हांवूंय म्हादय मांयचें दूद पियेलां

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

राज्य-मान ताकाच फावो जाता, जाचें म्हत्व त्या राज्याक आनी थंयचें जनते खातीर असामान्य आसता. तांणी खऱ्यांनीच कितें तरी मेळयल्लें आसता, तशेंच ताची मुर्त फुड्यांत दवरून आमी हेरांक प्रेरणा दितात. ती प्रतिमा फुडें संवसारीक पांवड्यार, त्या राज्याचें प्रतिनिधीत्व करता आनी फुडाराक तांची खरी अस्मिताय थारता. तांचें रक्षण करपाची जबाबदारी, राज्याचे लोक तशेंच थंयच्या स्थायी सरकाराचेर आसता, म्हणुनूच तर तांचें संबंदीत आशिल्ल्या दरेके गजालीक, निर्विवाद आलाशिरो दिवप गरजेचें जाता.
पूण हांगां गोंयांत मात वेगळेंच चित्र दिश्टी पडटा.
आमच्या प्राणी जगांतल्या वनस्पत- जिवावळीं मदलो एक राज्य प्रतिनिधी सध्या बुचकळ्यांत अडकला. गोंयांत ‘मलय-परीक’ (Malabar Tree Nymph) राज्य फुलपाखो म्हूण मान भेटोवन आतां वर्सूय पुराय जालें, पूण तरीकूय त्या बाबड्याक फावो तो दर्जो केन्ना मेळूंकच ना, म्हण्टकच ती घोशणा करुन आमी साद्य केलें तरी कितें, असोच प्रस्न आतां पडटा. तांचें वा तांचे वसणुकीचें रक्षण करपाचें सोडून घाल, पूण आतां तर तांच्या वांगड्यांचेरूय अप्रत्यक्षपणान हावळ हाडपाचें यत्न चालू आसात.
हातूंत मनशांचो आवाज गोंय वा केंद्र सरकारा कडेन पावत- ना- पावत कोणाक खबर, पूण गोंयचे जीवावळींचें प्रतिनिधीत्व करपी, आमचो राज्य फुलपाखो ‘मलयपरी’ फाटीं रावं नासतना, पर्यावरण आनी जैवविवीधताय राखपाच्या कार्यांत, एक प्रामाणीक यत्न करपाक सोदता. स्वताचें रक्षण करपाचो हक्क दर एकल्याक आसताच, तेंच फांटभुंयेर ‘म्हादय मांय’चेर आयिल्लें हें संकश्ट, फुडाराक आपल्याचेर बेतचें न्हय म्हूण, मलयपरी शक्य आसा ते पद्दतीन जागृताय करता. आमचें भशेन तांकांय भंय की, ह्या ‘नाटकी’ बोवाळांत, एक दीस म्हादय वा गोंयच्यो हेर न्हंयो सामक्यो सुकत आनी सगळेच जाण तानेंत वळवळत म्हूण. हांगां रानां वाठारांनी रावपी जिवावळींचो हुस्को चड, कारण तांचेर सोंपेंपणान कोण नदर दवरूंक वचनात.
गोंयकारांक खबरूच आसतलें की, आमच्या राज्य फुलपांख्याक सतत व्हांवत्या गोड्या उदका लागसार रावपाक आवडटा. तांच्यो वसणुको (यजमान झाडां) तसलेच सुवातेर वाडटात. वातावरणांत जाल्लो बारीक लेगीत बदल तांकां बादता, पूण तरीकूय अशें जेन्ना घडटा, तेन्ना ते कशे- बशे त्रास सोंसून आपलें दीस काडटात. आजून मेरेन, उदरगत आनी सवलतीच्या नांवांन, तांच्यो वसणुको आनी इल्लें- इल्लें करुन तांकांय नश्ट करपाचें काम चालू आशिल्लें, पूण आतां तर उदका खातीर वळवळून, तांची पुराय प्रजातीच काबार जावपाचे वाटेर आसा.
हे खेपेक जर गोंयकारांनी सादूर रावन, दुश्टांक तशें करपा पासून आडावंक ना जाल्यार, फुडाराक अशी परिस्थिती येतली की, गोंयचोच राज्य फुलपांखो (आनी गोंयकारूय) गोंयांत दिसचो ना. हातूंत तो एकलोच न्हय तर, मनीस धरून जायते जाणांक ताचो दुश्परीणाम भोगचो पडटलो. रानां वाठार तर नश्ट जातलेंच, पूण तांचो सांबाळ करपी आनी तांचेर निंबून रावपी जिवावळूय सोंपतली, इतलें खरें.
मागीर गोंयचें बाबतींत तरी फुडें अशें समीकरण जातलें की, हिरवळ- जिवावळ ना जाल्यार, पावस ना आनी पावस ना जाल्यार, न्हंयोय ना आनी कसलीच पिकावळूय ना, म्हण्टकच ‘बाप्पाय ना आनी पुडवेंय ना’ अशीच गत. एकूण कितें तर, ‘म्हाकाय ना आनी तुकाय ना’ करुन, सगळ्यांनीच तानेंन आनी उपाशी तळमळपाचे दीस येतले.
समाजांत उपद्रवी घटकांत वाड जातकच, कसलें तरेचे त्रास भोगचें पडटात, तें कोरोना सारक्या विशाणून आमकां फाटल्या दिसांनी दाखोवन दिलांच. आतां उरलां तें फक्त, तातूंतल्यान देख घेवन योग्य तीं सुदारणेंची पावलां उखलपाचीं. मुळांत कितें कांय म्हणल्यार, तसल्या उपद्रवांचेर समतोल राखप चड गरजेचें आसता. आमचो राज्य फुलपाखो, ‘मलयपरी’कूय दर दिसा, असल्या खुबशा संकश्टांक फुडो करचो पडटा. सगळेंच सैमिक तरेन चल्लें जाल्यार, तो आपलें आपूण स्वताक सांबाळूनय घेत, पूण मनशांन जैव- यंत्रणेंत केल्ली लुडबूड, तो कसोच सोंसपाक शकचोना…

(फुडें चलता)
भाग – २
(लेखक म्हायती तंत्रगिन्यान अभियांत्रिक आसा.)

गौतम जल्मी
9764364269