नरकासूर आनी ‘कांतारा’तलो जमीनदार…

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आपले मदलो नरकासूर लासपाचो कांय बुडोवपाचो ह्या प्रस्नाची जाप दुसरो दिवपाक शकचो ना, ती जाप आमीच दिवची पडटली.

दर वर्सा प्रमाण अंदूय नरकासूर दहनाक विरोध जालो. तो कोण करता, कित्याक करता हो भाग वेगळो. पूण, फाटलीं कांय वर्सां
दिवाळी लागी पावली कांय हो विरोध कानार पडटा. पयली खंयची तरी संस्था करताली. आता कोण तरी राजकारणी करतात. तोंडा वेगळीं, मुळां मात एक. विरोध नरकासुराच्या उदात्तीकरणाक? ताच्या ते व्हड प्रतिमेक? कृष्णा परस तो व्हड जायत ह्या भंयान? कांय काल मेरेन इश्ट दिसपी कृष्णाक फकत देव करून लोकांच्या माथ्यार मारपाक? होच विरोध रावण दहनाक ना, शिगम्या वेळार चित्ररथांनी दिसपी अक्राळ विक्राळ राक्षसांक ना आनी पावला कणकणी आमच्या म्हर्‍यांत नाचपी नरकासुरांक तर अजिबातच ना. चित्ररथांतल्या राक्षसांचो तर केन्ना केन्ना वध लेगीत कोण करनात. तरीय ते चलतात. मागीर नेमको विरोध कसलो आनी कित्याक?
कोण हो नरकासूर?
नरकासूर वध करून दिवाळी मनोवपाची प्रथा फकत गोंयात जाता. म्हळ्यार नरकासूर केन्ना तरी गोंयात जल्माक आयिल्लो काय, अशें कोणाक दिसपाक शकता. पूण, नरकासूर गोंयात आयलो आसामच्यान. तो आसामांतलो एक राजा. शिरोडेची कामाक्षी जशी आसामांतल्यान गोंयात पावली तसोच हो नरकासूर. आनी नरकासूराचो वध करून आमी मनयतात ती दिवाळी कृष्णान ताका मारलो म्हणून न्ही. खरें म्हळ्यार नरकासुराक कृष्णान न्हय जाल्यार सत्यभामेन मारलो. आनी आपूण मेले उपरांत आपल्या मरणाचो उत्सव मनोवचो अशी इत्सा नरकासुरान आपल्या आवय कडेन उक्तायल्ली. म्हणून ही दिवाळी. अर्थांत ह्यो आख्यायिका पावला कणकणी बदलतात. आमचें महाभारत आनी रामायण बदलता तशेंच. पूण, नरकासूर नाचयतना निमाणें ताका मारतात आनी तातूंतल्यान दुसऱ्यांक त्रास दिवपाच्या, दुश्टपणाच्या वृत्तीचो नाश दाखयतात हेंय तितलेंच खरें न्हय? त्या अक्राळ विक्राळ नरकासुराक पळोवपाक वचपी माणकुल्यांच्या आनी एकंदर लोकांच्या मनांत नरकासुर जावपाचे न्हय जाल्यार नरकासुरा सारकें जावचें न्हय हेच दृश्य निर्माण जाता न्हय? आनी इतलें करूनय, नरकासुराक विरोध केले उपरांतय दर दिसा कृष्णाक आनी उरिल्ल्या 33 कोटी देवांक भजपी स्वताच नरकासुरा वरी वागतात तेन्ना खंय वतात हे संस्कार? स्वताच्या भितरलो नरकासुर मारपाकूय आमी कृष्ण आनी सत्यभामेचीच वाट पळोवपाची कांय फकत एका दिसा पुरती दिवाळी मनोवन उरिल्ले दीस आमच्या मदल्या नरकासुराक मेकळे सोडपाचें?
पुजा संस्कृतायेची, प्रतिमांची न्हय!
नरकासुर ही एक निखटी प्रतिमा. ती हेर कडेन खंय मेळना, गोंयातच मेळटा म्हणून आमकां ताचे आकर्शण. तेंच आकर्शण आमच्या हेर कितल्याश्याच प्रतिमांचें ज्यो हेर कडेन पळोवंक मेळनात. तातूंत देव आसा, धर्म आसा, पूण सगळ्यांत महत्वाचें तातूंत लोकजीण आस्पावल्या, लोकसंस्कृताय आस्पावल्या. आनी तें जपप गरजेचें. आमी सगळ्यांनी ‘कांतांरा’ चित्रपट भोव उमेदीन पळयलो. अक्षरक्षा ताका माथ्यार घेवन नाचले. पूण तातूंतलो योग्य संदेश घेतलो व्हय? कांय ताचोय संबंध धर्मा कडेन जोडून तितल्या पुरतेच हड्डे व्हड केले. खंयच्याय धर्मांत, लोक संस्कृतायेंत आनी रिती परंपरांनी एक समान सूत्र आसता आनी तें म्हळ्यार लोकांचें हीत. कांतारांतली लोक संस्कृताय जावं वा गोंयात दिसपी साबार लोक संस्कृतायो, तातूंत मुखेलपणान दिसता, आमी आयकतात ती हीच सैमा सांगातान लोकांचें हीत राखपाची धडपड. आनी ताचे पलतडीन मनीस वता तेन्ना तो शेणटा आनी स्वता वांगडाच ह्या सैमाचोय समतोल शेणयता. हे हीत जपपा खातीर मागीर नरकासुराचो, रावणाचो आनी कांतारान दाखयल्ले वरी लोकांचें शोशण करपी जमीनदाराचोय नाश करचो पडटा. आनी त्या दुश्टपणाची काणी तितलीच व्हड करून सांगचीय पडटा. त्या काणयेंतल्यान आमी कितें घेतले ते सर्वस्वी आमचेर. सैमाचे आनी मनशांचेय पुजारी आसात ह्या संवसारांत.
आमकां नरकासूर चलतात, पूण लोकांचें हीत जपपी नाकात अशी जाल्या आमची सद्याची गत. ह्या समाजाक नास्तिकांचो भोव राग. कारण सोंपें, आमकां समाजाच्या नेमां भायर वचपी सगळ्यांचीच तिडक. देव माननासतना कसो कोण जगपाक शकता? पूण देव माननाशिल्ले हे लोक स्वैराचारी, नेम नाशिल्ले, दुश्ट आसतात म्हणून कोणें सांगलां? ते आपल्या भोंवतणी आशिल्ल्या समाजाच्या दर एका घटकाचो आदर करतात, सैमाचो आदर करतात, मनीसपणाचो आदर करतात आनी ह्या समाजाक अदीक सुंदर करपा खातीर झुंजतात. ‘कांतारां’तल्या त्या वन अधिक्षक मुरली वरीच. आपल्या विचारांचेर ठाम रावन लेगीत लोकांचे श्रद्धेचो आदर करून तांचे अधिकार आनी रान वाटावपा खातीर तो आपलो हात पंजुरली दैवाच्या हातांत दिता. गांवकऱ्यांच्या भावनांचो आदर करता पूण शेवट मेरेन आपूण तटस्थ रावता.
आयज गरज आसा ती ह्या तटस्थपणाची. देव आनी अंधश्रद्धेच्या महासागरांत आयज स्वताचो जीव लेगीत वगडावपी भक्त आमी पळयतात. एका काळार देवाच्या भंयान राखिल्लो आमचो सैम आयज त्याच देवाच्या नांवार नाडून थंय सैमाचो र्‍हास जाल्लो आमकां दिश्टी पडटा. देवाच्या नांवान जमनी हडप करून कितलोसोच तेंप थंय रावपी गांवकर्‍यांक रातयान घरा भायर घाल्ले प्रकार घडटात. श्रद्धेचो असोय बाजार चल्ला. तो कोण आडायतलो?
नरकासुराचो होच वाद कांय वर्सां फाटीं जाल्लो तेन्ना जेश्ठ पत्रकार संदेश प्रभुदेसायान ताच्या ‘धिरयो’ कार्यावळींत एक चर्चा घडोवन हाडिल्ली. तेन्ना आमचो कलाकार इश्ट एकनाथ नायक हांणे एक सादो प्रस्न विचारिल्लो. ‘आपूण कृष्णाची नरकासुरा परस व्हडली प्रतिमा तयार करता. पूण मागीर तिचें हांव कितें करूं, ती लासूं कांय उदकांत बुडोवं?’ ह्या प्रस्नाक घडये कोणा कडेन जापय आसतलीय, मात आपले मदलो नरकासूर लासपाचो कांय बुडोवपाचो ह्या प्रस्नाची जाप दुसरो दिवपाक शकचो ना, ती जाप आमीच दिवची पडटली.

अन्वेषा सिंगबाळ
9923442746