इफ्फी सोंपलो, वाद उरलो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

ताच्या इस्रायल सरकार विरोधी सिनेमाक पुरस्कार दिल्ले खातीर इस्रायली नागरिकांनी, सरकारान ज्यूरींची, महोत्सव आयोजकांची निंदा करत थयथयाट केलो ना.

इफ्फी- 2022 समारोप समारंभात आंतरराष्ट्रीय सर्तीचो ज्युरी- अध्यक्ष नविद लपीड हाणी ‘द काश्मिर फायल्स’ ह्या भारतीय चित्रपटाची ‘अशिष्ट आनी अधिप्रचारी’ अशें वर्णन करत मुळांत ह्या चित्रपटाची आंतरराष्ट्रीय स्पर्धा विभागांत निवड जाल्याच कशी हाचेर अजाप आनी तिडक उक्तावप सारकेलो प्रसंग, घडये इफ्फीच्या पाच दशकांच्या अस्तित्वांत पयलेच फावट घडला आसुये. ताच्या वक्तव्याचो निशेध देशांतले राजकारणी आनी एका विशिष्ट विचाराच्या तबक्यान केला. शिवाय इस्रायलचे कोन्सूल जनरल आनी राजदूतान हांणीय लपीड हाचो निषेध करून माफी मागल्या.
सुरवेक ह्या सगळ्या विवादाक कारणीभूत आसपी ज्यूरी अध्यक्षाची फाटभूंय तपासप गरजेचें. लपीड इस्रायल देशांत जल्मल्लो जगांतल्या राजकी घडामोडी बाबत सचेत असो लेखक, विचारक आनी खर स्पश्टवक्तो. सामाजिक, राजकीय घडामोडी ह्यो स्वतंत्र, प्रामाणिक, निस्पृह, निपक्षपातीपणान आनी पूर्वाग्रहाविणे आपले कलेंतल्यान ताणें मांडल्यात आनी कलाकारांनी तशी बांधिलकी पाळची असो ताचो आग्रो आसता. ह्या आदींय आपलीं मतां ताणें फामाद कान्न महोत्सवाच्या माचयेरूय निर्भिडपणान मांडल्यात. ताचो पयलो चित्रपट ‘पोलिसमन’ लोकार्नो महोत्सवांत पुरस्कार विजेतो थारलो. ताच्या सर्जनात्मतेक लागून ताका कला, संस्कृताय आनी साहित्याचेय पुरस्कार फावो जाल्यात.
इस्रायलींच्या इतिहासांत हिटलराच्या वंशवादी धोरणाक लागून छळ, कत्तल जाल्ली आसली तरी आयच्या इस्रायली सरकारांनी सेनेच्या बळार पॅलेस्टाइनी लोकांची चलयिल्ली मुस्कटदाबी आनी छळ हाचोय ताणें ‘अहेद्स नी’ (2021) सारख्या चित्रपटांतल्यान विरोध केला.
वट्ट वीस पुरस्कार जोडपी दुसरो चित्रपट ‘द किंडरगार्टन टीचर’ हाचे वरवींय ताणें मायभूंय इस्रायलच्या सरकाराचीं धोरणां आनी नितिंक धारेर धरल्यांत. ताच्या इस्रायल सरकार विरोधी सिनेमाक पुरस्कार दिल्ले खातीर इस्रायली नागरिकांनी, सरकारान ज्यूरींची, महोत्सव आयोजकांची निंदा करत थयथयाट केलो ना. हांगां राजकी संबंद इबाडचे न्हय इतलेच खातीर इस्रायलाचो कॉन्सूल जनरल कॉब्बी शोशेनी आनी राजदूत नावर गिलो हांणी माफी मागत लपिडाचो निषेध केला.
इस्रायली नागरिक आसलो तरी इस्रायली सरकार विरोधी मतांक लागून लपीड पॅरीसाक रावता आनी एक ज्युरी ह्या नात्यान हांगां आयिल्लो. निषेध करतना राजदूतान ‘अतिथी देवो भव’ हो भारतीयांचो संस्कार आनी सोयऱ्यांचो सम्मान करपाची आमची संस्कृताय हाचो उल्लेख केल्लो आसा खरो, पूण पंच, ज्यूरी हांच्या कामांत दखल दिवपा इतलो तो ताणप योग्य न्हय. नाजाल्यार भारतांत आयिल्ल्या विदेशी क्रिकेट अंपायराची ‘मेहमान नवाजी’ केल्ले खातीर यजमान देशाच्या फलंदाजां विरूद्ध ताणें एलबीडब्ल्यू दिवप ना आनी यजमान टीमीच्या गोलंदाजांनी केल्ली अपील मात उबारून धरपाची अपेक्षा धरप असो ताचो अर्थ जाता. कोन्सूल जनरलान लपिडाचे नांव पयलीं केन्नाच आयकलें नाशिल्लें म्हणलां आनी राजदूतान आपूण फिल्म विशेषज्ञ न्हय हें स्विकारलां. आमच्याय मंत्री-राजकारण्यांक फिल्म महोत्सव सर्किटाचो व्हडलोसो गंध नासता. इफ्फीच्या कामांचीं खंयचीं कंत्राटां कोणाक दिवपाचीं आनी शुभारंभ आनी समारोपा दिसा माचयेर भाशणा दिवन रंगारंग कार्यक्रमांत सहभागी जावपाचें, इतलोच तांचो इफ्फी कडेन संबंद म्हणपाक शकता. भारतीय जांव, इस्रायली जांव राजकारणी सदांच राजकी फायद्या वाटेन उबे रावतले.
इफ्फी हो आंतरराष्ट्रीय महोत्सव आसलो तरी खऱ्या अर्थान तो कान्न, बर्लिन, लोकार्नो, वेनिस सारकेल्या महोत्सवांच्या तोडीचो जावंक पावलो ना. हांगां आंतरराष्ट्रीय मळा वेले म्हळ्यार उपखंडातले इराण, बांगला देश, अफगाणीस्तान देशांतले निर्माते, कलाकार चडशे रेड कार्पेटाचेर दिसतात. दीपिका पदुकोण, ऐश्वर्या बच्चन, प्रियांका चोप्रा हीं कान्न महोत्सवांत रेड कार्पेटाचेर विशेश तयारी करून धडपडटना दिसतात खरीं, पूण इफ्फींत केन्ना नदरेक पडचीं नात. बॉलिवूडाचो आस्पाव तसो नगण्य म्हणपा इतलो.
आंतरराष्ट्रीय फिल्म सर्किटांत सर्तीत सहभागी जाल्ल्या चित्रपटांची समिक्षा ही खंड, देश हांच्यो सिमा झुगारून फकत मुखार प्रस्तुत केल्ल्या कला सामग्रीच्या आलोचनात्मक अभ्यासान जाता. ज्युरी पॅनल आनी तांचो अध्यक्ष हे सर्तीतल्या चित्रपटांचो छिद्रान्वेश करतना तांची मानसीक घडण, संस्कृताय, तांचें तत्वगिन्यान, दावो – उजवो राजकी कल हांचो प्रभाव तांच्या निर्णयांचेर पडपाक शकता. एका परस चड ज्युरींचो पंगड आनी तांचो अध्यक्ष अशी मांडावळ आसूनय समिक्षा सदोश आसपाक शकता.
विवाद, तकरार, बहिष्कार, मानापमान, शी- थू करप हें जगाचे फाटीर खंयच्याय खंडात, देशांत जावपी आंतरराष्ट्रीय फिल्म समारोहाचे आडवादाविना भाग जावन आसतात. उत्कृश्ट सिनेमा खातीर इनाम दिल्ल्या सिनेमाकूय प्रेक्षकांचो विरोध आसपाक शकता. कान्न महोत्सवांत क्वेंटीन तारांतिनो, मार्टीन स्कोर्सेसी, टेरेन्स मलिक, डेविड कॉनेली, सोफिया कोप्पोला ह्या जगांतल्या नामनेच्या फिल्म निर्मात्यांक, दिग्दर्शकांक प्रेक्षकांनी हुर्यो घाल्यात. गाश्पार नोय हाचो ‘लव’ नावाचो पोर्नोग्राफीक चित्रपट रातचो इफ्फींत कला अकादमींत दाखयिल्लो तेन्ना हॉल उप्पाट भरून व्हावतालो. मात, गास्पार नोयाच्या सिनेमांचेर बुरश्या चित्रणा खातीर दरवर्सा कान्न महोत्सवात प्रेक्षक बहिश्कार घालतात.
देश, संस्कृती नुसार प्रेक्षक, ज्युरी हांचे अभिरूचींत फरक आसुंयेता. आपल्या चित्रपटाक महोत्सवांत मेळिल्ली वागणूक खंयचोय निर्मातो, कलाकारान मनाक लावन घेवप नासता. आयोजकां कडल्यान माफीची अपेक्षा धरप नासता. सरकारी विभागांनी मानापमानांत लक्ष घालपाचें नासता. खऱ्या कलाकारां लागीं आपले कलेची निंदा पचोवपाची तांक, सहनशियताय आनी उदारताय आसूंक जाय.
‘द काश्मीर फायल्स’ हो चित्रपट लपीड हाणीं ‘अधिप्रचारकारक’ आनी ‘अशिष्ट’ म्हळां तेन्ना प्रसंगाचे प्रस्तुतीकरण संतुलित तरेन जाल्ले ना, असो ताचो अर्थ जाता. हिंदू पंडितांचेर जाल्ले अत्याचार, तांची कत्तल न्हयकारली असो जायना. वास्तवांत अतिरेक्यांनी मुस्लिम धर्मीय विचारक, लेखक, कलाकार, पत्रकार आनी पुलीस कर्मींच्योय हत्या केल्यात. पूण तांचे विशी चित्रपटांत उल्लेख ना. आयजूय मुस्लिम आनी हिंदूंक आतंकवादी लक्ष्य करतात. राहुल भट्ट ह्या पंडित तरणाट्याची आतंकवाद्यानी ताच्या कार्यालयांत वचून हत्या केल्ली. तेन्ना सावन जिवाचे भिरांतेन पंडित कामार वचनात. सुरक्षित जम्मू भागांत सरकारान बदली दिवची अशी मागणी करत शिबिरांत शरणार्थी धरण्यार बसल्यात. पूण, सरकाराक तांणी पलायन केल्ले नाका. काश्मिरांत परिस्थिती सामान्य आसा असो अजेंडा सरकाराक जगा मुखार चलोवप चड गरजेचें दिसता.
ज्युरी आड एनएफडीसींत कागाळ करप, पुलिशेंत तक्रार करप असली राजकी अवचिन्नपणां आंतरराष्ट्रीय मळार फिल्म महोत्सवाची छबी इबाडटली. फुडारांत आंतरराष्ट्रीय फिल्म क्षेत्रांतली नामनेचीं व्यक्तिमत्वां हांगां ज्युरी जावपाचे भानगडींत पडचीं नात. हाचे फुडे सरकारान आपल्या मर्जीतले ज्युरी बसोवचे आनी मर्जीतल्या निर्माते, दिग्दर्शक, कलाकार हांकां पुरस्कार दिवन इफ्फी मनोवचो. आमकांय कामां सोडून इफ्फीक वचपाची गरज पडची ना.

दीपक लाड
पर्वरी