित्य पुरस्काराची निर्मणीच बरोवप्यांक अधीक अधीक दर्जेदार साहित्य निर्मिती करपा खातीर प्रोत्साहन दिवपाच्या हेतून केल्ली आसा. आज केंद्रीय साहित्य अकादेमी, कोंकणी भाशा मंडळ (नव्या बरोवप्यांक प्राधान्य), गोवा कोंकणी अकादेमी ह्यो संस्था खाशेलेपणान युवकांक प्रोत्साहन दिवपा खातीर वावुरतात. गोवा कोंकणी अकादेमी तर फाटल्या 29 वर्सा सावन युवा साहित्य संमेलन घेता. त्या संमेलनांतय युवा पुरस्कारूय दिता. आतां मेरेन सुमार धा तरी असले पुरस्कार युवकांक भेटयल्यात आसतले.
हें सगळें पळयत जाल्यार युवा साहित्याचो एक मोठो हुंवारच कोंकणीत येवंक जाय आशिल्लो, जांकां पुरस्कार मेळ्ळ्यांत तांचें उल्लेखनीय तेच बरोबर दर्जेदार अशें भरपूर साहित्य उजवाडाक येवंक जाय आशिल्लें आऩी आतां मेरेन साहित्य अकादेमीच्या मुख्य पुरस्कारां खातीर तांचें नामांकन जावंक जाय आशिल्लें. पूण दुर्दैवान अशें घडिल्लें दिसना. हो पुरस्कार मेळ्ळो आनी युवांची लेखणीच थांबिल्लेवरी दिसता. एखाद्रो आडवाद आसत वा कोण कोण काजुल्यांनी रातचे पीकपीक करचें तशें मदीं मदीं कितेंय अनुवाद, लिप्यांतर, संकलन असलीं कामां करतात आसत तरी आजूनय साहित्य अकादेमी युवा पुरस्कार प्राप्त एकाय लेखकां कडल्यान नदरेंत भर सारकी एक्कय साहित्य कृती निर्माण जाल्ली ना. तांचीं पुस्तकांय मोठे संख्येन उजवाडाक आयिल्लीं दिसनात. मासीक-नेमाळ्यांनीय तांचें साहित्य नेमान उजवाडाक आयिल्लें दिसना. हिशेबा प्रमाण वर्साक सोड, दोन वर्सांनी तरी दर एकल्याचें एक तरी पुस्तक उजवाडाक येवंक जाय आशिल्लें.
हीच खरी पिराय झपाटून लेखन करपाची. जाण्टेपणांत भलायकी सांगात दितच म्हण सांगूंक नज. पूण सद्यस्थिती पळयत जाल्यार एका पुरस्कारान कोंकणीतले युवा लेखक संतुश्ट जाल्यात कशें दिसतात वा फक्त एकूच पुरस्कार इतकीच तांचे जिणेची मोख दिसता. आपले मुखार जायत्या पुरस्कारांची वळेरी आसा, जाय ते आपणें विपूल, दर्जेदार लेखन करूंक ही गजालच जणू ते विसरल्यात.
राष्ट्रीय किर्तीचे ख्यातनाम मराठी साहित्यीक भालचंद्र नेमाडे हांणी साहित्य अकादेमीच्या युवा साहित्य पुरस्कारांचेर एकदां वक्तव्य केल्लें, तांणी म्हणिल्लें, “साहित्य अकादेमी, युवा पुरस्कार दिवन युवकांची प्रतिभा आटयता वा आटयतली…” तांचें हें वक्तव्य कोंकणीचे बाबतींत खरें जाता काय कितें, असो भंय दिसूंक लागला. अशें दिसता ल्हान वयात वा उमेदवारीच्या अल्प काळांतच येदो मोठो सन्मान मेळ्ळे उपरांत, एक संतुश्टी कोंकणी लेखकां मदीं तयार जाल्या अशें म्हजें स्पश्ट मत आसा. वट्ट पंदरा वर्सांचो काळ आनी वट्ट पंदरा लेखक. ह्या पंदरा वर्सांच्या काळांत निदान पंदरा तरी दर्जेदार साहित्य कृती जल्माक येवंक जाय आशिल्ल्यो, त्यो येवंक नात हाचे फाटलें कारण कितें? एकट्याची अडचण आसूं येता पूण सगळ्यांकच अडचणी?
युवा साहित्य पुरस्कार वळेरेंतल्या कांय जाणांक, जांचे कडेन म्हजे बरें नातें आसा आनी तेवूय म्हाका मानतात, हांवें जायते फावट हो शीण काडिल्लो आसा. तर तांचेर तांची जाप, “मॅडम वेळ मेळना!” वळेरेंतले अर्दे जाण शिक्षक आसात, हेर कांय जाण वेग-वेगळे कडेन नोकऱ्यो बी करतात. आपल्यो जबाबदाऱ्यो खूब वाडल्यात अशें तांचें सांगप. ह्या सगळ्यांक म्हाका एक विचारन दिसता, “दिसाचीं 24 वरां तुमी हीं कामां करतात? तुमचो जो खाजगी वेळ आसा, तातुंतलो थोडो वेळ बरोवपाक काडप ही तुमची लागणूक न्ही? जे लेखणेन तुमका इतको मान- सन्मान दिलो ते लेखणेचो आदर दवरप तुमचें कर्तव्य न्ही?”
ना म्हण हे लेखक कोंकणीच्या संमेलनां – महोत्सव आदी कार्यावळीच्या आयोजनांत खूब एक्टीव्ह वावुरता दिसतात. म्हणजे वेळ मेळना हें तशें पुर्ण सत्य न्ही. खरें सत्य अशें की आंगांतल्या ह्या निर्मितीच्या गुणांक लागून नोकरी मेळ्ळी, कोंकणी क्षेत्रांत नांव जालें, पुरो, आनीक कित्याक कश्ट काडूंक जाय? आतां सुशेगाद आपलें जीवन जगया, ही मनोवृत्ती.
म्हाका आनीक एक गजाल दिसता, एखाद्रो नवो युवक लेखक म्हण मुखार आयलो की आमच्यो संस्थाय तांकां आयोजनांत
घुस्पायतात, तांच्या माथ्यार वेगवेगळ्यो जबाबदाऱ्यो दितात, हेंवय तांच्या लेखना आड येता. सर्जनशील लेखकांक तांचें लेखन करूंक मुक्त दवरूंक जाय, अशें एकंदर स्थिती पळोवन म्हणचें पडटा.
म्हाका याद जाता, जांकां आज कोंकणी युवा साहित्य संमेलनाचे जनक म्हण मानतात, त्या भौ. भास्कर नायक हांणी एक दिसा एक नियाळ केल्लो. ‘अमूक…अमूक युवा लेखक हे साहित्य अकादेमीचो युवा पुरस्कारूच न्ही, तर साहित्य पुरस्कार (Main) मेळोवपाची ताच्या आंगांत तांक आसा’ म्हण. पूण वायट दिसता तांचें हें भाकीत फट थारलां. धा- धा वर्सांचो काळ उलगलो तरी तांचें दुसरें पुस्तक उजवाडाक येना… बरें, पुस्तक उजवाडाक आयलें ना तरी लेखन तरी चालूं आसूंक जाय… तेवय ना. कोंकणींत कांय अवघींच नेमाळीं उजवाडाक येतात. पूण इतकीय उणी न्ही, की एखाद्यान साहित्य धाडलें आनी जाग्याक लागून संपादकान तें छापलें ना. फाटल्या-पंदरा वर्सांचो नियाळ घेतल्यार हांवें वयर दिल्ले साहित्य अकादेमी युवा पुरस्कार प्राप्त लेखकांचें साहित्य चुकून खंय तरी दिसता.
म्हाका आज खेदान म्हणचें पडटा, हे लेखक आपलो फुडार घडोवपांत साहित्याक विसरल्यात. अभिव्यक्तीची तांक ही दैवी देणगी, ती सहज कोणाक मेळना. संशोधनपर प्रबंध बरोवप हो अभ्यासाचो भाग. पूण सर्जनशील लेखन हें प्रतिभावंताकच शक्य आसता. युवा पुरस्कार गौरवीत पंदराय लेखक हे मूळ प्रतिभावंत लेखक. आपल्या कडले हे प्रतिभाचे तांणी जतन करूंक जाय. कोंकणी मायेची तांचे कडल्यान खूब अपेक्षा आसा. ते फुडाराचे कोंकणी साहित्याचे खांबे. समाजाच्या वेग-वेगळ्या थरांतल्यान आयिल्ल्या ह्या लेखकां कडेन जिणेचे वेगवेगळे अणभव आसात. कश्ट आऩी संघर्ष ही लेखकाची खरी सर्जन शक्त. देखून जे लेखक आपल्याक वेळ मेळना ही सबब दितात, तांणी आपले कश्ट आऩीक वाडयले जाल्यार तांची प्रतिभा तांकां निश्चित सांगात दितली.
बाय ग्लिनीसा मदीं स्पार्क आसा, धरून बांदून हाडिल्लो आव न्ही तर निजाची प्रतिभा आसा. गांवगिरे जिणेचे अणभव आसात, सुक्ष्म निरिक्षण शक्त आसा. कोंकणीची खास
क्रिस्तांव आदिवासी बोली ताका बेसबरी अवगत आसा. ताणें ह्या गुणांचें जतन करचें आनी आपली लेखणी सतत चालू दवरची. कोंकणी शिक्षक जालो, म्हण्टकच ताची प्रतिभा शेणटा, अशा आज कोंकणी मळार तयार जाल्ल्या समाजाक ताणें फट थारावचें, अशें ताका म्हजें सांगणें.
ग्लिनीस डायस हाका ह्या समयार व्हडलो साहित्यीक फुडार आंवडेतां !
डॉ. जयंती नायक
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
