भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गोॆयचे माळये वेले गणपती आयज गोंय, महाराष्ट्रांत फामाद आसात. दरेक परब मनोवपाची खाशेली तरा, रिती, संस्कृतायेचो वेगळोचार त्या सणा- परबे वांगडा त्या गांवाची वळख करून दिता. सण मनोवपाची तरा गांवां प्रमाण बदलता. चवथ महाराष्ट्राच्या कोकणांत, गोंय, कर्नाटकाच्या शिमे वयल्या भागांनी दबाज्यान मनयतात. गणपती मुखार पुराणीक, इतिहासीक खीण चित्रांच्या रुपांत मांडून देखावे करतात. महाराष्ट्रांत सार्वजनीक गणपती पुजन मंडळां व्हड प्रमाणांत असले देखावे करतात. गोंयांत ताका चित्रां म्हणटात. कांय लोक हीं चित्रां आपल्या घरांनी करतात. कलेचें प्रदर्शन करतात. पूण सगळ्याच घरांनी चित्रां करतात हें सांगत जाल्यार एक अपरूपशें, पूण गोंयांत असोय एक गांव आसा जंय सगळ्याच घरांनी चित्रां करतात, तो म्हटल्यार गोंयचे ल्हानशें जुवें. ताचें नांव रेवोडें लागसारलें राण्याचें जुवें. शापोरा न्हंयेच्या देगेवेलें सगळ्यान ल्हान जुवें. सत्तावीस घरांच्या ह्या जुंव्याचो भाटकार राणे जुवेंकार. दिवचल, बार्देस, आनी सत्तरींत रावतले राणें ह्याच कुळांतले. शापोरा न्हंयेच्या पात्रांत वसलेल्या आनी नादोड पंचायतीचे हद्दींतल्या ह्या जुंव्यांक चवथी दिसांनी जात्रेचें स्वरूप येता.
पुर्तुगेज राजवटकी वेळार राणें घराण्या वांगडा कांय लोक ह्या जुंव्यार स्थायीक जाल्ले. ताका इतिहासीक कारणां आसलीं. राणें घराण्याचो गोंय सुटके झुजांत मोलाचो वांटो आसा. जुंवेकार राणे घरांण्यांतले पांडुरंगराव राणे, विश्वासराव राणे आनी विलासराव राणें हांणी सुटके झुजांत येशस्वी वांटो घेतला. ह्या घराण्यांक गोंय सुटके झुजाचे पांखे अशेंय म्हणटात. हांगां पयलेच स्थायीक जावपी राणें घराणें आसलेल्यान घडये राण्याचें जुवें अशें नांव पडले जांवये. तिनशें पन्नास वर्सांचो इतिहास आसलेल्या ह्या जुव्यां वयली चवथीची परब व्हडा दबाज्यान मनयतात. पांच दीस गणेश उत्सव पळेवपाक गोंयभर तशेंच महाराष्ट्रांतले लोक येतात. आदीं ह्या जुंव्यार येवपाक व्हडें घेवन येंवचें पडतालें. गोंय मुक्त जावन कांय वर्सांनी हांगा पूल जाला.
राणें घराण्याचें व्हड घर धरून सुमार सव्वीस घरां ह्या जुंव्यार आसात. जळींमळीं पातळिल्ले ह्या राणें घराण्यांतले लोक चवथीक जुंव्यार येतात. चवथीक सगळ्यांत व्हड गणपती राणें घराण्याचो आसता. तो तांच्याच आंगणांत तयार करतात. धारगळच्या धुमाळ घराण्यांतलो कारागीर येवन तो करता. दर वर्सा त्याच आकाराचो, त्याच रुपाचो गणपती. फाटलीं कितलींशींच वर्सां धुमाळ घराण्याच्यो पिळग्यो राण्यांच्या घरा येवन हो गणपती तयार करता. राणेंच्या वाड्याच्या भायले पडवेर ह्या गणपतीची स्थापना करतात राणें घराण्यांतलो कोणूय करता. पयले दोन दीस जुंव्यावेलो लोक येवन आरती, भजनां करतात. गणपतीक बसोवपाची चवाय कोणे हाडपाची , कशी हाडपाची हें नित्य नेमान थारलेलें आसता. तशेंच विसर्जन करताना चवायेच्यो कांय रिती आसात.
राणें घराण्याचो गणपती वाड्याचे पडवेर, तर बाकी सगळ्यां घरांनी गणपती पयले माळयेर पुजतात. जुंव्यावेल्या सगळ्या घरांक पयलो माळो आसप हाकाय एक सैमीक कारण आसा. आदीं पावसाच्या दिसांनी शापोर न्हंयेक हुंवार येतालो. उदक भितर सरतच लोक पयले माळयेर वचून रावताले. चवथ येतासर जमीन सुकनासली. ताका लागून गणपती पयले माळयेर पुजपाक लोकांनी सुरवात केली. सैमीक आपत्तीक लागून पयले माळयेर वचून रावपाची आनी गणपती पुजपाची केल्ली तडजोड ह्या जुंव्याची आतां शान जाल्या. तिळारी धरण जाल्या उपरांत शापोरा न्हंयेक हुंवार येवप पुरायपणान बंद जालें. पूण लोकांनी पयले माळयेर गणपती पुजपाची आपणायली प्रथा बदलूंक ना.
जुंवेभर पांच दीस गणपती आसता. कचकचीत भरलेली माटोळी. माटोळेक लायल्लो नाल्ल नदरेंत भरपी आसता. खाऱ्या वाऱ्यार पोसवल्ले माडांचे नाल्ल पळेोवपाचे ते राण्याच्या जुंव्यार. फाटलीं चार पांच दसकां जुंव्यालयले चवथी निमतान केल्लीं इतिहासीक आनी पुराणीक चित्रां गोंयभर लोकांचे लक्ष ओडून घेतात. दरेका घरांत वेगळीं वेगळीं चित्रां. पुराय जुंव्यार घरां घरांत चित्रां पळोवपाक लोक येतात. दर एका घरांत पांच दीस गणपती आसता. हे पांचूय दीस जुव्यार जात्रेचे स्वरूप येता. चवथ्या आनी पांचव्या दिसा मात लोकांची गर्दी जाता. गाडयो रेवोडा दवरून चलून लोक पूल हुपून सगळ्या घरांनी चित्रां पळोवपाक भोंवतात.
पांचवे दिसा गणपती विसर्जनाची तयारी. सुरवात राणें घराण्यांतलो गणपती भायर काडून करतात. रथ कसो तयार करून सातांक उतरपुजा, आरती जातकच गणपती भायर काडतात. पुराय जुंव्यावेले गणपतीक एकठांय करीत सद्याक पूल आसा थंय येतात. थंय आदींच दोन व्हड्यांचो सांगोड तयार आसता. सगळे गणपती एकठांय करून थंय परत एकदां आरती करतात. सांगोड सगळ्या गणपतींक घेवन पुराय जुंव्यांर गजर, आरती करीत एक प्रदक्षणा मारता आनी त्याच जाग्यार येवन गणपतीचें प्रथेप्रमाणें विसर्जन करतात. गणपती विसर्जन करताना माराणें तशेंच तरेकवार फोग लायतात. गाराणीं प्रसाद जाता. गणपती बाप्पा मोरया फुडल्या वर्सा लवकर या, म्हणत जड काळजान घरची वाट धरतात.
(म्हायती समाज माध्यम आनी जुंव्यावयले रहिवासी देवानंद कळंगुटकार हांच्या बरेपणान.)
प्रिता परब
9921382375
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
