आमची भांगरभूंय वांचोवया

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

गोंयच्यो दर्यावेळो, संस्कृताय, सैमीक सुंदरतायेक लागून परप्रांतीयांची हे भांगरभूंयेचेर नजर आसतली हें जाणा जावन आमच्या राज्यांतल्या राजकारण्यांनी…

संसाधना मर्यादीत आसत जाल्यार इबाड करनासतना चडांत चड लाव मेळोवपा खातीर जतनाय घेत तांचो उपेग आमी वैयक्तीक जिणेंत करतात. तेंच राज्य, देशांच्या संसाधनाच्या उपेगा बाबत सरकारांक लागू पडटा. गोंय हें सानुलें राज्य. वट्ट क्षेत्रफळ फकत 3700 वर्ग किमी. शेजारच्या सिंधुदुर्ग जिल्ल्याचें 5200 वर्ग किमी तर बेळगावी जिल्ल्याचें 13,400 वर्ग किमी. गोंयच्या क्षेत्रफळांतले 60% म्हणल्यार 2200 वर्ग किमी रान क्षेत्र, उरता त्या 1500 वर्ग किमी क्षेत्रांत न्हंय, देंगणां (दरी), दोंगर येतात. सरकार, सेना, पुलीस, कोमुनिदाद, रेल्वे हांचे वांठार उणें करून जें कितें उरता तांतूतय सैमीक संतुलन राखून दवरपा खातीर शेतजमनी, फळबागो, खारफूटी हातूंत तशेंच दर्यादेगेच्यान थारावीक अंतराच्या पट्या भितर अनियंत्रितपणान विकासाचीं कामां चालीक लावपाक मेळनात.
आतां हें सगळें कुशीक काडून उरता ते जमनींत आयआयटी, सिनेसिटी, उद्देग प्रकल्प लावपा खातीर तशेंच दिल्ली, मुंबय, गुरूग्राम, बेंगळूरच्या गिरेस्त, धनी, बिल्डर, राजकारणी, कलाकार, क्रिकेटर मंडळींक वसवणुकी खातीर जमीन दिवप कुस्तार जाता तेन्ना ह्या निर्बंधीत जमनींची वसणूक वाठारांत रुपांतरां नेट धरतात. जमनीची पुरवण थीर आशिल्ले कारणान ‘उंदीर हागतलो कितलो आनी माजर ताच्यो कितल्योशो शेणी थापतलें’ असो हो प्रकार.
पुरवणेच्या तुळेन मागणी जितले पट चड तितलें मालाचें मोल वाडटा हो अर्थशास्त्रांतलो सादो सरळ सिद्धांत. असले परिस्थितींत ह्या कोट्यावधींच्या रियल इस्टेट उलाढालींत आपले हात धुवन घेवपाक थळावे, परप्रांतीय दलाल, मध्यस्थांचे चोंबे मुखार सरतात तेन्ना भ्रश्टाचार, फटींगपणा वाडीक लागतात. बनावट दस्तावेज, विक्री करारांचो सुळसुळाट वाडटा. हणजूण, हडफड्यां, आसगावांतल्या प्रकरणांनी वट्ट 4 ते 4.5 लाख वर्ग मिटर बोगस दस्तावेज आधारीत जमीन विक्रींच्या वेव्हार प्रकरणांतलो भ्रश्टाचार दोन ते अडेच हजार कोटी रुपयां मेरेन पावपाक शकता.
गोंयच्यो दर्यावेळो, संस्कृताय, सैमीक सुंदरतायेक लागून परप्रांतीयांची हे भांगरभूंयेचेर नजर आसतलीच, हें जाणा जावन आमच्या राज्यांतल्या राजकारण्यांनी – सत्तेंतल्यांनी आनी विरोधकांनी- एकठांय येवन राज्या खातीर ‘विशेश दर्जो’ मेळोवन घेवपा खातीर केंद्रांत चेपण हाडपाक जाय आशिल्ले. पूण ते घडले ना. ताचे कारण जमीन उलाढालींत राजकारणी आनी तांच्या लागीच्यांचे हितसंबद गुतिल्ले आसतात.
विशेश दर्जो मेळूंक नाशिल्ल्या कारणान आमी आयज गोंय घाणावन बसपाची पाळी आयल्या. “गोयकारांनी आपल्यो जमनी भायल्यांक विकच्यो न्हय आनी त्यो सुरक्षित दवरपा खातीर नवो सरकारान कायदो करचो” असो संदेश-उपदेश राज्यांत- केंद्रांत मंत्रीपद, आमदारकी, खासदारकी भोगिल्ले मानेस्त आपल्या राजकी जीवनाच्या तिळसांजेक दिवपाक लागल्यात. “गोयांक आदलें वैभव प्राप्त करून दितले” असो आशावाद साश्टींतलो आमदार दाखयता खरो, पूण गोंय पुरते परप्रांतियांच्या विळख्यांत सापडलां आनी तातूंतल्यान आता सुटका ना हें वास्तव. जमनी राखपा खातीर नवो कायदो करपाक राजकारणी भीष्माचार्य सरकाराक सहकार्य दिवपाची तयारी दाखयतात हें तोखणाय करपा सारकें, पूण ह्या संदर्भांत आदीं पावलां कित्याक उखल्लीं नात, हाचो तांणी अंतर्मुख जावन विचार करचो.
आयज सरकाराक गरज आसा ती फळबागो, शेत जमनींचे रुपांतर वसणुकांच्या वाठारांत करपा खातीर टावन अॅण्ड कंट्री प्लानिंग कायद्यांत पळवाटो कशो काडपाच्यो, हें शिकोवपी कायदेपंडीतांची अशें दिसपाक लागलां. गोंय टावन अॅण्ड कंट्री प्लॅनिंग कायद्याचें कलम 17(2) न्यायालयान बंद केले उपरांत, कलम 39(A) खाला तरतूदी वापरून प्लॅनांत बदल घडोवन हालीं 18 प्रकरणांत 20,000 वर्ग मिटर फळबाग जमनींची रूपांतरां घडोवन हाडल्यांत. आनीक दोनेक लाख वर्ग मिटर रुपांतर करपा खातीर आवेदनां सादर केल्ली आसात, अशें आयकलां. गोंयच्यो लाखांनी वर्ग मिटर जमनी ‘इन्फ्रा प्रकल्पां’ च्या झोळींत घालप हें पर्यावरण, संस्कृताय तशेच राजकी दृश्टीनुय राज्या खातीर घातक थारतलें. हे महाप्रकल्प गोंयच्या गांव, शारांनी उदक, वीज पुरवण, कोयर निर्मुलन, मुळावे सुविधांचेर ताण तर वाडयतलेच शिवाय राज्याचें रंगरूप बदलून उडयतले, हातूंत दुबाव ना. ह्या प्रकल्पांत रावपी फुडारांत थळाव्यो पंचायती काबीज करून पंच, सरपंच जातले तेन्ना ‘वंय शेत खाता’ तसल्या प्रकारांक सुरवात जातली. फुडारांत ग्राम सभेचें कामकाज हिंदीत जांवक शकता. बार्देशांतल्या दोन सरपंचांनी हालींच ही भिरांत भौशीक माचयेर व्यक्त केल्या. ह्या महाप्रकल्पांचो जनप्रतिनिधींनी खर विरोध करप आयज गरजेचें जालां. तो बाबडो गोंयकार आपले धुवेच्या लग्ना खातीर 300 वर्ग मिटर कुडको कोणाक विकता जाल्यार, थंय विरोध करून तकलीफोड करपाची गरज ना.
हांगा राज्यांत सद्याक विकासाची व्याख्या कळना जाल्या. महाप्रकल्पांतले फ्लॅट विकते घेवपाची तांक आशिल्ले गोंयकार उरल्यात अशें दिसना. दिल्ली, गुरूग्रामांतल्या प्रदुशणांतल्यान सुटका मेळोवचे खातीर, कुटुंबियांच्या सुरक्षितते खातीर तर चड गिरेस्त सुटयेंत रावपा खातीर फ्लॅट, सदनिका घेवपाक लागल्यात. हातूंत विकास जातलो परप्रांतीय बिल्डर, काँट्रेक्टरांचो आनी मध्यस्थांचो. थळावे बिल्डर, काँट्रेक्टर दिसनाशे जाल्यात. तेन्ना राज्याचो कसलो कर्माचो विकास जातलो तें कळना. अशेंच चालू उरत जाल्यार मुखारल्या वर्सांनी सरकाराकूय विकास प्रकल्प, कामां चालीक लावपा खातीर जमीन आसची ना. परप्रांतियां कडल्यान ती विकत घेवपाची पाळी येतली.
राज्यांत पर्यटन वाडोवपाचो, तरणाट्यांक नोकऱ्यो दिवपाचो भरवंसो दिवन राज्यांत कसिनोंची अवदसा हाडली. रोजगार भायल्यांक मेळ्ळो. कसिनो मालकांनी पणजे पेजाद बिल्डींगी बांदल्यो. पर्यटक वाडयले ते हळशिकावणे, जुगारी, नशेडी, दलाल, गुन्यांवकारी जांचे चोंबे मांडवी तिरार सोरो पियेवन आड्डत भोंवतना, झगडटना दिसतात. उफेवंत्या कसिनोनी मांडवीचें पात्र बुरशें, वायटाकार करून उडयलां.
आतां रानां काबार करपाक ‘इको टुरिझम’ वाडोवपाचे दुवाळे लागल्यात. हे भोंवडेकारांचे चोंबे पणजे शारांत रस्त्यार, चर्ची लागसार आनी फोंतिन्हेसांत (लॅटीन क्वार्टर) कशे वागतात तें आमीं पळयलां. ‘इको टुरिझमांत’ तांकां रान मेकळें मेळ्ळे म्हण्टकीर थंय धुमाकूळ घालून ते खरेंच रान माथ्यार घेवन सगळें जंगल अमंगल करून उडयतले हातूंत दुबावूच ना. मोनजातीक थंय जगप कुस्तार करतले. दर वर्सा 29 जुलय हो ‘वागांचो दीस’ म्हूण मनोवन दिसापुरती नाटकी भाशणबाजी करचे परस वागांची प्रजाती सोंपची न्हय म्हूण तांचें संवर्धन, संरक्षण जावचे दृश्टीन तांच्या सैमिक निवाऱ्यांत मनीसजातीचें अतिक्रमण आडावपा खातीर पावलां उखलप चड गरजेचें. सरकारांत सुशिक्षीत आमदार, मंत्री आसतना वागां खातीर रान राखून दवरपाक न्यायालयांनी सरकारचो क्लास लावप हें दुर्दैव म्हणपाचें. चितो प्रजाती आमी सोंपयली. भारतांतलो निमणो चितो रामानुज प्रताप सिंग देव राजान 1947 वर्सा मारून उडयलो आनी ताचे कुडी वांगडा त्या कर्मदळिद्र्यान आपलो फोटो काडून घेतलो. मोदीन आफ्रिकेंतल्यान चिते हाडले ताचें साजरिकरण जालें, फोटे काडले खरे, पूण वांठार चित्यांच्या जिणेशैली अनुरूप नाशिल्ल्यान धांवतना थोडे जखमी जाले आनी मेलेय. सद्या देशांत फकत 31 चिते उरल्यात. चित्यांची जाली ती परिस्थिती वागांच्या बाबतीत टाळपा खातीर, तांची संख्या वाडोवपा खातीर ‘वाग राखीव वाठार’ स्थापप गरजेचें.
महसूल जोडपाक फकत पर्यटन क्षेत्राचेर निंबून रावपाची गरज ना. महाप्रकल्पांक जमनी दिवन थंय परप्रांतीय गिरेस्तांक वसोवचे जाग्यार त्यो कारखानदारी प्रकल्प, कृशी, शैक्षणीक संस्था खातीर वापरून थळाव्यां खातीर रोजगार, शिक्षण आनी उत्पादनांतल्यान गोंयकार आनी राज्याचो विकास सादपाक शकतात. हांगा शैक्षणिक संस्था म्हणल्यार सरासरी विद्यार्थ्य़ांक रोजगार संद उपलब्ध करून दिवपी तांत्रिक कोर्स शिकोवपी संस्था- लाखांनी वर्ग मिटर जमीन गिळपी आय.आय. टी न्हय. प्रवेश परिक्षेंत बरी टक्केवारी मेळयिल्ले विद्यार्थी बाॅम्बे, मद्रास, खरगपूर स्थित आयआयटींक प्राधान्य दिवन थंय प्रवेश मेळोवपा खातीर उत्सूक दिसतात. आयआयटी बाॅम्बेंत प्रवेश मेळप शक्य आशिल्लो विद्यार्थी गोंय आयआयटी घरा शेजराक आसली तरी थंय प्रवेशाक प्राथमिकताय दिवचो ना. आनी समजा दर वर्सा धा- बारा नीज गोंयकार विद्यार्थ्यांक प्रवेश शक्य आसलो जाल्यारूय त्या खातीर 10 लाख वर्ग मिटर सुपीक शेतजमीन वगडावप हातूंत राज्याक फायदो कसलो? आयआयटी आसप, तांची संख्या वाडोवप हे देशहिताचें हातूंत दुबाव ना. पूण त्या खातीर शेजारच्या दोन व्हड राज्यांतल्या जिल्ह्यांचें क्षेत्रफळ आमच्या राज्याच्या दोबराद, तिबराद आसतना थंय सोंपेपणान तितली जमीन मेळटा जाल्यार थळाव्यांच्या विरोधाक जुमानिनासतना गोंयांतूच बांदलते असो अवाजवी हट्ट धरचो न्हय.
सरकारांतले सगळे मंत्री साक्षर आसात. तेन्ना तांणी जे कोणूय सुवार्थ सादपाक तांकां फूस लायतात तेन्ना तांचे काना मनार घेवचें न्हय. जगांत उच्च शिक्षित इंजिनियरांची संख्या ही अमेरिका आनी चीनच्या तुळेन भारतांत कितलीशी चड आसतना माहिती तंत्रज्ञान इतर अभियांत्रिकी क्षेत्रांत नव्यो कल्पना, उपक्रम, प्रक्रिया हांचे बाबतींत आमी त्या दोन देशांच्या तुळेन खूब फाटी उरतात. हाचें कारण आयआयटी खरगपूरांत शिकिल्लो सुंदर पिचाय सारकिल्लो आयज अमेरिकेंत गुगल, आल्फाबेट कंपन्यांचो सीइओ जाला. भारताची नागरिकताय सोडून ताणें अमेरिकेची नागरिकताय घेतल्या. आयआय़टींत शिकून दुडू कमोवपा खातीर परदेशांत गेल्ल्यांची व्हडली वळेरी आसा.
आतां बरेचशे आयआयटी स्नातक खाजगी वित्तीय कंपनीं, सरकारी बँकांत, सरकारी प्रशासनीक पदांचेर कार्यरत दिसतात. जांका तेवूंय जमलें ना ते राजकारणांत एंट्री घेवन सातवी पास राजकारण्यांच्या संगतीत मंत्री, मुख्यमंत्री जाल्ले दिसतात. देशांत आयआयटीचो मुळ उद्देश अपेक्षे नुसार साध्य जायना अशें दिसपाक लागलां.
फिल्म सिटी होवूय असोच एक प्रकल्प. फिल्मी जमातीची उग्र, खरबरीत आपलीशी कामाची पद्दत, रीत इतर क्षेत्रांचे तुळेन वेगळीशी आसता. फिल्म सिटी परप्रांतियांच्या ताब्यात वतली हातूंत दुबाव ना. बावन्सरांचो सुळसुळाट वाडटलो आनी तो गांवच आपणें दत्तक घेतला अशे तरेन ते वागतले. पणजे शारांत शूटींगाच्या वेळार थळाव्या पुलिसांच्या मुखार तांचे बांवन्सर्स रस्त्यार धुमाकूळ घालत थंय भोंवतल्या मानेस्तांक दादागिरी करून धुकलतात ते आमी अणभवलां. सारांश असो की गोंयच्या जमनींच्या वेवस्थापनांत आमी गंभीरताय बाळगिली ना जाल्यार भविश्यांत आमी फकत नांवाचे भांगरभूंयचे भुमीपुत्र जावन उरतले, मालकी मात परप्रांतिया कडेन आसतली.

दीपक लाड
पर्वरी