इन्फ्रास्ट्रक्चर प्रकल्पांतले भ्रश्टाचार अर्थवेवस्थेक मारक

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

गोंयांत सिविल इंजिनीयरींग शिकतल्या विद्यार्थांक असल्या सुवातींनी शिक्षणीक टूरार हाडप हो सिलेबसाचो आवश्यक भाग करपाक जाय. प्रात्यक्षिक दाखोवन रस्तो कश्या तरेन बांदप न्ही हें तांच्या मनार बिंबवप चड गरजेचें.

शेवटा हावें ती वॉशरूमांतली निळ्या रंगाची प्लास्टीकाची बालदी थंयच्यान हालयली. वॉशरूमांत तिचेर नदर पडटाली तेन्ना संसदेची याद जाताली आनी मन थंय घुसपून उरिल्ल्यान करपाक आयिल्लो त्या कामाचो विसर पडटालो.
हाच्या फाटली फाटभूंय अशी. 28 मे 2023 दिसा व्हडा दबाज्यान संगोळाच्या साक्षीन साधू, संतांच्या मंत्र, प्रार्थना उद्घोशांत प्रधानमंत्र्यांच्या हस्तुकी उक्तावण केल्ली नवी संसद वास्तू पावसांत लागली गळपाक. देशाची महामहीम राश्ट्रपती भवनांत कळसा खाला ज्या जाग्यार एंट्री घेता थंय उदक एकठांय करपाक एक व्हडशी सोबीत नक्षीदार फुलांची कुंडी दवरपाचे सोडून न्हाणीघरांत वापरतात तसली निळी बालदी दवरली आनी ताचे सोशल मीडियाचेर वायरल जाल्ले फोटे जगभर लोकांनी पळयले. निळी बालदी दिश्टी पडटा तेन्ना म्हाका संसदेची याद येता आनी हांव मनोमन हांसता.
सगळे उपाय करूनय हांतातले काम तडीक पावना जाल्यार लोक निमाणो उपाय म्हूण देवाक गाराणे घालतात. मोरजे, चोपड्या परप्रांतीय गिरेस्त वाठांरातल्यो जमनी हातासपाक लागल्यात, ते आडावपाक सरकार- प्रशासन अपेशी थारिल्ल्यान गांवांतले लोक देवाक, देवचारांक गाराणे घालपाक लागल्यात हें आमी हालींच्या दिसांनी पळयलां. गाराणे घालूनय काम जायना जाल्यार ताचो फुडलो पांवडो म्हणल्यार देवाची मुर्त उदकांत दवरप.
22 जानेर 2024 दिसा व्हडा दबाज्यान राजकारणी, उद्देगपती, अभिनेते, खेळगडे आनी संतांच्या उपस्थितींत प्राण प्रतिष्ठा जाल्ल्या अयोध्येच्या देवळांत आनी भोंवतणचे वाठारांत पावसाचे उदक साचिल्ल्यान श्रीरामाची मूर्त उदकांत दवरपा सारखो प्रकार जाल्लो दिसलो. फुडल्या एक हजार वर्सां तिगतलें अशी देवळाच्या बांदकामाची गॅरंटी मोदीन उक्तावण समारंभातल्या आपल्या भाशणांत दिल्ली. कसल्या उच्च प्रतीचे फातर, लाकूड आनी जिनस बांदकामांत वापरलां आनी काम कशा बेस बऱ्या तरेन चल्लां ताचे सविस्तर चित्र सगले चॅनल आमकां दाखयताले. हे फाटभूंयेर देवळांत पावसाचें उदक सांचप अपेक्षित नाशिल्ले. देवळां भोंवतणी तशेंच मुखारल्या श्रीराम पथार व्हडल्या फोंडकुलांनी पावस आनी गटाराचें उदक भरिल्ले दिसले. बाबत कामा खातीर जापसालदार धरून 6 अधिकाऱ्यांक निलंबित केल्यात खरे, पूण मर्यादा पुरूशोत्तमाच्या नगरींत बांदकाम प्रकल्पांत घडिल्लो भ्रश्टाचार मन दुखी करता.
देशांत शंबर वर्सा आदी-1921 वर्सा- बांदिल्ली पोरणी संसद इमारत आनी हजारांनी वर्सा आदी आदल्या राजांनी बांदिल्ली देवळांय गळनासतना उबीं आसात, तेन्ना रू. 970 कोटी मोडून बांदिल्ली नवी संसद वास्तू आनी ताच्या दुपेट रू. 1800 कोटी खर्च केल्ल्या मंदिराक वर्साभितर गळटी लागप ही लजेची गजाल.
प्रकल्प बांदकामांतल्यो त्रूटी देशाच्या हेर राज्यांतूय नजरेक पडटात. बिहार राज्यांत जून-जुलयांत अररिया, सिवान, चंपारण, किशनगंज, मधुबनी जिल्ह्यांत 16 दिसांत 11 पूल कोसळ्ळे. ह्यो गजाली गंभीर आसल्यो तरी एका फाटोफाट एक कोसळिल्ले पूल आतां फकाणांचेर पडल्यांत. एका व्यंगचित्रांत वाटसरू पुला लागीं बशिल्ल्या गांवकऱ्याक विचारत– “हो पूल खंय वता?”. ताका जाप मेळटा. “गिमांत तो न्हंयेच्या दुसरे देगेर वता. मात पावसांत सांगूंक जायना. घडये तो न्हंयेंतूय वचूं शकता.” उक्तावण सुवाळ्या वेळार नेटान श्रीफळ वाडयिल्ले (नाल्ल फोडप) कारणान सांकव पडलो. हो विनोद न्हय तर बिहारांत घडिल्ली सत्यघटना. सकयल्या दर्ज्यांचे बांदकाम आमी देशांतल्या आनी राज्यांतल्या चार पदरी सेतूंच्या बाबतीतूय पळयलां. उक्तावण जाले उपरांत वर्सभरांत रस्त्यांक तडे गेल्ले दिसतात आनी उपरांत दुरूस्तीचें काम निरंतर जायत आसता. गिमांत पूल बांदतात तेन्ना मुखार पावसाच्या मोसमाचें भान
दवरून उदकाक वाट दिवपाची तजवीज केल्ली आसना. नाशिक शारांत फ्लायओव्हरा वयल्यान उदक घसघसो कसो सकयल्या रस्त्याचेर पडटा ताचे फोटो सोशल मीडियाचेर हाली ट्रेंड जाल्ले दिसतात.
पूल तरी बांदून दाखोवचो पडटात. बिहारांत अशेय रस्ते आसात ज्यांची टेंडरां, खर्चाचें विवरण, निरिक्षणां, पूर्णतेचें प्रमाणपत्र पद्दतशीर फायलींत लायिल्ली मेळटलीं, पूण ते रस्ते मात जमनीर नजरेक पडनात.
आमच्या गोंयांत रस्ते बांदिल्ले हाचे पुरावे तरी जमनीर मेळटात. हालींचे उदाहरण म्हळ्यार जुनाचे सुरवेक डांबरीकरण केल्लो पणजेंत भाटल्यांतलो टी. बी. हॉस्पीटल ते इगर्जे मेरेनचो दोन किमी लांबयेचो रस्तो. ऑगस्ट सोंपतासर रस्त्याचो डांबर व्हांवन गेलो काय उदकांत विरघळलो ते कळपाक मार्ग ना, पूण फोंडकुलांच्या आजूबाजूची खडी तो रस्तो पद्धतशीर बांदिल्लो हाची गवाय दितात. मुळांत डांबर उणो वापरत जाल्यार कितलीय अजस्त्र अत्याधुनिक यंत्रा वापरली तरी रस्तो टिगचो ना ही सादी आनी तार्किक बाब कंत्राटदार संबदीत सरकारी खात्याक कळना हाचेर विश्वास बसप कुस्तार. उपरांत चड फोंडकुला पडिल्ल्या भागांत पेव्हर्स बसयले खरे, पूण तांकां घट्ट बसोवपाक पोंदा सिमेंट, काँक्रीट घालपाक विसरले आसुये. वाहनां चलयतात तेन्ना खडखडाट करून पेव्हर्स विरोध परगटायतात आनी तातूंतले चड विद्रोही पेव्हर्स अपघातांक आमंत्रण दित रस्त्यार तकली वयर काडून बसल्यात. असलीं प्रकरणां राज्यांत हेर सुवातींनीय नजरेक पडटात.
गोंयांत सिविल इंजिनीयरींग शिकतल्या विद्यार्थांक असल्या सुवातींनी शिक्षणीक टूरार हाडप हो सिलेबसाचो आवश्यक भाग करपाक जाय. प्रात्यक्षिक दाखोवन रस्तो कश्या तरेन बांदप न्ही हें तांच्या मनार बिंबवप चड गरजेचें. प्रमाणानुसार फावो तितलो डांबर घालून घण-घण आवाज करपी तीन रोदांचे आदले रोड रोलर वापरून केल्ले गांव वाठारांतले रस्ते आयजूय तग धरून आसात.
इमारती, पूल, रस्ते ही तरी व्हडली ओब्रां. आता वर्सा भितर पुतळे कोसळपाक लागल्यात. स्वराज्याची स्थापना करपी आनी प्रशासनांत सुराज्य, सुशासन हाडपी छत्रपती शिवाजी महाराजांचो मालवणांत राजकोट किल्ल्यांत बसयिल्लो पुतळो फकत आठ म्हयन्यांत कोसळ्लो ही स्वताक तांचे सैनिक म्हणोवन सत्तेंत आशिल्ल्यां खातीर भोव लजेची गजाल. देशांत वादळांचे वेळार ताशी शंभर मायत किमी वेगान वारें व्हांवलां, पूण पुतळे कोसळिल्ले आयकूंक ना. तेन्ना ताशी 45 किमी वेगान वारे व्हांविल्ले कारणान पुतळो पडलो हें कारण मुखेलमंत्री शिंदेन मुखार करप ही पोरांटकी – अपरिपक्वतेची सीमा.
पुतळ्याचें बजेट रू 2 कोटी मायत आसतना मुर्तीच्या धातूक, भितरल्या कांबीक आनी नट, बोल्टांक कळंम आयिल्ली हाचो अर्थ निकृश्ट दर्जाचें सामान वापरलां – अर्थात भ्रश्टाचार जाला- हाचो दुबाव बळावता.
हजारांनी कोटींची विकास कामां केल्यांत म्हूण जायरातबाजी केली म्हूण जायना तर तांतूतलो कितलो दूडू खऱ्यांनीच प्रकल्पांत पावला आनी कितलो भ्रश्टाचाराच्या भकीक पडला हांतूत लक्ष घालप हेवूय तितलेंच म्हत्वाचें. कंत्राटाच्या वट्ट राशीचे 40% लाच घेतल्या हें आत्महत्या करचे आदी कंत्राटदारांनी आपले चिटयेंत बरोवन दवरिल्लीं प्रकरणां आसात. भ्रश्टाचार जाता हें लिपिल्लें ना. फकत लाच कॅशांत घेवपाचे काम दलाल करता जाल्ले कारणान शेवटच्या लाभार्थी विरूद्ध पुरावे मेळप कुस्तार आसता. कंत्राटाचे 40% कमीशन, उपरांत 20% कार्यालयांतल्या बडा बाबू, छोटा बाबूंक ‘प्रसाद’ आनी कंत्राटदाराचो स्वताच्या फायदो हांतूत खर्ची पडटगीर उरिल्ल्या 40 टक्क्यांत बरो माल वापरून मजबूत बांदकामाची अपेक्षा तरी कशी धरतले. बोवाळ जाले उपरांत चवकशी करप, कंत्राटदारांक काळे वळेरेंत घालप हें दोळ्यांक उदक लावपाचे प्रकार. फोंडकुलांक लागून जाल्ल्या अपघातांक कोणाकूय मरण आयिल्ले कडेन जापसालदार अधिकाऱ्यांक खर ख्यास्त जाली वा आश्रितांक लाखांनी रुपया भरपाय दिली म्हूण जो सोंपला ताका कसलोच फरक पडना. मेलो तो गेलो.
दुसरें एक कारण हालींच्या तेंपार दिसपाक लागलां. वेंचणुको लागीं पावतात तेन्ना चालू आशिल्ल्या विकास प्रकल्पांचें उक्तावण प्रसंग घडोवन हाडून वेंचणुकांत तांचे क्रेडीट बळकावपा खातीर ती ताकतिकेन पूर्ण करपाचो दबाव हाडिल्ल्यान शॉर्टकट घेतिल्ल्या कामांत त्रुटी उरतात आनी मागीर वास्तू गळटात, पूल आनी पुतळे कोसळटात. हे प्रसंग जेन्ना हेर देश पळयतात तेन्ना आधारभूत संरचना (इन्फ्रास्ट्रक्चर) प्रकल्प निर्विघ्नपणान पूर्णत्वाक व्हरपाच्या श्रेणीचे तंत्रगिन्यान, कुशळताय भारतांत ना असो ताचो अर्थ काडपाक लागतात. मागीर आमी कर्माचे विश्वगुरू जातले!
भ्रश्टाचार आनी प्रकल्प बेगीन पूर्णत्वाक व्हरपाच्या अति उत्साहाक लागून करदात्यांच्या कोट्यांनी दुडू मातयेभरवण जावप हें देशाच्या अर्थवेवस्थेक मारक थारता.

दीपक लाड
पर्वरी