‘ जागरा’ चीं मुळां सोदचीं : डाॅ. पांडुरंग फळदेसाय

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

गोंय ही लोककलेची खण. हांगां धर्म, जात आनी प्रांतीय सहजीवन, भावकी पळोवपाक मेळटा. ताची बरी देख म्हळ्यार शिवोले गांवचो जागर. पेरणी जागर सादर करपाची परंपरा खंडीत जाल्ल्यान अभ्यासकानी ताचीं मुळां सोदपाक जाय. तथ्यांच्या आदारान विस्मृतींत गेल्ल्या ह्या लोकनाट्याची योग्य म्हायती एकठांय करपाक जाय. ती लेख वा पुस्तक रुपांत वाचकां मुखार हाडपाक जाय. ही काळाची गरज जावन आसा. शणै गोंयबाब भाशा आनी साहित्य महाशालेच्या कोंकणी अध्ययन शाखे अंतर्गत गोंय विद्यापीठांत गोंयचो परंपारीक ‘जागर : विशेशतायो आनी ताचें सादरीकरण’ ह्या विशयाचेर लोककला अभ्यासक डॉ. पांडुरंग फळदेसाय उलयताले.
आमच्या गोंयांत गावडा जागर फामाद आसा. हें सत्य आसलें तरी पेरणी जागर, दैत्यां जागर, मालयें जागर आनी चोरां जागर सादर जातात. ह्या सगळ्यांची विशेशताय समजून घेतल्यार गोंयची सामाजीक समाज वेवस्था समजपाक सोपें जातलें आनी इतिहासीक दस्तावेज हाताक लागपाक मजत जातली, अशें डाॅ. फळदेसाय हांणी सांगलें.
पावणो, बसवो, म्हातारी, वाघ, हरीहर, तुळजाय, तेंडूल, मुंडो, बहागीरो, देवनाथ, पुतना, गायत्री, धसाधशी, घोडो,किटू, निखणदार, पारपती, थोटो, गराशेर, मोयर, फिरंगीण, धोने अशी असंख्य पात्रां ह्या जागराचें खरें आकर्शण. ताचो तत्कालीन सामाजीक अर्थ समजून घेवन ताचेर योग्य तरेन भाश्य जावंक जाय म्हणपाचेर डाॅ. फळदेसाय हांणी भर दिलो.
ह्या वेळार कोंकणी अध्ययन शाखेचे संचालक डॉ. हनुमंत चोपडेकार हाजीर आसले. व्याख्यानाचे निमंत्रक डॉ. प्रकाश पर्येंकार हांणी येवकार दिलो. तांणीच मानेस्ताची वळख करून दिली. उपकाराचे उलोवप नील डिचोलकार हांणी केले.

रणमाल्याचें विश्लेशण जावचें : झिलू गांवकार

सत्तरी तालुको आनी कर्नाटक राज्याच्या खानापूर तालुक्यांत रणमालें खेळटात. शिगमो आनी संवसार पाडव्याक तें खेळपाची दीर्घ परंपरा आसा आनी ती आमच्या लोककलाकारांनी सांबाळून दवरल्या. शणै गोंयबाब भाशा आनी साहित्य महाशालेच्या कोंकणी अध्ययन शाखे अंतर्गत गोंय विद्यापीठांत ‘रणमालें: स्वरूप आनी सादरीकरण’ ह्या विशयाचेर लोककलाकार, अभ्यासक झिलू गांवकार उलयताले.
भिल्ल, नेटयो, कोंकणचो म्हसोबा, धनगर, तारयो, म्हालो, वेपारी, गणपती, शारदा अशीं साबार धोंगां आनी सोंगां रणमाल्याचो भाग जावन माचयेर येतात. ह्या सगळ्यांचो सामाजीक, सांस्कृतीक आनी इतिहासीक संदर्भ सोदून काडून ताचें योग्य तरेन विश्लेशण करपाक जाय. रणमाल्यांत सादर जाता ती जत आनी तातूंत येवपी संदर्भ लोक संस्कृतायेच्या व्हड दायजाची गवाय दिता. रणमाल्याची उत्पत्ती आनी तें सादरीकरण करपाची पद्दत हाचेर विचार मांडून ह्या विधी नाट्याचे हे परंपरेचेर विस्तारान चर्चा जाली.
डॉ. पर्येंकार हांणी येवकार दिलो. तांणीच मानेस्ताची वळख करून दिली. डॉ. चोपडेकार हांणी लोकवेदाच्या वेगवेगळ्या प्रकारांचेर संशोधन जावपाची गरज उक्तायली. व्याख्याना उपरांत जाल्ले भासाभाशेंत विद्यार्थी आनी शिक्षकानी वांटो घेतलो. उपकाराचे उलोवप डॉ. पर्येंकार हांणी केलें.