प्रेरणा : जिणेंत जागृताय हाडूंक आदार

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आडेची प्रेरणा आसा ती नीज प्रेरणा करूंक नवे परिस्थिती कडेन जुळोवन घेवपाची आनी ती जाणून घेवपाची तांक आमकां जाय. अशें आमचे लागीं घडलें जाल्यार नीज प्रेरणे वरवीं आमी समाधानान जियेतले.

आ मचे जिणेचेर ताबो दवरुंक सगळ्यांक तांक
आसा. कसली जीण जियेवूक जाय, जिणेंत
कसले मार्गदर्शन जाय तें आमकां कळूक जाय. सिगमंड फ्रॉयड हे मानसशास्त्री आपल्या ‘व्यक्तिमत्वाच्या सिद्धांतां’ त सांगतात ते प्रमाण व्यक्तिमत्वाच्या पद्दतीक तीन भाग आसात. मुळाचो भाग प्रसन्नतायेच्या तत्वाचेर आदारून जाल्यार दुसरो भाग सत्य परिस्थितीच्या तत्वाचेर… आनी निमाणो भाग नैतीक तत्वाचेर बांदललो आसा. ह्या तिनूय व्यक्तीमत्वांच्या पद्दतीत आमी आमची वागणूक दाखयतात. थोडे फावटी, जिणेंत मौजाच मारूंक जाय अशें आमकां दिसता. अशें घडले उपरांत आमी खोशी जातात. कांय फावटी आमकां नेम, रिती, तत्वां, तर्क आनी जिणेचेर ताबो आसप हेंवूय आवडटा, जाल्यार कांय खीण आमचे जिणेची मोलावणी करून ती जियेवपाचे यत्न आमचे कडल्यान जातात. निमण्या दोन भागांक दो. एरीक बर्त हांणी ‘ट्रान्जेक्शनल अॅनलिसीस’ ह्या सिद्दांतांत दिल्ल्या वाडलल्याचें हांवपणाचे स्थितीक सर करूंक जाता.
आमची वागणूक कशीय जावूं वा आमी कितेंय करू. आमकां कोणा कडच्यान तरी प्रेरणा फावो जाता, हें आमी मान्य करूंक जाय. आमचे मदल्या कोणाकूय, कांयच दिसना जाल्यार आमी प्रेरणात्मक जायनात. आमचे वागणुकेक कितली मेरेन प्रेरणा फावो जाता हो प्रस्न आमकां सतायता. कितली प्रेरणा फावो जाता, ते परस कसली फावो जावन आमची वागणूक दिश्टी पडटा, तें एकदम गरजेचें. दोन देखी पळेवूया.

सतीश ‘कार’ घेवन खूप वेगान वतालो. वाटेर येरादारी पुलीस आसात म्हूण सांगतच ताणें वेगीं – वेगीं ‘सीट बेल्ट’ घालो आनी वाहनाची गती देवयली. ताचे गाडयेंत बसलल्यान ताका हे विशीं विचारलें, तेन्ना ताणें जबाब दिलोः ‘तांकां दुडू दितलो कोण? खरें म्हळ्यार सीट बेल्टाची गरज ना. चड वेगान गेल्यार फायन दितात.’

सुजान, ही कॉलेजीक वचपी विद्यार्थिनी सदांच गळ्यांत आयडी कार्ड घालून वेळा आदींच कॉलेजीक वताली. दार- राखणो आसूं वा नासूं ताका फरक पडनासलो. हेर विद्यार्थी ताचीं फकाणां करताले. तें मात तांकां परती जाप दिनासलें.

रिचर्ड एम्. रायन आनी एडवर्ड एल्. डेसी ह्या मानसशात्र्यांनी आपल्या ‘सेल्फ डिटरमिनेशन’ ह्या सिद्दांतांत प्रेरणे विशीं अभ्यास करून दोन भशेच्या प्रेरणांचेर उजवाड घाला. तांच्या मता प्रमाणें प्रेरणा दोन तरांची आसा. नीज आनी आडेची. आमकां समाधान भोगता वा आमी ती वागणूक समजून घेतल्या देखून आमची वागणूक वा कार्य अशें जाता, असले प्रेरणेक आमी नीज प्रेरणा म्हणटात. जाल्यार दुसरे वाटेन, आमचे वागणुकेचो कितें तरी वा कोणाचेर तरी परिणाम जावंक जाय म्हूण आमी ती वागणूक वा कार्य दाखयतात, असले प्रेरणेक आडेची प्रेरणा म्हणटात.
वयल्या दोन घडितांचेर नदर मारुया. पयल्या घडितांतल्या सतीशान, पुलीस आसात म्हूण ‘सीट बेल्ट’ घालो आनी गती कमी केली. ही जाली आडेची प्रेरणा. ‘सीट बेल्ट’ कित्याक घालतात हें ताका समजूक ना. खरें म्हळ्यार तो चालकाचे सुरक्षे खातीर आसता. हें ताच्या मनांत गेल्लें आनी ताची वागणूक बदलिल्ली आनी ताचें कार्य दुसरे भशेन जाल्लें जाल्यार ताणें घेतलेली प्रेरणा नीज जावपाची. दुसऱ्या घडितांतल्या सुजानाक आपली वागणूक समजल्ली. आपूण हे भशेन कित्याक वागतां तें तें जाणां आसलें, ताका मेळ्ळली प्रेरणा म्हळ्यार नीज प्रेरणा.
खरें म्हळ्यार, आमकां नीज प्रेरणेची गरज आसा. ही प्रेरणा आमकां जल्मासावनच फावो जाता. पूण आमी वाडटां- वाडटां समाजांत चलतल्या बदलत्या चित्राक लागून जायतीं जाणां हे अडेचे प्रेरणेक बळी पडटात. समाजीक तत्वां आनी मुल्यां आयज वेगळे तरेचें रूप घेवूक लागल्यात. आमी ह्या समाजांत जियेतात म्हणटच जायते फावटी असले अडेचे प्रेरणेचे गुलाम जातात.
आमी अडेचे प्रेरणेचो वापर करतात, तेन्ना आमचे जिणेंत एके तरेचो संघर्ष दिश्टीं पडटा. देखीक, आमकां राजकारण्या बरोबर प्रचाराक वचूंक नाका: पूण ताणें आमकां आदार केला आनी आमी वचना जाल्यार ताका वायट दिसतलें, देखून आमी ताका सांगात दितात. असले परिस्थितींत जिणेंत एके तरेचें झूज पेटू येता आनी हाचो परिणाम भलायकेचेर जावूं येता. जिणेचे वागणुकेंत थिराय दिसची ना, कित्याक समाजाक जाय तशी वा नांवलौकीक जावूक जाय म्हूण वा पुरस्कारा खातीर वागणुकेंत बदल जातलो. असली प्रेरणा घेवून आमी कितलो काळ जियेवपाचें? आडेची प्रेरणा आसा ती नीज प्रेरणा करूंक नवे परिस्थिती कडेन जुळोवन घेवपाची आनी ती जाणून घेवपाची तांक आमकां जाय. अशें आमचे लागीं घडलें जाल्यार नीज प्रेरणे वरवीं आमी समाधानान जियेतले.

जॉन एम्. आल्फोंसो, कार्मेलीत,
लोलयें- काणकोण